D66
23 januari 2002
Heenzenden Bolletjesslikkers onaanvaardbaar
Boris Dittrich
Reacties: B.dittrich@tk.parlement.nl
Wel een boete krijgen bij even te hard rijden, terwijl het smokkelen
van kilo's cocaïne ongestraft blijft. 'De verhoudingen zijn zoek',
aldus D66 justitiewoordvoeder Boris Dittrich.
Voor D66 staan twee vragen centraal in dit debat : hoe lossen we de
problemen met de drugskoeriers op Schiphol zo snel mogelijk op? Is het
pakket aan noodmaatregelen afdoende? Hoe heeft het zo ver kunnen
komen? Hadden de noodmaatregelen niet voorkomen kunnen worden, als er
eerder alert was ingegrepen?
De strijd tegen harddrugs
Jaren geleden verklaarde President Reagan van Amerika "the war on
drugs". Het waren ferme woorden. Maar de drugs zijn de wereld nog
steeds niet uit. Sterker nog, het cocaïnegebruik neemt wereldwijd toe,
ook in Nederland. Helaas, want harddrugs zijn schadelijk voor de
gezondheid. De overheid heeft de plicht aktief tegen drugsgebruik te
waarschuwen en daarop ook aktie te ondernemen. Zo nu en dan klinken er
vanuit de wetenschap geluiden: stop met de strijd tegen harddrugs. Dan
neem je de georganiseerde misdaad de wind uit de zeilen. D66 is best
bereid deze geluiden internationaal in discussie te brengen. Om na te
gaan of de enorme krachtsinspanningen om handel in harddrugs tegen te
gaan wel effectief zijn. En om te kijken of de volksgezondheid beter
af is met een heel andere aanpak. Maar die situatie ligt nog ver
achter de horizon. Nederland is lid van anti-drugsverdragen. Het is
bijzonder onverstandig als enig land een andere koers te varen. Dan
komen alle cocaïne-handelaren en verslaafden naar Nederland. Dat zal
een onaanvaardbare druk op de samenleving leggen en de gezondheid van
mensen ernstig in gevaar brengen.
Controle
Daarom treden we op tegen smokkel van cocaïne. Vooral op Schiphol en
in de Rotterdamse haven. Hoe beter de controle, des te groter de
pakkans. Hoe groter de pakkans, des te geringer het animo om naar
Schiphol te vliegen. Die logica werd bewaarheid in september. Toen
werd er een 100%-controleactie op risicovluchten gehouden. Er werden
veel drugskoeriers gepakt. Daarna kwamen er tijdelijk minder
drugskoeries. Kortom, flink controleren heeft dus wel zin. Je moet dan
wel consequent blijven controleren. Af en toe een speldeprik vormt
geen bedrijfsrisico voor de internationale drugsorganisaties. Zij
blijven dan koeriers naar Nederland sturen. Overigens is het een
illusie om te menen dat je alle drugs tegen kunt houden. Een
dergelijke garantie vragen wij ook niet van de minister. In december
is de bom op Schiphol gebarsten. Maar de maanden daarvoor al was het
lont aangestoken. Verbijsterde douanemedewerkers waren wanhopig. Zij
brachten naar buiten dat het Openbaar Ministerie al langer wilde dat
de douane op een heel laag pitje zou controleren. Want het Openbaar
Ministerie had geen cellen. En er was te weinig personeel. De
drugskoeriers bleven binnen stromen.
Heenzenden
Er zijn 11 drugskoeriers heengezonden. De drugs werden afgepakt. Maar
de koerier kon zijn weg vervolgen. Soms met een dagvaarding om ooit
nog eens op een zitting te verschijnen. Maar soms alleen maar met een
ontvangsbewijsje. Daar waren koeriers bij die met 9 kilo cocaïne waren
betrapt! In normale tijden zou je daar een jarenlange gevangenisstraf
voor krijgen. Maar in december 2001 kon je gewoon een retourvlucht
naar huis nemen. De koeriers in kwestie zullen ongetwijfeld opnieuw
worden ingezet om als pakezel te dienen. Deze situatie is voor D66
onaanvaardbaar. Inderdaad is het vertrouwen van de burger in de
rechtsstaat in het geding. Waar je ook komt, mensen spreken er schande
van. Wel meteen een boete krijgen bij even te hard rijden of verkeerd
parkeren, maar kilo's cocaïne smokkelen kan ongestraft. En dat,
terwijl de minister van Justitie zich een tegenstander van gedogen
toont. De verhoudingen zijn zoek.
Het plan van aanpak en de noodmaatregelen
Het was dus een goede zaak dat premier Kok aankondigde dat het kabinet
had besloten dat er een plan van aanpak met noodmaatregelen zou komen.
Voordat ik daarop inga, wil ik erop wijzen dat er natuurlijk ook
andere vormen van criminaliteit zijn die dringend om een oplossing
vragen. Denk maar aan alle berovingen die plaatsvinden op straat en in
het openbaar vervoer. Kan de minister ons aangeven dat door de
uitvoering van het plan geen ongewenste verdringingseffekten zullen
optreden?
Het plan van aanpak
Begin aan de voorkant. Dus controleer goed in de landen, waar de
risicovluchten vandaan komen. D66 steunt de voorgestelde aanpak.
