Ministerie van Buitenlandse Zaken
---
Aan de Voorzitter van de Algemene Commissie voor Europese Zaken van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Directie
Personenverkeer en Vreemdelingenzaken Afdeling Beleidscoördinatie
Personenverkeer en Justitiële en Politiële Samenwerking Bezuidenhoutseweg
67 2594 AC Den Haag
Datum 29 januari 2002 Auteur drs. E.M. Driessen
Kenmerk DPV/JP-014/02 Telefoon +31 (0)70 3486860
Blad /1 Fax +31 (0)70 3484006
Bijlage(n) Verslag van de HLWG Asiel en Migratie d.d. 3 en 4 december
2001, respectievelijk 23 januari 2002
Betreft HLWG Asiel en Migratie
Zeer geachte Voorzitter,
Zoals toegezegd tijdens het Algemeen Overleg over de Werkgroep op Hoog
Niveau voor Asiel en Migratie (HLWG) d.d. 18 mei 2000 en ten behoeve van het
op 31 januari 2002 geagendeerde Algemeen Overleg over dit onderwerp met uw
Commissie, doe ik u hierbij, mede namens de Staatssecretaris van Justitie,
de verslagen van de Werkgroep op Hoog Niveau voor Asiel en Migratie (HLWG)
d.d. 3 en 4 december 2001, respectievelijk 23 januari 2002 toekomen.
De Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken
VERSLAG VAN DE BIJEENKOMST VAN DE WERKGROEP OP HOOG NIVEAU VOOR ASIEL EN
MIGRATIE (HLWG) OP 23 JANUARI 2002 TE BRUSSEL
Samenvatting
Spanje presenteerde in deze eerste HLWG-vergadering onder haar leiding haar
Voorzitterschapsprogramma. De Commissie verstrekte nadere informatie
aangaande budgetlijn B7-667. Vervolgens is ingegaan op de actieplannen
alsmede de relatie tussen migratie en ontwikkelingssamenwerking.
Verslag
1. Presentatie van het programma van het Spaanse voorzitterschap
Het Spaanse voorzitterschap onderstreepte het belang van Europese
samenwerking op het gebied van asiel en migratie en geeft de intentie aan
het HLWG-concept verder te willen ontwikkelen. De nadruk bij de
implementatie van actieplannen zal gedurende het Spaanse voorzitterschap
moeten liggen op Afghanistan en omliggende regio, Marokko en Albanië en
omliggende regio. Marokko en Albanië zullen in een bredere, regionale,
context worden behandeld dan alleen het actieplan. Het Spaanse
voorzitterschap spreekt de intentie uit tijdens iedere HLWG-bijeenkomst
tevens een thematisch debat te willen voeren, zoals ingezet met de
agendering van de relatie tussen migratie en ontwikkelingssamenwerking. Op
de HLWG van april zal het Commissie document inzake doorreis worden
geagendeerd. In mei zal de HLWG het voorzitterschapsdocument inzake
regionaal beleid behandelen.
2. B7-667 Budgetlijn "samenwerking met derde landen op het gebied van
migratie"
Voor 2002 wordt het budget van de budgetlijn B7-667 verhoogd van EUR 10
miljoen naar EUR 12,5 miljoen. De Commissie geeft aan dat 2002 weer een jaar
wordt waarin projecten gefinancierd zullen worden ook om ervaring op te
doen. Bij het vaststellen van de budgetlijn zal de Commissie kijken naar
andere budgetlijnen, zoals het Cards programme (Balkan), MEDA, MEDA 2
(Mediterrane regio), TACIS (Rusland en Oekraine) en 'Aid to uprooted people'
budgetline (met name gericht op Afghanistan).
De Commissie wil de prioriteiten voor B7-667 voor 2002 in februari met de
lidstaten bespreken, waarna in maart een "launch for proposals" volgt. In de
eerste week van mei valt de deadline voor het indienen van
projectvoorstellen. De Commissie spreekt de hoop uit dat ook de lidstaten
zelf met projectvoorstellen zullen komen en geeft aan in mei een
voortgangsrapportage in te brengen.
Het voorzitterschap stelt voor dat de lidstaten bij elkaar nagaan of zij
interesse hebben in co-sponsorschap van hun projecten en eventueel
gezamenlijk projecten indienen. Een aantal lidstaten verzochten de Commissie
om een inventarisatie van alle fondsen en initiatieven op het gebied van
migratie. Nederland stelde daarnaast voor, in het licht van de geintegreerde
benadering van de HLWG, aanvullend op het door het Voorzitterschap
voorgestelde co-sponsorschap in het kader van de budgetlijn één of meer
thematische punten uit de actieplannen te laten adopteren (op het gebied van
bijv. economische ontwikkeling, mensenrechten, democratisering).
