Ministerie van Algemene Zaken
1red10501
25-1-2002, NOS, Gesprek met de minister-president, N.3, 22.55 uur
MINISTER-PRESIDENT KOK, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE
MINISTERRAAD, OVER DE OPKOMST VAN LEEFBAAR NEDERLAND IN DE
POLITIEKE PEILINGEN EN OVER DE RECENTE COMMOTIE ROND FATHER
BRAUN
POLITIEKE PEILINGEN
VAN SCHERRENBURG:
Meneer Kok, de peilingen waren vandaag erg onthullend. Voor Paars is er 23 zetels
verlies en dat komt met name doordat de VVD eigenlijk in een vrije val naar 28 zetels
gaat. Bent u geschrokken van de cijfers?
KOK:
Het gaat heel snel nu. Dat geeft ook aan dat heel veel kiezers in beweging zijn, in ieder
geval in gedachten het is iets anders dan het echte stemgedrag op 15 mei, dat maakt
nog wel verschil.
VAN SCHERRENBURG:
Maar het gaat nu al weken zo, dat het toch in een glijdende schaal naar beneden gaat.
KOK:
Het is nog vrijblijvend. Het zit meer in een soort uiting, denk ik, van de richting waarin
mensen willen gaan, dan dat ze hiermee ook echt al een indicatie geven van hun
stemgedrag.
VAN SCHERRENBURG:
Welke richting?
KOK:
Je ziet wie wint en wie verliest. Dus dat is op zichzelf wel duidelijk. Maar het is voor de
goede orde misschien goed om even te zeggen: Paars doet niet mee. Het zijn de partijen
die met elkaar in Paars samenwerken, in de wetenschap dat je altijd een coalitiekabinet
in dit land nodig hebt. Maar er is duidelijk wat aan de hand, dat is wel helder.
VAN SCHERRENBURG:
Maakt u zich zorgen daarover, dat er op zo grote schaal iets aan de hand is?
KOK:
Nee. Ik ben vooral nieuwsgierig naar precies verklarende factoren, bijvoorbeeld ook de
vraag waarom de zittende oppositiepartijen eigenlijk zo weinig van deze ontwikkelingen
profiteren. Want je zou zeggen: als je in een bestel een regering hebt, waarvan de
mening is dat het in een aantal opzichten toch beter kan, dan ga je in de eerste plaats
naar de oppositie, GroenLinks, CDA, om te zeggen `die hebben vier jaar laten zien hoe
het moet, dus die vertrouwen we meer', maar die profiteren daar ook niet van.
VAN SCHERRENBURG:
Het is Leefbaar Nederland dat daar zo van profiteert.
KOK:
Voorlopig zou ik het toch nog steeds een wat vrijblijvende flirt noemen met een partij
die nog niet heeft laten zien wat ze eigenlijk wil, behalve dat men een paar algemene
noties uit. Dat moment komt natuurlijk ook wel dichterbij, dat in de campagne die nog
moet beginnen, zoals u weet Leefbaar Nederland niet alleen zal moeten aangeven wat
men niet goed vindt, maar ook hoe men dat denkt aan te pakken. Die test staat nog
helemaal te beginnen.
VAN SCHERRENBURG:
U zegt `een vrijblijvende flirt', maar is het ook niet een enorm signaal naar de
gevestigde politieke partijen toe van `zo willen wij niet meer', en dan met name naar
Paars? Vraagt u zich nooit af `wat hebben wij verkeerd gedaan?'
KOK:
O ja. Je moet ook altijd kritisch zijn naar jezelf toe, dus dat spreekt vanzelf.
VAN SCHERRENBURG:
Wat is de uitkomst van die gedachte?
KOK:
Dat proces is nog niet afgerond. Maar nogmaals: ik vind de vlucht uit de gevestigde
orde naar iets nieuws, iets wat een zekere aantrekkelijkheid heeft, maar zich op geen
enkele manier heeft verklaard wat men nou eigenlijk wil en hoe men het wil dat
vind ik ook iets vrijblijvend hebben. Het is geen bewijs van arrogantie dat ik dat zo zeg.
Ik neem dat serieus. Ik vind dat het ook verder onderzoek en verdere analyse verdient,
maar het heeft nog steeds iets vrijblijvends.