Overigens komen er ook risicovluchten uit St. Maarten. Het niveau van
controle op dat bovenwindse eiland is abominabel. Ook daar zou men
extra personeel en apparatuur dringend kunnen gebruiken. Is de
regering bereid ook daar bij te springen? In hoeverre is de regering
bereid Suriname financieel te ondersteunen in betere
controle-mogelijkheden? De kost gaat hier voor de baat uit. Wij
steunen het uitvoeren van 100% controles op risicovluchten. Graag
verzoek ik de regering aan de Vaste kamercommissie van Justitie een
halfjaarlijks-overzicht toe te sturen waarin staat: uit welke landen
de risicovluchten kwamen, op basis van welke informatie zo'n vlucht
tot risicovlucht bestempeld werd, wat de resultaten waren alsmede of
er door gebrek aan personeel of cellen risicovluchten niet 100%
gecontroleerd konden worden. Veel moeite hebben wij met het voorstel
dat officieren van Justitie lagere straffen gaan eisen tegen
drugskoeriers. Bij lage strafeisen wijkt de strafmaat in Nederland
voor drugssmokkel te veel af van die in andere Europese landen,
waardoor de minister juist weer aanzuigende werking organiseert.
Bovendien ontstaat er rechtsongelijkheid met het requireerbeleid in
andere delen van het land. Bij hoeveel kilo word je nog voor de
politierechter gedaagd? De politierechtercompetentiegrens gaat van 6
maanden naar 1 jaar. Geldt die hogere competentiegrens alleen in
drugszaken of zuigt de wijziging alle andere strafzaken mee? D66 is
daar altijd tegen geweest, omdat zware straffen niet door 1 rechter
moeten worden opgelegd. De minister is daar altijd samen met D66 tegen
geweest uit rechtstatelijke overwegingen. En nu in dit plan wordt die
lijn losgelaten. Wij zijn daar tegen. Eens met de extra politiecellen
en het extra personeel.
Twee gedetineerden op één cel
Wij zijn altijd tegen het plaatsen van twee gedetineerden op 1 cel
geweest en dat zijn we nog steeds. Vanwege de risico's voor het
personeel. En omdat de cellen in Nederland voor 1 persoon gebouwd
zijn. Gezien de noodsituatie op Schiphol voelen wij ons gedwongen om
akkoord te gaan met de voorgestelde bijzondere noodmaatregel om
meerdere gedetineerden in 1 ruimte te plaatsen. Maar het plan is nog
vaag en stelt ons niet gerust. Hoe lang kan iemand in zo'n kazerne of
andere plek vastgehouden worden? Wat ons betreft moet dat kort zijn.
Het daar geldend regime moet aan humane eisen voldoen. Wat ons betreft
mag dat meer zijn dan de minimale internationale eisen. Bovendien moet
deze noodvoorziening kunnen worden gesloten, nadat er minder
drugskoeriers aangehouden worden, omdat de maatregelen effect hebben.
Nood breekt wet. Maar als de nood weg is, moet de wet gebroken worden.
Deze onorthodoxe maatregel mag wat D66 betreft geen permanente
maatregel zijn. Wij vragen de minister een verzekering dat het ook zo
gaat. Eens met bewaking door militairen, maar zij moeten daar wel een
goede opleiding voor krijgen. Hoe wordt daar in voorzien? Op alle
opmerkingen die ik gemaakt heb m.b.t. het plan van aanpak ontvang ik
graag een reactie van de minister. Door de ontstane noodsituatie op
Schiphol zijn wij in een positie gemanouvreerd met bijna alle
onderdelen van het plan van aanpak akkoord te gaan. Voor D66 is het
dus flink slikken.
De minister
Dat brengt mij ten slotte op de manier waarop minister Korthals dit
dossier behandeld heeft. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Waarom
heeft de minister van justitie niet veel eerder adequate maatregelen
getroffen? Waarom is hij pas in januari met dit pakket aan maatregelen
gekomen? Waarom niet al in het najaar? Hij was door staatssecretaris
Bos tot twee keer toe gewaarschuwd. En klopt het dat hij vanuit de
Antillen al lang daarvoor gewaarschuwd was? Waarom heeft hij de Kamer
niet uit eigen beweging een volledige schets van de problemen op
Schiphol gegeven? Hij had daartoe in november en december de
gelegenheid. Dat hij nog maar drie minuten spreektijd had, zoals de
minister in het programma Buitenhof als verklaring gaf, vind ik
genant. Dan had de minister eigener beweging maar een brief moeten
sturen. Waarom heeft hij dat niet gedaan? Waarom heeft de minister
eerst zo afhoudend gereageerd op suggesties om de problemen
voortvarend aan te pakken? Eerst wees hij de door D66 gedane suggestie
om militairen in deze noodsituatie in te zetten, laconiek van de hand.
Nu worden ze in grote getalen ingezet.
D66 heeft de indruk dat deze minister niet echt greep had op de
ontstane situatie op Schiphol. Het is aan hem om dat beeld weg te
nemen. Kan hij nu eens chronologisch aangeven welke maatregelen hij en
zijn Ministerie vanaf juni 2001 genomen heeft om met spoed meer cellen
voor drugskoeriers ter beschikking te krijgen? En meer personeel. Hij
was van diverse kanten gewaarschuwd. Hoe heeft het eigen departement
hem geïnformeerd? Is er ook hier sprake geweest van belangrijke feiten
die niet aan de Minister bekend waren gemaakt? Vindt hij dat hij door
het Openbaar Ministerie goed en tijdig is geïnformeerd? Het lijkt erop
alsof de minister pas in januari naar aanleiding van alle kritiek en
aangespoord door de premier voortvarend aan de slag is gegaan. Een
deel van de drastische noodmaatregelen had misschien helemaal niet
genomen hoeven worden, als het probleem eerder ambitieus was
aangepakt. En dat ligt ons zwaar op de maag. De fractie van D66
wachten de antwoorden van de minister af.