Desgevraagd merkt de Commissie op dat, waar de tijdelijke begrotingslijn
B7-667 is ingesteld voor een periode van 3 jaar, het van belang is om
vroegtijdig de discussie over de juridische grondslag van de permanente
begrotingslijn te beginnen. Er is echter ook tijd nodig om met de nieuwe
projecten ervaring op te doen, waarvoor het jaar 2002 benut zou moeten
worden. Hiermee rekening houdend is de Commissie voornemens aan het einde
van dit jaar een voorstel voor de juridische grondslag van de permanente
begrotingslijn in te dienen.
3. Actieplannen
A. Irak
Het Voorzitterschap geeft aan dat met Turkije verkennend wordt gesproken
over gedwongen terugkeer van Irakezen. Turkije is echter weinig genegen om
met de EU een Terug- en Overname-overeenkomst (T&O) te sluiten. Op 24
januari 2002 vindt een bespreking plaats in het kader van het
Associatiecomité-Turkije. Een overeenkomst over gedwongen terugkeer met
Turkije dient in ieder geval ook te gaan over andere landen dan slechts
Irak.
De discussie in de HLWG gaat vervolgens over de vraag of de Commissie een
mandaat van de Raad zou moeten krijgen om terzake onderhandelingen met
Turkije te openen. De status van Kandidaat-Lidstaat van dit land brengt niet
alleen rechten, maar ook plichten met zich mee, zo was het gevoelen van
verschillende partners. In dit verband moet niet uit het oog worden verloren
dat deze materie onder het EU-acquis valt. Behalve aan het uitoefenen van
meer druk zou ook gedacht kunnen worden aan het bieden van ondersteuning van
Turkije inzake migratie. De Commissie stelt dat op dit punt al het een en
ander geschiedt. Naar de mening van de Commissie dient na het overleg in het
Associatiecomité worden besloten of opstelling van een
ontwerp-onderhandelingsmandaat voor de Commissie in de rede ligt.
Inmiddels maken Nederland en Zweden (en Zwitserland) gebruik van het in
oktober 2001 met Turkije gesloten IOM/ADF Protocol inzake vrijwillige
terugkeer. Voorkomen dient te worden dat de implementatie van dit protocol
wordt belast door discussie over een EU-Terug- en Overname-overeenkomst met
Turkije.
B. Afghanistan en omliggende regio
Het voorzitterschap geeft aan dat bij de wederopbouw van Afghanistan de
thema's gezondheid, onderwijs, het basisbestuur (met name in Kaboel),
voeding (het opnieuw in gebruik nemen van akkers) en de positie van de vrouw
in Afghanistan centraal staan. Nu zou moeten worden bezien of hier invulling
kan worden gegeven aan het concept van 'co-developpement' (het betrekken van
legale migranten in EU-lidstaten bij de ontwikkeling van hun land van
oorsprong). De lidstaten zouden in dit verband hoger opgeleide Afghaanse
vluchtelingen die zich op hun grondgebied bevinden kunnen identificeren.
Gedacht zou kunnen worden aan 80 tot 100 personen die van een EU-lidstaat
een salaris ontvangen. Betrokkenen zouden dan het recht op terugkeer naar de
lidstaat waar zij nu verblijven niet mogen verliezen. Daarnaast zou een
tweede project zich kunnen richten op het in hergebruik nemen van de akkers.
Hiertoe zouden vluchtelingen opgeleid kunnen worden die thans in de regio
zijn opgevangen. De initiële reactie van de lidstaten op dit voorstel, dat
past in het HLWG-concept, is positief.
De Commissie is bezig met de opstelling van een "strategie document" inzake
Afghanistan, waarin ook asiel en migratie wordt behandeld. Het gaat hier dan
met name om de terugkeer van Afghanen tijdens en na de fase van wederopbouw.
Er worden hiertoe door de Commissie in februari twee expert-bijeenkomsten
belegd. Tijdens deze bijeenkomsten zal o.m. de te bepalen strategie met
betrekking tot terugkeer aan de orde komen. In een vervolgfase komt de vraag
aan de orde of het in 1999 opgestelde actieplan-Afghanistan zou moeten
worden heschreven in het licht van de actuele politieke situatie.
C. Marokko
In februari zal een EU-missie op deskundigenniveau in Marokko besprekingen
voeren over een Marokkaanse projectvoorstel inzake illegale migratie. Dit
project met een financiële enveloppe van EUR 40 miljoen heeft als doel
verbetering van de grenscontrole en -bewaking. De Terms of Reference voor
deze missie zullen op 31 januari a.s. worden besproken.