VAN SCHERRENBURG:
De PvdA komt er goed vanaf, het is vooral de VVD die zo enorm wordt getroffen. Dit
paarse kabinet moet nog een tijdje verder. Gaat dit niet extra spanningen opleveren,
want de VVD krijgt de neiging om zich extra te gaan profileren, zich harder af te zetten.
Ik verwijs bijvoorbeeld alleen maar naar het WAO-dossier dat er nog ligt. Gaat dat geen
moeilijkheden opleveren?
KOK:
Misschien wel, maar het is veel te vroeg om daarop te preluderen.
VAN SCHERRENBURG:
Maar misschien moeten we er wel een beetje rekening mee houden dat de sfeer zich
gaat verharden in het kabinet?
KOK:
Tegen de tijd dat er verkiezingen zijn, is de verhouding in het kabinet natuurlijk sowieso
anders dan daarvoor. Dat heb ik nu een paar malen meegemaakt. Ik heb het meegemaakt
bij de wisseling van Paars 1 en Paars 2, maar dat was eigenlijk redelijk overzichtelijk,
omdat toen alles in het teken stond van `we gaan in beginsel verder'. Ik heb het ook
meegemaakt in de periode Lubbers 3. De laatste maanden staan uiteraard in het teken
van verkiezingen. Free for all, dan ga je voor jezelf en dan ga je niet voor de totaliteit.
Daar gaat een zekere versplinterende werking van uit in de coalitie.
VAN SCHERRENBURG:
Kan het schadelijk zijn voor het WAO-dossier, dat nog zo graag deze kabinetsperiode
afgerond zou moeten worden?
KOK:
Nee. Iedereen ziet dat de WAO om een antwoord vraagt, dat dit kabinet ook nog het
begin van een antwoord moet geven. We hebben gezegd: we moeten de uitkomsten van
het SER-beraad afwachten het advies is er nog niet voordat we werkelijk met een
aantal grote lijnen komen. We zullen er intern over praten. Al dat soort dingen beraad
over belangrijke onderwerpen in het kabinet gaat wat mij betreft zo lang door als het
maar even kan. Ik kan de omstandigheden natuurlijk niet veranderen. Het is aan
iedereen om zelf uit te maken hoe men zijn positie bepaalt, maar ik heb tot nu toe geen
enkele aanwijzing dat de samenwerkingsgezindheid binnen de combinatie die ik leid
niet meer aanwezig zou zijn.
RECENTE COMMOTIE ROND FATHER BRAUN
VAN SCHERRENBURG:
Nog acht nachtjes slapen en dan is het zover: het huwelijk. Vanavond gaat u ook naar
het huwelijksdiner toe. Intussen rommelt het alweer. We hebben afgelopen week dat
gedoe gehad rond pater Braun, die dus eerst voor geen meter zou deugen en het regime
zou hebben gesteund en later bleek weer dat hij juist voorvechter was van
mensenrechten. Nu komen er veel Argentijnse gasten. Bent u niet bang dat iedere keer
weer dit soort dingen tot 2 februari gaan opborrelen?
KOK:
In de eerste plaats valt het mij op dat dingen wel heel snel worden beweerd voor waar,
en dan vervolgens bij nadere analyse toch ook weer niet zo veel voorstellen. De hele
publiciteit rond father Braun was daar een voorbeeld van.
VAN SCHERRENBURG:
Maar de schade is dan al wel een beetje aangericht, hè?
KOK:
Ja, maar dat kan degene die die schade veroorzaakt of die aan publicitair geweld
meedoet zichzelf misschien ook een beetje ter harte nemen. Wat verder de gasten voor
het huwelijk betreft, zou mijn oproep eigenlijk zijn om het ook nog een beetje gezellig
voor Máxima te houden. Ik bedoel, zij trouwt hier met de kroonprins. Haar vader is niet
aanwezig dat hebben we ook heel bewust gerespecteerd, dat die beslissing door hem is
genomen. Dat is toch een groot offer, vind ik. Vader is er niet, dus je bent dan zonder
ouders bij het huwelijk. De andere gasten die komen, zijn ook door Máxima en door het
bruidspaar uitgenodigd. Dat zijn mensen die ook dicht bij haar staan, die ook deze
hoogtijdag voor haar willen meemaken, dat feest ook met elkaar vormgeven. Ik vind dat
we het Máxima ook wel heel erg moeilijk maken als we maar door blijven gaan, dat van
negatieve publiciteit te voorzien, omdat er zogenaamd iets met al die mensen zou zijn.
