Rijksuniversiteit Groningen
08 feb 2002
Nummer 19 8 februari 2002
Meer wind dan verwacht in rustige zomernacht
Geluidshinder windmolens wordt te laag ingeschat
Op een hoogte van enkele tientallen meters waait het 's nachts vaak
veel harder dan tot nu toe werd aangenomen bij de plaatsing van
windmolens. Dat blijkt uit een onderzoek van de Wetenschapswinkel
Natuurkunde van de Rijksuniversiteit Groningen naar geluidshinder
door windmolens aan de Duits-Nederlandse grens in Oost-Groningen.
In bijna de helft van alle nachten waait de wind op een hoogte van
tachtig meter, de as-hoogte van de windmolens, ruim driemaal harder
dan verwacht werd.
Bij meting van het geluidsvermogen van een windturbine wordt de
windsnelheid op tien meter hoogte gebruikt als referentiewaarde.
Ook voor de opgave van windsnelheid in weerberichten is dit de
standaardhoogte. De snelheid op grotere hoogte leidt men af door
aan te nemen dat de windsnelheid logaritmisch toeneemt. Dat
betekent dat de snelheid naarmate men hoger komt steeds minder snel
toeneemt, en na enige tijd zelfs bijna niet meer toeneemt.
Toename constant
Metingen voor een prognose over de geluidshinder gebeuren over het
algemeen overdag. Dan is de aanname van een logaritmisch verloop
correct. Uit het onderzoek blijkt echter dat de aanname 's nachts
lang niet altijd terecht is. 's Nachts kan de windsnelheid tot op
flinke hoogte constant blijven toenemen. De onderzoekers ontdekten
dit toen ze met helium gevulde ballonnen op lieten. De baan daarvan
werd op video vastgelegd. De harde wind op as-hoogte zorgt ervoor
dat de molens in dergelijke nachten meer geluid maken dan werd
voorspeld.
Glijdende luchtlagen
De stabiliteit van de atmosfeer is een belangrijke factor in het
ontstaan van de wind op as-hoogte. Overdag worden luchtlagen door
het opstijgen van de lucht (turbulentie) aan elkaar gekoppeld. Maar
als de temperatuur 's avonds daalt en de atmosfeer stabiliseert,
glijden de luchtlagen glad over elkaar heen. De wind ontmoet dan
minder weerstand. Een stabiele atmosfeer is geen zeldzaamheid. Over
een jaar genomen is de atmosfeer in Nederland in 45 procent van de
nachtelijke uren stabiel.
Windstille zomeravond
De metingen van de wetenschapswinkel werden door studenten
natuurkunde gedaan in de buurt van Bourtange, waar op 380 m aan de
Duitse kant van de grens een windmolenpark in aanbouw is.
Omwonenden ondervinden regelmatig geluidshinder van de drie molens
die al in bedrijf zijn. "En juist op momenten dat je het niet
verwacht", zegt dr. Walter Flight, woordvoerder van de
bewonersgroep Don Quichotte. "Een windstille zomeravond - zo'n
avond dat je lekker in de tuin wilt zitten - kan er volledig door
bedorven worden."
Meerdere factoren
In de relatie tussen windsnelheid en geluid spelen meerdere
factoren een rol. De onderzoekers noemen twee redenen waarom het
geluid 's nachts meer opvalt. Bij een stabiele atmosfeer is de
windsnelheid aan de grond erg laag, waardoor planten en bomen
weinig geluid maken, terwijl het tegelijk hogerop flink waait,
zodat windmolens harder draaien en meer geluid maken. Ook zorgt dit
windprofiel voor een afbuiging van het geluid naar beneden.
Irritatie
Bij Bourtange wordt de irritatie van de bewoners bovendien
versterkt door het hoogtonale bijgeluid dat de molens daar bij een
hoog toerental produceren. "Psychologisch ligt het ingewikkeld",
zegt Flight. Het gaat om een geluidsniveau waar hij in de stad geen
last van zou hebben, maar in de stilte van het platteland stoort
het geluid van de draaiende wieken wel. "Je hebt er vooral 's
nachts last van als je je rust nodig hebt. Het is een onaangenaam
geluid, dat bovendien regelmatig plotseling harder of zachter wordt
als het mechaniek van de generator schakelt naar een andere
overbrenging."
De bewonersgroep heeft het rapport van de wetenschapswinkel
inmiddels overhandigd aan de Duitse advocaat die ze in de arm heeft
genomen om tot een vergelijk te komen. "We zijn absoluut niet tegen
windenergie", benadrukt Flight. "Maar het moet wel in goed overleg
gebeuren, zodat de overlast voor de mensen in de buurt binnen de
perken blijft."
Noot voor de pers:
Meer informatie:
ir. Frits van den Berg, coördinator Natuurkundewinkel RUG, tel.
(050)363 48 67, e-mail nawi@phys.rug.nl
(werk) en dr. Walter Flight, contactpersoon bewonersvereniging Don
Quichotte (Bourtange),
Het rapport Hoge molens vangen veel wind is (ook in digitale vorm)
verkrijgbaar bij de Natuurkundewinkel, Nijenborgh 4, 9747 AG
Groningen.