D. Sri Lanka
Op 24 januari is de reactie van de regering van Sri Lanka opnieuw in COASI
(tweede pijler werkgroep-Azië) aan de orde. Daarna zal in Troika-verband
contact worden opgenomen met de Sri Lankaanse autoriteiten.
E. Albanië en omliggende regio
De onderhandelingen met Albanië inzake het associatie- en stabilisatieproces
zijn gaande. Er wordt gebruik gemaakt van twee instrumenten: (1) een
Stabilisatie- en associatieakkoord, en (2) financiële steun via het
CARDS-programma. De Commissie geeft aan dat de projecten uit de
HLWG-budgetlijn gereed zijn voor implementatie en naadloos overgaan in
projecten van het CARDS programma.
F. Somalië
De Commissie geeft aan dat er geen specifieke nieuwe informatie inzake
Somalië voorhanden is maar dat de ontwikkelingf van de politieke situatie
aldaar op de voet wordt gevolgd.
Relatie tussen Migratie en Ontwikkelingssamenwerking
De Commissie en lidstaten geven aan conceptuele bespreking van dit thema in de HLWG positief, want in overeenstemming met de geintegreerde benadering van het thema-migratie, te vinden en spreken waardering uit voor het ingebrachte Voorzitterschapsdocument. In de meeste lidstaten worden thans met ontwikkelingssamenwerking op zichzelf geen migratiedoeleinden, zoals terugkeer, nagestreefd. Over vormen van parallelliteit van doelstellingen zou volgens verschillende partners evenwel zeker kunnen worden gedacht.
Op voorstel van de Commissie wordt besloten om in aanmerking komende
elementen van de relatie tussen migratie en ontwikkelingssamenwerking te
inventariseren op basis van een vragenlijst. De antwoorden van de lidstaten
en de Commissie, incl. over eventuele beleidsaanpassingen zullen worden
geagendeerd voor de HLWG van 10 april.
VERSLAG VAN DE BIJEENKOMST VAN DE WERKGROEP OP HOOG NIVEAU VOOR ASIEL EN
MIGRATIE (HLWG) OP 3 EN 4 DECEMBER 2001 TE BRUSSEL
Samenvatting
De derde en laatste HLWG vergadering onder Belgisch voorzitterschap vond op
3 en 4 december 2001 plaats. Behalve de plenaire HLWG vergadering met de 15
EU-lidstaten, werden in een separate bijeenkomst de kandidaat-lidstaten en
in weer een aparte bijeenkomst de geïnteresseerde derde landen (VS, Canada,
Australië, Nieuw-Zeeland, Zwitserland, IJsland en Noorwegen) geïnformeerd
over de voortgang van de HLWG.
Het Belgische voorzitterschap kondigde de verhoging van de budgetlijn B7-667
"samenwerking met derde landen op het gebied van migratie" van EUR 10 naar
EUR 15 miljoen voor 2002 aan en riep lidstaten en NGO's op om
projectvoorstellen onder deze budgetlijn in te dienen. De voortgang en
uitvoering van de actieplannen werd besproken, waarbij de fluïde situatie in
Afghanistan een belangrijke plaats innam.
I Verslag plenaire HLWG-bijeenkomst
1 Budgetlijn B7-667 "samenwerking met derde landen op het gebied van
migratie"
De budgetlijn B7-667 is bedoeld om de samenwerking met derde landen op het
gebied van migratiestromen te bevorderen en om voorwaarden voor terugkeer te
scheppen. Het aantal landen waarvoor nu actieplannen zijn opgesteld zal
vooralsnog niet worden uitgebreid.
Het totale bedrag van de budgetlijn B7-667 was voor 2001 EUR 10 miljoen en
de Commissie wil voor 2002 dit bedrag verhoogd zien tot EUR 15 miljoen.
Begin 2002 zal de Commissie de lidstaten oproepen nieuwe projectvoorstellen
in te dienen, waarbij de Commissie 80% van de financiering van goedgekeurde
projecten draagt en de lidstaten de resterende 20% dienen te financieren.
