European Commission

IP/02/183

Brussel, 2 februari 2002

De euro, een maand later

Een maand na -dag heeft de euro zijn plaats ingenomen als de dagelijkse munt in het leven van meer dan 300 miljoen Europeanen. Het duurde slechts een paar dagen voor de mensen een groot deel van hun nationale valuta hadden vervangen door de nieuwe euromunten en
-bankbiljetten. Momenteel geschiedt in alle landen van de eurozone meer dan 95% van de contante transacties in euro. In Nederland zijn alleen eurobankbiljetten en -munten nu wettig betaalmiddel. Dit is ook in Duitsland het geval, hoewel de detailhandelssector heeft toegezegd ten minste tot 28 februari DEM te accepteren.

Het succes en de snelheid van deze operatie kunnen op twee factoren worden teruggevoerd:

In de eerste plaats het overweldigende enthousiasme waarmee de Europeaanse burgers de komst van de munten en biljetten hebben verwelkomd. Medio december, toen de eerste eurokits verkrijgbaar waren, werd duidelijk hoezeer de burgers van Europa ernaar uitkeken hun nieuwe biljetten en munten in handen te krijgen. Dit gold voor alle landen, zonder enige uitzondering. Starterkits met munten die aan de bevolking werden verkocht, bleken een doorslaand succes: binnen een week werden meer dan 120 miljoen kits verkocht, en aan het einde van de tweede week waren het er 150 miljoen. De grote meerderheid van de mensen kon zich zo met de nieuwe munten vertrouwd maken en beschikte over een kleine hoeveelheid euromunten om vanaf de eerste dag uit te geven.

Op 1 januari om middernacht, toen de eurobankbiljetten beschikbaar kwamen, konden dankzij een opmerkelijk hoog aantal opnames via geldautomaten grote hoeveelheden bankbiljetten in omloop worden gebracht. Op 1 januari waren er bijna 3 miljoen opnames in Nederland, meer dan 4 miljoen in Duitsland en meer dan 2 miljoen in Frankrijk en Italië. Deze aantallen zijn veel hoger dan normaal. Toen de 218 000 banken en postkantoren in de eurozone weer open gingen, werd dit enthousiasme bevestigd door de lange rijen van mensen die euro's wilden opnemen of hun nationale valuta in euro wilden omwisselen.

De tweede cruciale factor voor het succes van de overschakeling is een zorgvuldige voorbereiding.

Voor 31 december werden massaal eurobiljetten en -munten onder de financiële instellingen verspreid. In sommige landen begon de voorafgaande levering zelfs al op 1 september 2001. Dit stelde het bankwezen in staat om op 31 december helemaal klaar te zijn voor de verstrekking van contant geld aan het publiek. Daarnaast hebben de nauwgezette technische voorbereidingen van de geldautomaten vruchten afgeworpen. Op 31 december om middernacht zijn in alle eurolanden de meeste geldautomaten automatisch op de euro overgeschakeld.

Op de avond van 1 januari kwamen uit gemiddeld meer dan 80% van de geldautomaten in de hele eurozone eurobankbiljetten. Binnen drie dagen kwamen uit vrijwel alle 200 000 geldautomaten in de eurozone alleen eurobiljetten.

De financiële instellingen hebben op hun beurt gedurende de laatste vier maanden van 2001 aan de detailhandel euro's verstrekt, en dit heeft ervoor gezorgd dat zeer snel kon worden overgeschakeld op contante transacties in euro. Dankzij deze operatie konden de detailhandelaars hun belofte om alleen euro's terug te geven, gestand doen. Met name grote winkels waren zeer goed voorbereid en leverden een cruciale bijdrage aan het in omloop brengen van euro's. Zij namen speciale maatregelen, zoals de inzet van meer gespecialiseerd personeel. Samen met een snelle verstrekking van euro's aan het publiek, konden aldus buitensporig lange rijen worden vermeden. Alleen in de eerste dagen van het jaar was sprake van rijen.

Hoewel de periode van dubbele omloop in de meeste landen tot eind februari duurt(1)
, gebeurde aan het eind van de eerste week 75% van de contante transacties in euro en half januari waren bijna alle transacties in euro. Aanvankelijke verschillen tussen de landen in de snelheid waarmee euro's in omloop werden gebracht, verdwenen snel, zodat binnen een paar dagen de hele eurozone gelijkmatig presteerde.

Het gedragspatroon van de consumenten veranderde in de eerste dagen van het jaar gedeeltelijk. In de meeste landen was sprake van een tijdelijke stijging van het aantal contante transacties, waarschijnlijk als gevolg van de wens om het eurogeld te gebruiken en het resterende nationale geld uit te geven. Nagenoeg alle elektronische betaalterminals in verkooppunten waren op 1 januari op de euro overgeschakeld. Soms deden zich hierbij problemen voor, maar over het algemeen verliep de omschakeling snel en moeiteloos.

Bij deze overschakeling deden zich geen grote problemen voor, maar alleen kleine moeilijkheden. De geldtransportsector staat in de meeste landen door de toegenomen activiteit onder grote druk, hetgeen soms heeft geleid tot een klein tekort aan bepaalde denominaties, met name in grote winkels. Dergelijke moeilijkheden werden binnen enkele dagen verholpen.

De laatste stap in het omschakelingsproces is de terugname van nationaal geld. Eind januari was meer dan 60% van de bankbiljetten die eind 2001 in de hele eurozone in omloop waren, bij de nationale centrale banken ingeleverd, terwijl nog grote hoeveelheden contant geld in opslagplaatsen op verwerking wachten. De geldtransportbedrijven staan nog steeds onder druk, en dit heeft geleid tot opstoppingen bij de verwerking van munten, hetgeen weer gevolgen heeft voor de opslagcapaciteit. De detailhandelssector en de financiële instellingen spelen een cruciale rol bij de terugname van nationaal geld.

