Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

http://www.minszw.nl

MIN SZW: Klokkenluider: keuzes en dilemma's

Nr. 2002/16
14 februari 2002

Minister Vermeend wil gedragscode voor 'klokkenluiders'

Minister Vermeend van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de Stichting van de Arbeid gevraagd een aanbeveling of leidraad voor ondernemingen op te stellen voor zogenoemde klokkenluiders (werknemers die misstanden in bedrijven en organisaties melden). Minister Vermeend denkt daarbij aan een gedragscode waarin procedures, zorgvuldigheidseisen en de rechtsbescherming van de klokkenluider aan de orde komen.

Aanleiding voor de minister zijn onder meer de resultaten van het IVA-onderzoek 'De weg van de klokkenluider; keuzes en dilemma's', dat in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is verricht. Minister Vermeend heeft het onderzoek aangeboden aan de Tweede Kamer.

Uit het onderzoek blijkt dat bijna 4 procent van de werknemers in de marktsector de afgelopen vijf jaar een ernstige misstand in de organisatie heeft waargenomen. Iets meer dan de helft van hen luidt ook daadwerkelijk de klok. Voor een meerderheid van de klokkenluiders zijn de gevolgen van de melding negatief. Eén op de zes klokkenluiders neemt ontslag, één op de tien zit ziek thuis en vijf procent belandt in een ontslagprocedure. Bij anderen is sprake van degradatie, gebrek aan promotiemogelijkheden of een berisping. Vooral in kleinere bedrijven zijn de negatieve gevolgen groot en wordt door de klokkenluider beduidend vaker zelf ontslag genomen. In bijna de helft van de gevallen is sprake van een negatief gevolg, zoals bijvoorbeeld schade aan het imago van het bedrijf en het betalen van een boete.

De geconstateerde misstanden betreffen vooral wetsovertredingen, gesjoemel met geld en misbruik van macht en informatie. De reden waarom mensen misstanden rapporteren is dat wat ze aantreffen indruist tegen de eigen waarden en normen. De belangrijkste reden om het niet te melden is de angst voor negatieve gevolgen voor henzelf.

Tachtig procent van de klokkenluiders meldt de misstand eerst intern bij de direct leidinggevende of de directie. Ongeveer de helft treedt naar buiten (naar vakbond of arboarts) als de melding intern niet heeft geleid tot acties om de misstand te onderzoeken of op te lossen. Overigens wordt een interne melding als de beste manier beschouwd. Het levert de meeste opgeloste misstanden op en leidt tot minder negatieve gevolgen voor zowel werkgevers als werknemer.

De onderzoekers concluderen dat er nog weinig jurisprudentie is over klokkenluiders. Daar waar het op ontslag uitdraait, kijkt de rechter bij de beoordeling van de ontslagaanvraag minder naar argumenten of bewijsmateriaal over de misstand, maar beoordeelt hij vooral of er sprake is van een verstoorde arbeidsrelatie.


---

--
Het rapport 'De weg van de klokkenluider' kost 24 Euro(ISBN: 90 57498596) en is verkrijgbaar bij Elsevier bedrijfsinformatie, tel: 070 4415000.

14 feb 02 17:15