VAN SCHERRENBURG:
Ziet u dat aankomen? U kent de lijst van gasten. Ziet u aankomen dat er nog over
iemand iets naar buiten wordt gebracht dat ongunstig is?
KOK:
Nee. Ik heb zelf helemaal geen slechte gevoelens daarbij, maar het is natuurlijk zo dat
publiciteit wil scoren, het verkoopt het ook weer lekker en het schrijft lekker weg en het
zendt ook weer lekker uit op de journaals, dus voor je het weet...
VAN SCHERRENBURG:
Het heeft u geërgerd, hè?
KOK:
Nee, ik ben een beetje bezorgd. Ik ben een beetje bezorgd over de atmosfeer rondom het
huwelijk, ook voor de twee mensen die in het centrum staan, de Kroonprins en Máxima.
Ik vind dat ze dat ook niet verdiend heeft.
VAN SCHERRENBURG:
Het wordt te hetzerig, zegt u?
KOK:
Nee. Dat heeft ze niet verdiend, dat het onsmakelijk zou gaan worden. En als er
journalistieke signalen zijn die dat weer voeden, dan moeten we proberen dat weer een
beetje kritisch en rustig tegemoet te treden, in plaats van er zo snel in mee te gaan.
VAN SCHERRENBURG:
Want ik kan mij voorstellen dat de collega's van mij die in Argentinië werkzaam zijn,
nog ontzettend aan het spitten zijn in die gastenlijst en die zullen vast wel weer iets
tegenkomen. Hoe gaat u daar dan mee om?
KOK:
Dat zal best. Ik zou zeggen: alles op zijn tijd. Ik slaap er echt niet slechter van en we
moeten goed zien dat degene die echt consequenties heeft getrokken uit het verleden
voor de aanwezigheid, de vader is. Die was lid van het regime, van de regering, in die
periode. Die heeft daar gevolgen aan verbonden. En alle andere mensen die misschien
ook komen, waren geen lid van de regering-Videla. Het zijn persoonlijke gasten van het
bruidspaar...
VAN SCHERRENBURG:
Zijn ze allemaal al gescreend?
KOK:
...en ik vind dat we daar gewoon met een beetje rust en kalmte mee om moeten gaan en
nogmaals, de menselijk maat is hier ook naar de betrokkenen toe heel belangrijk.
VAN SCHERRENBURG:
Maar zijn die gasten, juist omdat u dit soort onaangenaamheden wilt voorkomen, ook
gescreend?
KOK:
Zij waren geen lid van het Videla-regime.
VAN SCHERRENBURG:
Dat is heel zeker.
KOK:
Ja. Geen lid van de regering.
VAN SCHERRENBURG:
En ook geen warme aanhangers, waar dan nog weer artikelen van verschijnen?
KOK:
Ze waren geen lid van de regering. Van de moeder, die dus niet komt, is ook al langer
bekend dat ze wel eens iets heeft onderschreven, een manifest ten gunste van het
regime. Dat geldt voor de tante ook en dat geldt ook voor anderen. Maar je gaat de
mensen niet toegang tot het land verbieden, toegang tot het huwelijk verbieden, op
uitnodiging van Máxima nota bene, omdat men alleen maar in een bepaalde periode iets
heeft geschreven of gezegd. Het gaat om de daden. Daar is al een vergaand gevolg door
de vader verbonden aan het verleden. Verder vind ik dat we het voor Máxima ook een
beetje menselijk moeten houden.
VAN SCHERRENBURG:
Het offer was groot genoeg, zegt u?
KOK:
Ja. Zeer groot. Dat kan niet genoeg worden benadrukt. Terecht. Het is ook voluit
gerespecteerd door de regering, maar het ís een offer. En dat is dan misschien ook wel
welletjes.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, HK)