Rijksarchiefdienst
GEHEIME DEFENSIEARCHIEVEN NA 60 JAAR TERUG IN NEDERLAND.
In januari 2002 ontving het Algemeen Rijksarchief van het
Staatsarchief te Moskou een hoeveelheid archief, dat tijdens de
bezetting door de Duitse autoriteiten uit Nederland naar Berlijn was
gevoerd. Dit materiaal was, met een grote hoeveelheid ander
archiefmateriaal, in 1945 door het Rode Leger als krijgsbuit naar
Moskou afgevoerd. Daar heeft het ruim vijftig jaar in het Speciaal
Archief gelegen, waar het slechts zeer sporadisch is geraadpleegd.
Eerst na 1989 werd het bestaan van dit archief bekend. Ruim tien jaar
is er met de Russische autoriteiten onderhandeld om deze bescheiden
weer in Nederland te krijgen.
Na beschrijving blijkt het archief uit verscheidene onderdelen te
bestaan. Er zijn de volgende hoofdgroepen te onderscheiden:
* archiefbescheiden van het Ministerie van Defensie en voorlopers
(Oorlog en Marine) en van de Marinestaf;
Dit materiaal is in de loop van 1940 en 1941 door de Beauftragte
des Chefs der Heeresarchive in Nederland verzonden naar de
Aktensammelstelle West te Berlin-Wannsee. Er is maar een zeer
klein deel van het ministeriearchief naar Duitsland gestuurd.
* archief van territoriale commandanten en regimenten;
Het merendeel van het archiefmateriaal, dat afkomstig is van
regimenten en andere landmachtonderdelen, is op het slagveld,
direct na de capitulatie buit gemaakt en naar Duitsland gezonden.
Ook dit materiaal is bij de Aktensammelstelle West terecht
gekomen. Een ander gedeelte, met name de oudere delen, zijn
vermoedelijk door de Beauftrachte weggehaald bij het Nederlandse
Weermachtsarchief, waar het overgrote gedeelte van de archieven
van de krijgsmachtonderdelen zijn ingeleverd na de capitulatie.
Dit geldt vooral voor de bescheiden, die afkomstig zijn uit de
bibliotheek van het Regiment Genietroepen.
* archiefbescheiden van particulieren;
Tussen de buitgemaakte bescheiden van enkele landmachtonderdelen
bevond zich ook een gering aantal stukken van particuliere aard.
Het zijn waarschijnlijk documenten van militairen, welke in de
stellingen zijn aange5troffen en door de Duitsers bij de officiële
militaire stukken zijn gevoegd.
* archiefbescheiden van buitenlandse herkomst;
Tijdens het verblijf van al deze archiefbescheiden zijn archieven
met elkaar vermengd geraakt. Zo zijn er stukken aangetroffen van
Belgische, Duitse en Franse herkomst.
De Beschrijving van de archiefbescheiden, behorende tot het Fonds 1379
en afkomstig van het Ministerie van Defensie en enkele
krijgsmachtonderdelen uit de periode (1749) 1872-1940 welke in 2002
naar Nederland zijn teruggekeerd uit het Russische Staatsarchief te
Moskou is hieronder te downloaden als worddocument.
Beschrijving archiefbescheiden
Tijdens de overdracht werden speeches gegeven door Staatssecretaris dr. F. van der Ploeg en Algemeen Rijksarchivaris dr. M.W. van Boven. Beide speeches zijn hieronder te downloaden als worddocument.
Speech F. van der Ploeg
Speech M.W. van Boven