In het afgelopen jaar werden relatief weinig projectvoorstellen door lidstaten en NGO's ingediend. Het merendeel van de ingezonden projectvoorstellen kwam van internationale organisaties. Meer dan in 2001 zal gekeken moeten worden of lidstaten/NGO's bereid zijn projectvoorstellen in te dienen en uit te voeren. Om doublures van lopende projecten van lidstaten in de HLWG-landen met in te dienen projectvoorstellen te voorkomen verzocht de Commissie de lidstaten aan te geven of zij in de HLWG-landen projecten uitvoeren die onder de actieplannen zouden kunnen vallen. Andere landen zouden zich eventueel bij deze lopende projecten kunnen aansluiten
De toekenning van projecten geschiedt op grond van thematische en geografische criteria. In 2001 werden 30 projectvoorstellen ingediend, waarvan onder andere 10 betrekking hebben op vrijwillige terugkeer van vluchtelingen en 7 projecten op illegale migratie. In de bijlage is een algemeen overzicht opgenomen van de geselecteerde projecten.
De Commissie zegde naar aanleiding van een Nederlandse interventie toe een
overzicht te geven van uitgaven ten behoeve van de HLWG-benadering welke
uit andere budgetlijnen worden gefinancierd.
Actieplannen
A Afghanistan
Het voorzitterschap gaf aan dat implementatie van het actieplan Afghanistan
sterk wordt bemoeilijkt door de actuele politieke situatie. Op het moment
van de HLWG waren de onderhandelingen in Bonn over de vorming van een nieuwe
Afghaanse regering nog niet afgerond. De EU verkeerde in een afwachtende
positie, waarbij een wapenstilstand en de vorming van een interim-regering
werd afgewacht. De hulp beperkt zich in eerste instantie tot het verstrekken
van noodhulp. Eerst na regularisatie van de situatie in Afghanistan kan
gedacht worden aan hulp voor reconstructie, mits aan enige voorwaarden wordt
voldaan.
De Commissie merkte op dat Afghanistan en de landen van de omliggende regio
aan een aantal voorwaarden moeten voldoen om voor reconstructiehulp in
aanmerking te komen. Ten eerste moet er sprake zijn van een verantwoord
gedrag vanuit mensenrechten oogpunt. Ten tweede moet er een erkende
autoriteit zijn. Ten derde is de regionale strategie belangrijk. Te denken
valt dan aan regionale programma's, met monitoring door COASI, COMEM en
COEST, de tweede pijler werkgroepen voor respectievelijk Azië/Oceanië,
Midden-Oosten/Golf en Oost-Europa/Centraal Azië.
Nederland gaf aan bereid te zijn het actieplan Afghanistan te herschrijven,
maar dat dit pas gedaan zal kunnen worden als de situatie ter plaatse minder
fluïde is.
B Albanië
Het Belgische voorzitterschap stelde dat de HLWG-initiatieven wat betreft
het actieplan voor Albanië en Kosovo voorbij lijken te worden gestreefd door
andere initiatieven met betrekking tot deze regio. Het voorzitterschap
suggereerde niet verder te werken aan de aanscherping van het actieplan en
het actieplan-Albanië te laten overnemen door de ter plaatse werkzame
organisaties. Aldus zou de HLWG ten aanzien van Albanië en omliggende regio
geen projecten meer uitvoeren. Dit voorstel werd evenwel niet gevolgd door
de lidstaten, waarop het voorzitterschap voorstelde om de mogelijkheden van
een nieuwe formule nader te onderzoeken. De Commissie meende dat de
discussie over een hervorming van het actieplan-Albanië te prematuur is.
De afgelopen tijd zijn de migratiestromen vanuit de Balkan afgenomen. Dit
onder andere vanwege een nieuwe politieke realiteit als gevolg van de
positieve politieke ontwikkelingen in Bosnië-Herzegovina. Daarnaast hebben
er veranderingen plaatsgevonden na de crisis in Macedonië. De
Balkan-mensensmokkelroute neemt in het licht hiervan in belang af. De EU
heeft stabilisatie- en associatieakkoorden afgesloten met Macedonië en
Kroatië. Ook worden onderhandelingen gevoerd over een EU-stablisatie- en
associatie-akkoord met Albanië.
C Irak
Het voorzitterschap benadrukte dat, waar samenwerking met het regime van
Saddam Hoessein absoluut niet tot de mogelijkheden behoort, de HLWG zich
voornamelijk op Turkije richt. Turkije is een belangrijk transitland voor
Irakese vluchtelingen op weg naar de EU. Turkije zou afgewezen Irakese
vluchtelingen moeten terugsturen naar Irak, aldus het voorzitterschap.
Het voorzitterschap ging kort in op het in oktober gesloten protocol tussen
IOM en ADF (Anatolian Development Foundation). Bij dit protocol zijn behalve
Turkije ook Zweden, Zwitserland en Nederland gebaat. Het regelt de terugkeer
naar Irak via Turkije op basis van vrijwilligheid van de afgewezen Irakese
vluchtelingen. Het protocol kan in de toekomst ook toegepast kan worden door
andere lidstaten. Op dit moment sluit het protocol echter een gedwongen
terugkeer van vluchtelingen naar Irak uit.
