Ministerie van Buitenlandse Zaken


---

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Directie Sub-Sahara Afrika Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag


Datum 31 januari 2002 Auteur Ineke Hogenkamp

Kenmerk 044/02 Telefoon 070 3485104

Blad 1/1 Fax 070 3486607

Bijlage 1 E-mail Ineke.hogenkamp@minbuza.nl

Betreft Beantwoording vragen lid Verhagen en Verburg (beiden CDA) over het verloop van de verkiezingen in Zambia

Zeer geachte Voorzitter,

Graag bieden wij u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Verhagen en Verburg over het verloop van de verkiezingen in Zambia. Deze vragen werden ontvangen op 16 januari met kenmerk 2010204340.

De Minister De Minister

van Buitenlandse Zaken voor Ontwikkelingssamenwerking

Antwoord van de heer Van Aartsen, Minister van Buitenlandse Zaken en mevrouw Herfkens, Minister voor Ontwikkelingssamenwerking op vragen van de leden Verhagen en Verburg (beiden CDA)

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel "Leiders leren van geknoei in Zambia bij verkiezingen"?

Antwoord

Ja.

Vraag 2

Deelt u de conclusies van waarnemers en diplomaten dat bij de verkiezingen op grote schaal fraude is gepleegd?

Antwoord

Hoewel het rapport van de EU Electoral Unit over de verkiezingen nog niet verschenen is, heeft de Unit in een tussentijds rapport melding gemaakt van indicaties die wijzen op fouten en opzettelijke omissies, zowel op het niveau van de nationale verkiezingsorganisatie als ook in een aantal districten. De EU Electoral Unit staat hierin niet alleen. Ook het Amerikaanse Carter-instituut en Zambiaanse NGO's als FODEP en Coalition 2001 die duizenden waarnemers in het veld hebben gehad, wijzen op verkiezingsfraude op grote schaal.

Vraag 3

Welke impact heeft de beoordeling van westerse diplomaten dat de positie van de nieuwe president,

Levy Mwanawasa, wel legaal maar niet legitiem is?

Antwoord

In zoverre is de positie van de nieuwe president legaal dat de daarvoor verantwoordelijke Chief Justice bepaald heeft dat Mwanawasa als president beëdigd kon worden. In hoeverre zijn positie legitiem is zal afhangen van de nog niet definitief bekend gemaakte uitslag van de verkiezingsresultaten. Welke impact dit heeft op zijn positie zal voor ons mede afhangen van het eindrapport van de EU Electoral Unit en het oordeel van andere waarnemers.

Vraag 4

Om welke redenen is door de internationale gemeenschap afgezien van het aandringen op nieuwe en meer democratische verkiezingen?

Antwoord

Op dit moment is de einduitslag van de verkiezingen formeel nog steeds niet bekend. Om die reden heeft de EU Electoral Unit wel een tussentijds-, maar nog geen eindrapport kunnen opstellen. Op verzoek van de ambassadeurs uit de EU-landen is genoemde Unit langer in Zambia gebleven dan oorspronkelijk gepland, teneinde het eindrapport te kunnen voltooien na bekendmaking van de officiële uitslag. De internationale gemeenschap schort een eindoordeel op tot na het verschijnen van het eindrapport van de EU Electoral Unit.

Intussen dringt de internationale gemeenschap er wel op aan dat alle vermeende gevallen van onregelmatigheden en fraude onderzocht worden, in overeenstemming met de Zambiaanse wetgeving, omdat alleen dan vertrouwen in en acceptatie van de verkiezingsresultaten mogelijk is.

Vraag 5

Wat waren de redenen voor het boos weglopen van westerse diplomaten bij de beëdiging van de Mwanawasa en welke gevolgen voor de internationale politieke verhoudingen met Zambia moet dit hebben?

Antwoord

In zijn inaugurale rede beschuldigde Mwanawasa de EU van steun aan de oppositie en het aanzetten tot anarchie. Dit was aanleiding voor de aanwezige vertegenwoordigers uit EU-landen om de bijeenkomst direct na afloop van de speech te verlaten.

Vervolgens heeft de Nederlandse ambassadeur in Zambia, in zijn hoedanigheid van lokale voorzitter van de EU, een brief aan Mwanawasa geschreven waarin wordt gesteld dat beweringen, als zou de EU de oppositie steunen, onjuist en niet gefundeerd zijn. Voorts wordt er op gewezen dat het de Zambiaanse regering is geweest die de EU heeft uitgenodigd voor de verkiezingswaarneming: "It is the wish of the Government of the Republic of Zambia that monitors and observers from the European Union are present in Zambia in order to share its democratic electoral process and to give their considered and professional opinion on the elections". Voorts wordt in de brief uiteengezet dat de waarnemers hun werk op een professionele en onpartijdige manier hebben uitgevoerd en dat hun conclusies op basis van technische criteria worden opgesteld.

Na verschijning van het eindrapport van de EU Electoral Unit zal in EU-verband nader overleg plaatsvinden over verdere stappen.

Vraag 6

Er van uitgaande dat ook de diplomatieke vertegenwoordiging van Nederland is weggelopen, welke gevolgen heeft dit voor de bilaterale betrekkingen?

Antwoord

De redenen voor het weglopen zijn weergegeven in het antwoord op vraag 5. In dat antwoord wordt ook verwezen naar de brief die Nederland als lokaal voorzitter van de EU aan Mwanawasa heeft geschreven. Er is vanwege dit specifieke punt geen reden om de bilaterale betrekkingen aan te passen.

Vraag 7

Heeft de nieuw ontstane, uiterst zorgelijke situatie, gevolgen voor de ontwikkelingsrelatie van Nederland met Zambia? Zo ja, welke?

Antwoord

Thans wordt de definitieve uitkomst van de verkiezingen en het oordeel daarover van de EU Electoral Unit afgewacht. Op basis daarvan zal nader moeten worden beoordeeld of er al dan niet sprake zou moeten zijn van gevolgen voor de bilaterale ontwikkelingssamenwerkingsrelatie.

Vraag 8

Op welke wijze zult u voorkomen dat deze Zambia-gate model zal staan voor de wijze waarop machthebbers in de regio de verkiezingen gaan organiseren, zeker wanneer dat door de internationale gemeenschap zonder noemenswaardige gevolgen geaccepteerd wordt?

Antwoord

De vraag kan de indruk wekken dat de internationale gemeenschap zich reeds heeft neergelegd bij de gang van zaken in Zambia. Zoals beantwoording van de vorige vragen aangeeft bevindt de internationale gemeenschap zich nog middenin een proces waarbij nog geen eindoordeel is gegeven. Het eindrapport van de EU Electoral Unit zal een belangrijke rol spelen bij deze oordeelsvorming.

NRC, 10 januari jl.

===