De aanpassing van de ongeveer 5 miljoen muntautomaten verliep soepel. Volgens gegevens van eind januari is ongeveer 95% van de muntautomaten in de eurozone aangepast. In Duitsland, de grootste markt met ongeveer 2,5 van dergelijke automaten, was op 1 januari al 50% ervan aangepast. Sommige automaten moesten nogmaals worden aangepast om buitenlandse euromunten te accepteren.

De doeltreffendheid van de beveiligingskenmerken van de bankbiljetten blijkt uit het geringe aantal incidenten met vals geld. Tot nu toe zijn slechts enkele valse bankbiljetten en munten ontdekt. In alle gevallen ging het om vervalsingen van slechte kwaliteit, hoewel sommige ervan ter betaling zijn aanvaard.

Dankzij de grote inspanningen en het uitstekende werk van alle bij de overschakeling betrokken sectoren (de detailhandel, de geldtransportbedrijven en de financiële instellingen) en het enthousiasme waarmee alle burgers de komst van de bankbiljetten en munten verwelkomden, is de overschakeling op de euro een onbetwist succes.

Zie in verband hiermee ook de vandaag gepubliceerde MEMO/02/16.

Belangrijkste bepalingen voor het einde van de periode van dubbele omloop en de inwisseling van nationaal geld.

Einde van de periode van dubbele omloop
Inwisseling bij de banken na einde als wettig betaalmiddel Terugbetaling na einde als wettig betaalmiddel(2) Kosteloze inwisseling voor cliënten Kosteloos voor niet-cliënten België 28 februari 2002 middernacht 31/12/2002 Bankbiljetten: onbeperkt Munten: eind 2004 BEF deposito's: kosteloos zonder beperking tot 31 december 2002 Inwisseling BEF: kosteloos voor bankbiljetten zonder beperking tot 28.2.2002, tevoren aan te vragen voor hoge bedragen De meeste banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum.
Duitsland 31 december 2001 middernacht(3) Ten minste tot 28/2/2002. Daarna zal flexibiliteit worden betracht. Onbeperkt Wordt door elke bank afzonderlijk beslist. Sommige banken hebben reeds verklaard geen kosten te zullen aanrekenen voor de inwisseling van nationaal geld. Vele banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum (500 DEM).
Griekenland 28 februari 2002 Ja; door elke bank afzonderlijk vast te stellen. Bankbiljetten: tot 1/03//2012 Munten: tot 1/03/2004 Onbeperkt Vele banken zullen het nationale geld onbeperkt kosteloos inwisselen. Een waarschuwing is vereist voor grote bedragen. Spanje 28 februari 2002 30/6/2002 Bankbiljetten en munten: onbeperkt Onbeperkt tot 30 juni 2002 bij banken voor cliënten en niet-cliënten. Onbeperkt inwisselen bij de Centrale Bank van Spanje De meeste banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum. Frankrijk 17 februari 2002 middernacht 30/6/2002 Bankbiljetten: tot 17/02/2012 Munten: tot 17/02/2005 Onbeperkt De meeste banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum. Ierland 9 februari 2002 middernacht Gedurende een nog niet vastgestelde periode. Onbeperkt Huishoudbedragen tot een totaal van (ten minste) IEP 500 per persoon Vele banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum. Italië 28 februari 2002 De banken zullen in februari 2002 het besluit nemen. Bankbiljetten en munten: tot 01/03/2012 Aanbeveling van de Italiaanse vereniging van banken: inwisseling van bedragen tot tweemaal de daglimiet voor opnames bij geldautomaten (ongeveer 500 EUR)

Onbeperkte inwisseling na aanvraag één werkdag tevoren Vele banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum.
Luxemburg 28 februari 2002 30/6/2002 Bankbiljetten: onbeperkt Munten: eind 2004 Banken en postkantoren zullen tot 1 000 EUR inwisselen. Eurocentra zullen bedragen van meer dan 1 000 EUR inwisselen.

Inwisseling kosteloos voor niet-cliënten tot een door elke bank afzonderlijk vast te stellen maximum.
Nederland 28 januari 2002 middernacht 31/12/2002 (vanaf 1/4/2002 mogen de banken kosten in rekening brengen) Bankbiljetten: tot 1/01/2032 Munten: tot 1/01/2007 Particuliere cliënten van banken kunnen tot 1 april 2002 kosteloos nationaal geld deponeren en/of inwisselen. Vele banken zullen kosten aanrekenen voor de inwisseling van nationaal geld.

Oostenrijk
28 februari 2002 Na 28/2/2002 door elke bank afzonderlijk vast te stellen Onbeperkt Een maximum van 50 000 ATS wordt aanbevolen. De meeste banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum.
Portugal 28 februari 2002 30/6/2002 Bankbiljetten: tot 30/12/2022 Munten: tot 30/12/2002 De banken bevelen aan geld in te wisselen via de bankrekening. Inwisseling kosteloos voor cliënten. In andere gevallen afhankelijk van de regels van elke bank.

De meeste banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum of zonder beperking..
Finland 28 februari 2002 Door elke bank afzonderlijk vast te stellen. Bankbiljetten en munten: tot 29/01/2012 Geen beperking voor het bedrag of de frequentie wanneer de inwisseling via de bankrekening plaatsvindt. De meeste banken zullen kosteloos nationaal geld inwisselen tot een bepaald maximum.

(1)
Zie de als bijlage opgenomen tabel voor nadere bijzonderheden.

(2)
Bij de nationale centrale banken

(3)
Overeenkomstig de "gezamenlijke verklaring" is het gebruik van DM-bankbiljetten en -munten tenminste tot 28/2/2002 toegestaan.