Space Research Organization Netherlands (SRON)
28 januari 2002
Spaceshuttlecrew op testbank in Amsterdam
De totale zevenkoppige bemanning van de Spaceshuttlevlucht STS-107 was
afgelopen week te gast bij het Academisch Medisch Centrum (AMC) van de
Universiteit van Amsterdam (UVA) om deel te nemen aan het onderzoek
van de Amsterdamse fysioloog dr. John M. Karemaker. De onderzoeker
hoopt met het experiment meer te weten te komen over de invloed van
verblijf in de ruimte op het systeem van bloeddrukregeling in het
lichaam. Kennis hierover kan onder meer helpen bij het voorkomen van
bloeddrukproblemen bij bedlegerige patiënten.
Tijdens het experiment moesten de astronauten enige tijd op een
computergestuurde 'kieptafel' liggen. Karemaker deed zijn metingen
terwijl de kieptafel tussen de liggende en de staande stand bewoog. De
kieptafel kan iemand in 1 seconde rechtop zetten, maar hij kan ook
heel langzaam op en neer bewegen ('wiegekiepen'). Het onderzoek wordt
gefinancierd door het programmabureau extern onderzoek van Stichting
Ruimteonderzoek Nederland (SRON).
Wie plotseling opstaat uit bed, kan het wel eens voelen duizelen. De
één heeft daar meer last van, de ander minder, maar het is een heel
normaal verschijnsel. Het lichaam heeft even tijd nodig om de
bloeddruk te regelen, na verandering van de liggende situatie naar de
staande. Om die bloeddruk goed te regelen heeft het menselijk lichaam
uitgebreide terugkoppelingsmechanismen, die onmiddellijk in werking
treden zodra er een verandering optreedt. Problemen met die
bloeddrukregeling komen vaak voor bij patiënten die door ziekte
langdurig in bed hebben moeten liggen.
Proefpersoon op Karemakers Kieptafel. Tijdens de proef werden metingen
verricht aan de bloeddruk, ademhaling, de bloeddoorstroming van de
hersenen en er werd een ECG gemaakt. (foto: John M. Karemaker)
Duizelige astronauten
Ruimtereizigers hebben na terugkomst op aarde vaak moeite om hun
bloeddruk weer te herstellen. Een effect van het ontbreken van
zwaartekracht is een verschuiving van het bloed naar de bovenkant van
het lichaam. Astronauten hebben daardoor in de ruimte vaak een
opgezwollen gezicht. Bij terugkeer naar de aarde treedt het
tegenovergestelde effect op. Door een gebrek aan bloed in de bovenkant
van het lichaam duizelt het astronauten vaak bij hun eerste stappen op
aarde en lopen ze zelfs het risico flauw te vallen. "Ik heb al vele
astronauten uit de Spaceshuttle ziet stappen en van sommigen zou je
niet zeggen dat ze in de ruimte geweest zijn.", zegt STS-107 astronaut
David Brown. "Maar er zijn er ook bij die echt weer even moeten wennen
aan de aardse omstandigheden. Het verschilt enorm per astronaut."
Brown moet zelf nog maar zien hoe hij het zal ervaren. Hij is een
'rookie': STS-107 wordt zijn eerste ruimtevlucht.
Karemaker probeert door zijn metingen te voorspellen welke astronaut
meer problemen met de bloeddrukregeling zal hebben en welke minder.
"Op deze manier proberen we de modellen van het systeem van
bloeddrukregeling te verbeteren. Op den duur zullen we daardoor beter
in kunnen spelen op problemen met de bloeddrukregeling, niet alleen
bij astronauten, maar ook patiënten op aarde.", aldus Karemaker.
In juli zal de shuttlecrew met vlucht STS-107 de ruimte in gaan.
Direct na de landing, ongeveer twee weken later, zullen de astronauten
nog enkele proeven ondergaan behorend bij het onderzoek van Karemaker.
Tijdens de vlucht zullen ze bovendien nog twee andere Nederlandse
experimenten uitvoeren die gefinancierd zijn door het programmabureau
extern onderzoek van SRON.
Links:
* Het Programmabureau Extern Onderzoek