Het voorzitterschap stelde dat serieus gedacht moet worden over mogelijke
gedwongen terugkeer. Hieraan zou vorm gegeven kunnen worden via een EU
terug- en overnameovereenkomst met Turkije. Dit zou voor Turkije tevens een
belangrijke stap kunnen zijn op weg naar toetreding tot de EU.
D Marokko
Het voorzitterschap merkte op dat een expertbijeenkomstinzake Marokko
dringend gewenst is. Deze zou niet alleen een technisch karakter moeten
hebben, maar ook politiek van aard moeten zijn.
Het voorzitterschap meldde dat de dialoog met Marokko vertraging oploopt,
vooral omdat in de perceptie van Marokko de benadering door de EU nog te
zeer op de repressieve kant van de beheersing van migratiestromen is
gericht. De dialoog met Marokko is overigens van groot belang, omdat Marokko
niet alleen een land is vanwaar migranten naar elders vertrekken, maar ook
steeds meer te maken heeft met transitmigratie.
De HLWG-projecten in Marokko zijn de meest succesvolle binnen de HLWG. Dit
succes is mede te verklaren uit de groeiende betrokkenheid van het
Marokkaanse staatshoofd bij het migratiedossier en vanwege het feit dat er
Marokkaanse immigranten in vrijwel alle EU-lidstaten aanwezig zijn. Op dit
moment worden in Marokko vijf projecten in het kader van de HLWG uitgevoerd.
De Commissie meldde dat Marokko nog geen projectvoorstellen inzake migratie heeft ingediend. Marokko heeft de besteding van de MEDA-fondsen (EUR 145 miljoen beschikbaar voor Marokko) aan projecten ter verbetering van de grenscontrole tegengehouden. Gelden uit de MEDA-fondsen wil Marokko alleen aanwenden voor sociaal-economische projecten en dan met name in de noordelijke provincies, terwijl de EU een deel van deze fondsen wil besteden aan de verbetering van de grenscontrole. Marokko heeft hiervoor voorstellen ingediend ter waarde van EUR 40 miljoen, dat zij bekostigd wil zien uit nieuwe middelen. Het gaat onder andere om radarexpertise, maritieme patrouilles, opleiding van Marokkaans personeel, bestrijding van valse documenten en het aanpakken van netwerken van mensensmokkelaars.
De Commissie overweegt een missie naar Rabat te sturen om de gerezen
problemen bespreekbaar te maken, maar is zich tevens bewust van de
gevoeligheid van dit dossier.
E Somalië
Het voorzitterschap gaf aan dat implementatie van het actieplan Somalië nog
moeizaam verloopt. Lidstaten signaleren als specifiek probleem de
alleenstaande minderjarige Somaliërs die als vluchteling naar de EU komen.
F Sri Lanka
Het actieplan Sri Lanka is aan de autoriteiten in Colombo voorgelegd waarop
de Srilankaanse overheid een schriftelijke reactie op het actieplan heeft
gegeven. Deze reactie zal worden bestudeerd in de HLWG-subgroep Sri Lanka en
tevens in de betreffende tweede pijler werkgroep COASI. Er zijn concrete
aanknopingspunten op het gebied van illegale migratie en terug- en overname.
II Bijeenkomst met de kandidaat-lidstaten
De kandidaat-lidstaten namen in een aparte bijeenkomst kennis van een
uiteenzetting van het Belgisch voorzitterschap over het verloop van de
HLWG-activiteiten in het afgelopen half jaar.
Turkije merkte op dat het een protocol heeft getekend met Griekenland inzake
vluchtelingen waarin bepalingen met betrekking tot transit en een
overname-overeenkomst zijn opgenomen. Het protocol bevat een aantal
belangrijke artikelen die de terugkeer van vluchtelingen naar Turkije binnen
drie maanden na binnenkomst in Griekenland mogelijk maakt. Het protocol is
nog niet geratificeerd. Daarnaast voert Turkije onderhandelingen met
Bulgarije en Roemenië over vergelijkbare protocollen.
III Bijeenkomst met geïnteresseerde derde landen
In een aparte bijeenkomst werden de geïnteresseerde derde landen (VS,
Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Zwitserland, IJsland en Noorwegen) door
het Belgisch voorzitterschap geïnformeerd over de voortgang van de HLWG in
het voorgaande half jaar.
Kenmerk DPV/JP-014/02
Blad /1
===