05-12-01 Factsheet Filmmaker in Focus: Goran Markovic
null
31e International Film Festival Rotterdam
woensdag 23 januari tot en met zondag 3 februari 2002
FACTSHEET
Filmmaker in Focus: Goran Markovic
Het is inmiddels twee jaar na de grote politieke omwenteling in
Belgrado; Milosevic zit in Den Haag gevangen in afwachting van zijn
proces; mensen bouwen hun leven opnieuw op; de Joegoslavische
kunstenaars kunnen teruggrijpen op het laatste decennium van de
twintigste eeuw: de jaren negentig. Sommigen hebben dit al gedaan in
documentaires, meestal gefilmd op digitale video, terwijl Belgrado
werd gebombardeerd; anderen reflecteren met behulp van fictie. De
complete analyse zal echter nog volgen.
De documentaire SERBIE, ANNÉE ZÉRO van film- en theaterregisseur Goran
Markovic is een bescheiden en zeer persoonlijke terugblik op die
bewogen jaren en grijpt zelfs nog veel verder terug. ´Terwijl hij zijn
eigen leven als podium gebruikt´ (Dusan Makavejev, na het bekijken van
SERBIE, ANNÉE ZÉRO) geeft Markovic een beeld van zijn persoonlijke
geschiedenis tegen de achtergrond van de politieke frustraties in zijn
land en de ontwikkeling van zijn eigen filmtaal. Tegelijkertijd
presenteert hij zijn morele credo en biedt hij toegang tot de ethiek
en esthetiek van zijn films. Hij staat stil bij de belangrijkste
momenten van zijn leven en bij die van zijn land. Hij onderzoekt zijn
persoonlijke schuld (en die van zijn landgenoten) en zijn eigen
ontwikkeling tijdens vijftig jaar communisme uitlopend op tien jaar
stagnatie.
Filosoferend met zichzelf, met zijn familie en met zijn vriend, de
Franse filosoof Bernard-Henri Lévy, probeert Markovic te begrijpen wat
heeft plaatsgevonden. Maar hij is niet in staat daarop een redelijk en
bevredigend antwoord te formuleren. Hij kan al helemaal niet begrijpen
wat al die vrienden en bekenden heeft bewogen die tijdens het
Milosevic-regime hun ´petten verwisselden´. In dit persoonlijke
document zijn previews opgenomen van bijna al zijn films.
Het International Film Festival Rotterdam brengt in ´Filmmaker in Focus: Goran Markovic´ een eerbetoon aan een regisseur wiens leven en werk grotendeels zijn bepaald door het communistische regime in zijn land en, recentelijk, door desintegratie en oorlogen. Het programma omvat zijn complete oeuvre van negen speelfilms.
Goran Markovic heeft nimmer enig conformisme getoond: noch in zijn
werk, noch in zijn leven. Vanaf de jaren zeventig bekritiseert
Markovic in bijna al zijn speelfilms het (dan) communistische
Joegoslavië in een poging het totalitaire bewind te bevechten. Eerst
verhuld, later openlijker. Zijn recentste film bevat de climax van
deze pogingen.
Diep beïnvloed door de bezetting van Tsjechoslowakije in 1968 die hij
als student in Praag meemaakte, maakte Markovic kennis met de
afkeuring van een regime dat tanks naar een ander land stuurde met
onderdrukking en belemmering van vrijheid als doel. Vanaf het begin
zag hij zijn films niet alleen als esthetisch maar ook als politiek
instrument waarmee hij op zijn manier het regime kon ondermijnen. Zijn
films MAJSTORI, MAJSTORI (MASTERS, MASTERS); VARIOLA VERA (VARIOLA
VERA) en VEC VIDJENO (DÉJÀ VU) spelen zich allen af in bijna
claustrofobische ruimtes die als ideale omgeving dienen om de ziel van
de personages bloot te leggen. NACIONALNA KLASA (NATIONAL CLASS) volgt
een week het leven van Branko, enfant terrible uit Belgrado. De film
is zowel een unieke als diepgravende filmische analyse van de familie,
´het kleinste en belangrijkste onderdeel van de samenleving´ volgens
de communistische ideologie. Deze realistische film is niet erg
positief maar ook niet somber.
VARIOLA VERA (VARIOLA VERA), een fantasie over een mysterieus virus
dat zich verspreidt in een ziekenhuis in Belgrado, is geïnspireerd op
Albert Camus´ ´De Pest´. Markovic toont zich een groot bewonderaar van
diens oeuvre omdat het hem, in zijn eigen woorden, ´het geloof (gaf)
dat onderdrukking door donkere machten verslagen kan worden door de
ziel´.
