Ministerie van Justitie
Daderprofielen van autodiefstal
Een vooronderzoek met behulp van de WODC-Strafrechtmonitor en het
Herkenningsdienstsysteem
M.J.G. Jacobs, A.A.M. Essers, R.F. Meijer
Onderzoeksnotities 2002/2
Bestelwijze
Samenvatting
Ter verbetering van de preventie en opsporing van autodiefstal is een
vooronderzoek uitgevoerd naar daderprofielen van autodieven. De
vraagstelling van het onderzoek is drieledig:
1. Zijn er profielen van daders van autodiefstal te herkennen in de
groep van bij Justitie bekende daders? Zo ja:
2. Hoe zijn deze profielen te typeren: welke kenmerken heeft elk
profiel?
3. Wat is de actuele omvang van de dadergroepen die voldoen aan elk
profiel, en voor welk percentage van het totaal aantal
autodiefstallen zijn zij verantwoordelijk?
Om deze vragen te beantwoorden is gebruik gemaakt van gegevens uit de
WODC-Strafrechtmonitor (SRM) en het Herkenningsdienstsysteem (HKS). De
SRM bevat gegevens, in zowel gekwantificeerde als tekstuele vorm, van
1683 strafzaken die in 1993 en 1995 door Rechtbank of OM in eerste
aanleg zijn afgedaan. Dit maakt het mogelijk om gedetailleerde
gegevens van delict en dader te analyseren. Het HKS is een landelijk
systeem dat door de politie wordt gebuikt om aangiften en
dadergegevens te registreren. Het HKS is volledig, dat wil zeggen geen
steekproef, en wordt hier aangewend om de generaliseerbaarheid en
betrouwbaarheid van de uit de SRM verkregen daderprofielen te
onderbouwen.
Uit de relevante literatuur over dit onderwerp blijkt dat er
hoofdzakelijk drie typen van autodiefstal te onderscheiden zijn. In de
eerste plaats is er de diefstal voor eigen vervoer. Men steelt een
auto om in een al dan niet tijdelijke vervoersbehoefte te voorzien. In
de tweede plaats worden autos gestolen om er een ander delict mee te
plegen, bijvoorbeeld een woninginbraak. Of de auto wordt gestolen
nadat een inbraak is gepleegd, bijvoorbeeld als daarbij de sleutels
zijn buitgemaakt. We spreken in deze soort gevallen van diefstal in
verband met het plegen van een ander delict. Ten slotte worden er
autos gestolen voor de verkoop. Hierbij kan het gaan om zelfstandig
opererende individuen, maar ook om professionele autodieven.
Professionele autodieven behoren vaak tot organisaties of netwerken
van criminelen die de autos voor de verkoop exporteren. Deze
georganiseerde voertuigcriminaliteit wordt als probleem apart
beschouwd bij de bestudering van autodiefstallen en het opstellen van
een daderprofiel. Het gaat om een relatief kleine groep die
verantwoordelijk is voor naar schatting een vijfde van de gestolen
autos. De georganiseerde voertuigcriminaliteit onttrekt zich voor een
belangrijk deel aan het zicht van politie en Justitie. In de
SRM-steekproef werd slechts één zaak aangetroffen waar het vermoeden
rees dat het om een bende ging.
Er zijn ruwweg twee manieren om een auto te stelen. De eerste methode
is een klassieke kraak, waarbij de auto wordt opengebroken, het
stuurslot wordt geforceerd en de draden van het contact worden
doorverbonden. Ook het gebruik van schroevendraaiers, lopers en valse
sleutels valt onder deze definitie. De tweede methode is diefstal met
behulp van de originele sleutel. Deze methode lijkt in opmars, nu
steeds meer moderne autos met startonderbrekingssystemen zijn
uitgerust.
Bestudering van de beschikbare gegevens toont het volgende beeld. Meer
dan 95% van de autodieven is van het mannelijke geslacht. Circa de
helft is van allochtone etnische afkomst. Daarnaast kunnen de volgende
profielen worden opgesteld. Achter het profielnummer staat aangegeven
hoe vaak het betreffende profiel voorkomt in het SRM-bestand.
Profiel 1 (52,5%)
Deze dader steelt een auto voor eigen vervoer. De diefstal wordt
veelal in vereniging gepleegd, meestal door middel van kraak. De dader
is gemiddeld 26 jaar, en heeft relatief weinig overige delicten in
zijn dossier. Zijn dagelijkse activiteit wijkt niet af van plegers van
andere delicten (anders dan autodiefstal). In circa een derde van de
gevallen wordt een verwijzing gevonden naar harddruggebruik.
Profiel 2 (26,2%)
Deze dader steelt een auto ten behoeve van, of in verband met, het
plegen van een ander delict. De diefstal wordt relatief vaak alleen
gepleegd, en relatief vaak met behulp van de eerder al gestolen
originele sleutel. De dader is gemiddeld 30 jaar oud, en heeft veel
overige delicten in zijn dossier. Hij is overwegend werkloos. In twee
derde van de gevallen wordt een verwijzing gevonden naar
harddruggebruik.
Profiel 3 (16,4%)
Deze dader steelt een auto met de bedoeling hem geheel of gedeeltelijk
te verkopen. De diefstal lijkt veruit het meest in vereniging te
worden gepleegd, en in overwegende mate door middel van kraak. De
dader is relatief jong (gemiddeld 22 jaar), en heeft soms veel overige
delicten in zijn dossier. Hij is in enkele gevallen nog scholier of
student, maar meestal werkloos. Er worden geen verwijzingen naar
harddruggebruik gevonden bij deze zaken.
Er is geen noemenswaardig verschil in aantal buitgemaakte autos per
strafdossier tussen de drie te onderscheiden profielen. In opmerkelijk
veel gevallen zijn er drugs in het spel. Met name als er met behulp
van de auto ook andere delicten worden gepleegd.
Startonderbrekingssystemen, maar ook de zogenoemde
voertuigvolgsystemen lijken nuttig te zijn bij de preventie
respectievelijk opsporing van autodiefstal.
WODC- informatiedesk / e-mail: wodc-informatiedesk@best-dep.minjus.nl
Redacteur: Hans van Netburg
Laatst gewijzigd: 05-03-2002