Universiteit Twente

Persberichten > Nieuw > 02-011

02-011 07-03-2002

Oratie professor Van Harten over Kwaliteitsmanagement van zorgtechnologie

"Minder inspectie en controle, beloon betere zorg"

Zorginstellingen moeten hun kwaliteit steeds beter organiseren, maar de effectiviteit hiervan is nog onvoldoende bewezen. En de invoering van richtlijnen voor medisch handelen is al jaren teleurstellend, zelfs als is bewezen dat patiënten er hun voordeel mee doen. De overheid kan daarom beter haar geld stoppen in de kwaliteit van de behandeling dan in inspectie en controle. Aldus professor Wim van Harten in zijn oratie met als titel "Beter, in balans" aan de Universiteit Twente (UT) op 7 maart. Van Harten is hoogleraar Kwaliteitsmanagement van Zorgtechnologie aan de UT en lid van de Raad van Bestuur (portefeuille Organisatie en Bedrijfsvoering) van het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis.

De zorg bij ziekenhuizen en verpleeghuizen is zo complex geworden, dat zorginstellingen hun kwaliteit steeds meer moeten organiseren. Maar volgens Van Harten is de effectiviteit van kwaliteitsmanagement in de zorg nog lang niet voldoende bewezen. Hij pleit er daarom voor om geen kostbare investeringen te doen in managementsystemen waarvan de meerwaarde niet is bewezen. "De meerwaarde van kwaliteitsmanagement moeten we zoeken in het primaire proces zelf, de behandeling van de patiënt en zijn gezondheidswinst. Overheid en instellingen stoppen vooral geld in de inspectie en controle van de kwaliteit, ik schat zo'n 350 miljoen euro, terwijl je je met reden kunt afvragen of dat wel effectief besteed wordt."
Als voorbeeld noemt hij de nog maar enkele jaren oude Regionale Indicatie Organen (RIO's), die door de politiek zijn ingesteld op het hoogtepunt van de bezuinigingen om vat te krijgen op een eerlijke verdeling van de schaarse plekken in de zorginstellingen. "Deze organen dragen niet bij aan de verbetering van het primaire zorgproces. Het opheffen van de RIO's en het teruggeven van deze taak aan de mensen die er echt verstand van hebben, kan een kostenwinst van minstens 25% opleveren. De huidige plannen van de overheid voor weer een nieuw orgaan om de zorgresultaten te gaan vergelijken, zijn ook onbegrijpelijk. Breng liever prikkels aan om dit vanuit het primaire proces te organiseren."

Afkijken verplicht
Op het terrein van kwaliteitsverbetering hebben zorginstellingen de meeste ervaring met de verspreiding en invoering van richtlijnen. Toch zijn de resultaten op dit terrein al jaren teleurstellend, zelfs als bewezen is dat patiënten er hun voordeel mee kunnen doen. "Uit de buitenlandse literatuur blijkt dat in de praktijk forse verschillen worden aangetroffen tussen instellingen die zich bezighouden met bijvoorbeeld hartchirurgie of kankerbehandeling. Waarschijnlijk is dat in Nederland ook zo. "Not invented here" is vaak een verborgen argument. Net zoals in het bedrijfsleven, moet 'afkijken', en dan vooral bij de beste, verplicht zijn. Het wordt voor professionals steeds moeilijker om bij te blijven." Professor van Harten vindt daarom dat in de opleiding van medische professionals meer nadruk moet liggen op het 'leren veranderen'.

Niet alle ziekenhuizen zullen alles blijven doen Verdergaande specialisatie en toenemend parttime werken leiden in de komende jaren tot meer multidisciplinaire en, in combinatie met nieuwe technologische mogelijkheden, zelfs tot interdisciplinaire samenwerking. Van Harten: "Men zal steeds vaker samenwerken en grenzen overschrijden, en dat stelt nieuwe eisen aan de organisatie van teams, die vaker van samenstelling zullen wisselen. Met name bij hooggespecialiseerde behandelingen in complex samengestelde teams heeft dat bijvoorbeeld gevolgen voor de veiligheidsprocedures. Uit diverse publicaties blijkt er een verband te bestaan tussen het aantal keren dat men een behandeling uitvoert ('volume') en de kwaliteit ervan, gemeten aan bijvoorbeeld de opnameduur, het aantal complicaties en de overleving. Ik verwacht dat de komende tijd deze relatie grote gevolgen heeft voor de structurering van de gezondheidszorg. De relatie tussen volume en kwaliteit zal een grote rol gaan spelen bij de ontwikkeling van kleine ziekenhuizen, zoals privé-klinieken. Niet alle ziekenhuizen zullen alles blijven doen en wat is een beter argument dan 'kwaliteit' om dat te sturen?"

Ondernemerschap in de zorg
Volgens Van Harten is er ook een verband tussen klantgerichte kwaliteitszorg en ondernemerschap. "Analyseren van de behoefte van de klant leidt tot een toename van de klantgerichtheid en stimuleert de creativiteit in het reageren daarop. Kwaliteitsmanagement met een sterke klantoriëntatie leidt daarom vanzelf tot ondernemerschap. Vanwege de steeds duidelijkere rol die leiderschap speelt bij het invoeren en levend houden van kwaliteitsmanagement, is het noodzakelijk om met de NVZ (Vereniging van ziekenhuizen, red.) en de NVZD (Vereniging van ziekenhuisdirectreuren, red.) te streven naar (na)scholing voor het topmanagement van zorginstellingen. In mijn visie kan dat bijna uitsluitend door het bijeen brengen van deskundigheid op (inter)nationaal niveau en met als hoofdthema `het leveren van zo hoog mogelijke kwaliteit'."

Noot voor de pers:

Professor Wim H. van Harten is deeltijdhoogleraar Kwaliteitsmanagement van Zorgtechnologie aan de Universiteit Twente. Hij is lid van de Raad van Bestuur (portefeuille Organisatie en Bedrijfsvoering) van het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis.

Oratie prof.dr. W. van Harten: donderdag 7 maart om 16 uur in het gebouw De Vrijhof (Universiteit Twente).

Tekst: u kunt de tekst van de oratie aanvragen bij mw. F. Robers, tel. 053 489 4852, e-mail: e.m.m.robers@bc.utwente.nl.

Contactpersoon Bureau Communicatie:
drs. B. Koopmans, tel. (053) 489 4366, e-mail:
b.j.m.koopmans@bc.utwente.nl
Internet:www.utwente.nl

© Universiteit Twente 2002