Omdat het tijdens Milosevic´ regime voor Markovic onmogelijk was om te
filmen, begon hij theater te regisseren. Hij trachtte een manier te
vinden om beide disciplines op eigen wijze te verenigen. Toen hij
eenmaal de smaak van theater te pakken had, begon hij met enthousiasme
het wezen van deze twee vormen van kunst te onderzoeken. Tijdens de
jaren negentig werd zijn kritische houding duidelijker: de speelfilms
TITO I JA (Tito and I) (1991) en URNEBESNA TRAGEDIJA (COMEDY
BURLESQUE) (1995) waren genoeg reden om hem bij voortduring te
hinderen films te maken en later om zijn theaterstukken te verbieden.
Markovic´ films zijn doorgaans vol van personages die een gloedvol
kaleidoscopisch beeld reflecteren van de samenleving. Door deze
personages meermalen in een ´geen uitgang´-situatie te plaatsen (een
school, een ziekenhuis, een opvoedingsinstelling) analyseert hij de
menselijke natuur. Het isolement bleek ideaal om daarvan de
hypocrisie, corruptie, vriendjespolitiek en andere donkere kanten te
weerspiegelen. Nergens wordt Markovic´ oeuvre didactisch; het laat de
conclusie over aan de toeschouwer.
Goran Markovic werd geboren in 1946 als zoon van de bekende
Joegoslavische acteurs Olivera en Rade Markovic. In 1970 sloot hij
zijn Praagse studie in filmregie af. Behalve negen speelfilms
regisseerde hij ongeveer vijftig afleveringen van de documentaire
televisieserie ´Neobavezno´ (Optional). In de jaren negentig keerde
hij terug naar documentaire films met POLUDELI LJUDI (CRAZY PEOPLE,
1997) en NEVAZNI JUNACI (UNIMPORTANT HEROES = RESISTANCE FROM THE
SHADE, 2000). In Frankrijk werd zijn werk in retrospectief vertoond in
La Rochelle (1986), Montpellier (1988) en in Straatsburg (1991). In
het theater regisseerde hij opvoeringen van ´Pazarni dan´ (Market Day)
van Aleksandar Popovic in het Zvezdara Theater (1985) en ´Beogradska
trilogija´ (Belgrade Trilogy) van Biljana Srbljanovic in het Yugoslav
Drama Theater (1997). Drie van zijn toneelstukken werden vertoond in
Belgrado: ´Turneja´ (Tour, 1996) en ´Parovi´ (Pairs, 1999) in Atelier
212 en ´Govorna mana´ (Speech Defect, 1997) in het Nationale Theater.
Markovic publiceerde ´Ceska skola ne postoji´ (The Czech School Does
Not Exist, 1990), ´Tito i ja´ (Tito and I, 1993) en ´Godina dana´ (One
year, 2000). Hij doceert filmregie aan de Vakgroep voor Dramatische
Kunsten in Belgrado sinds 1979. Markovic is lid van de Europese
Academie voor Film en Televisie in Brussel.
Filmmaker in Focus: Goran Markovic
Programma (onder voorbehoud):
SPECIJALNO VASPITANJE (THE SPECIAL EDUCATION) 1976 speelfilm
NACIONALNA KLASA (NATIONAL CLASS) 1979 speelfilm MAJSTORI, MAJSTORI
(MASTERS, MASTERS) 1980 speelfilm VARIOLA VERA (VARIOLA VERA) 1982
speelfilm
TAJVANSKA KANASTA (TAIWAN CANASTA) 1985 speelfilm
VEC VIDJENO (DÉJÀ VU) 1987 speelfilm
SABIRNI CENTAR (THE MEETING POINT) 1989 speelfilm
TITO I JA (Tito and I) 1991 speelfilm
URNEBESNA TRAGEDIJA (COMEDY BURLESQUE) 1995 speelfilm
SERBIE, ANNÉE ZÉRO (SERBIA, YEAR ZERO) 2001 speelfilm
Contact
phone: +31 10 890 90 90
fax:+31 10 890 90 91
e-mail: press@
filmfestivalrotterdam.com
Press officers
Bert-Jan Zoet
Bert-Jan Zoet
Margo van der Valk
Margo van der Valk
Press Accreditation
Mieke van Oorschot
Mieke van Oorschot