Ingezonden persbericht
Amsterdam - Azië - Amsterdam de stad en de VOC
In 2002 viert Nederland op grootse wijze de oprichting van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Het is dan 400 jaar geleden dat de VOC werd opgericht en zich ontwikkelde tot een economische macht zonder weerga. Als onderdeel van de evenementen in de grote VOC-manifestatie richt het Amsterdams Historisch Museum vanaf 22 januari de schijnwerpers op de VOC met de museumroute Amsterdam - Azië - Amsterdam; de stad en de VOC. Een grote collectie objecten, schilderijen en prenten in de vaste expositie over de geschiedenis van Amsterdam illustreren de bijzondere band tussen Amsterdam en de VOC.
Amsterdam en de VOC: onlosmakelijk verbonden
Amsterdam en de VOC zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In het machtige handelscentrum Amsterdam was het hoofdkantoor van de VOC gevestigd. Velen vonden er werk op de bedrijvige werven waar Oostindiëvaarders werden gebouwd. De helft van de goederen werd er geveild of uit voorraad verkocht. En zeker de helft van het personeel dat zich meldde voor de reis naar Azië, vertrok vanuit Amsterdam.
Amsterdammers waren gefascineerd door de cultuur en natuur van de Oost. Daarvan getuigden de verzamelingen van `rariteiten´ en `naturalia´ die voor een belangrijk deel uit Azië waren meegebracht op de schepen van de Compagnie. Drukkers en boekver-kopers vormden een onmisbare schakel in de verspreiding van kennis over Azië. De door hen gedrukte reisbeschrijvingen, kaarten en landbeschrijvingen verhalen over de verre reizen naar en van de Oost. Ook schilders vonden klanten die geïnteresseerd waren in afbeeldingen van schepen op vreemde zeeën en verre landen.
De VOC te gast in de nieuw ingerichte museumzalen
In de vernieuwde zalen over de 17de en 18de eeuw wordt volop aandacht besteed aan diverse thema´s uit de geschiedenis van de VOC. Vanzelfsprekend komt daarbij de cartografie aan de orde: Amsterdam werd in de 17de eeuw het cartografisch centrum bij uitstek. Een goed voorbeeld is de aardglobe van Joan Willemsz. Blaeu. De globe dateert van na 1644. Dat valt af te leiden uit de stukken kustlijn van Australië: een kustlijn die in 1644 werd ontdekt door Abel Tasman. Schilderijen met afbeeldingen van onder andere Kaap de Goede Hoop en het eiland Ourust in de baai Jakarta, tonen kenmerkende plaatsen op de route van Amsterdam naar Batavia, de hoofdplaats van het handelsrijk van de VOC.
Dat Amsterdam trots was op haar machtige plaats in de wereld wordt getoond op het schilderij `De Amsterdamse stedenmaagd ontvangt hulde van verre volkeren` door Gerard de Lairesse.
De stedenmaagd heeft haar ene hand op de globe, háár wereld. Vertegenwoordigers uit de West en de Oost bieden haar kostbare geschenken aan, vooral luxe goederen uit Azië.
De roem van de Verenigde Oostindische Compagnie reikte ver. Op een schilderij van Abraham Storck uit ca. 1698 is het oorlogsschip Pieter en Paul te zien. Het VOC-embleem siert de zeilen. Op de achtergrond is Oostenburg zichtbaar; daar hielp tsaar Peter de Grote enige maanden mee bij de bouw van het schip, dat genoemd is naar de beschermheiligen van St. Petersburg. Tsaar Peter was te gast bij de VOC om kennis op te doen over de scheepsbouw.
De stad, de VOC en het Amsterdams Historisch Museum De VOC zou niet hebben kunnen bestaan zonder de economische infrastructuur van Amsterdam: de houthandel, de geschutsgieterijen, de bierbrouwerijen en al die andere bedrijven die konden leveren wat nodig was voor de scheepsbouw en de reizen. Tegelijkertijd is het juist de VOC die zoveel bronnen en kennis geeft over het gewone, dagelijkse leven. Anderzijds zou het leven in de stad er zonder de VOC en zonder de invoer van producten als thee, koffie, de bijzondere houtsoorten, specerijen, levende kaketoes en papegaaien anders uit hebben gezien. De VOC gaf direct en indirect duizenden mensen werk. De meesten hadden een bescheiden inkomen. Een veel kleinere groep, directieleden en andere aandeelhouders, verdienden natuurlijk veel meer. Van sommigen kennen we het gezicht. Bijvoorbeeld van Dirck Jacobsz. Bas. Hij liet zich met zijn familie, net als meer rijkere burgers in de Gouden Eeuw, portretteren. Zijn fortuin verdiende hij in de handel op de Oostzee en op Oost-Indië. Hij was een van de oprichters en directeuren van de Verenigde Oostindische Compagnie. Ook het museum zelf heeft een band met de VOC, want het is gevestigd in het voormalig Burgerweeshuis. Veel weeshuisjongens verlieten het weeshuis voor een grote reis naar de Oost, vaak zonder te beseffen dat zij een zeereis tegemoet gingen die allerminst vrij was van gevaren. Harde concurrentie en oorlogen met Engeland lieten de VOC niet onberoerd. In 1795 staakte de Compagnie haar activiteiten. Twee eeuwen duurde het bestaan van de Verenigde Oostindische Compagnie, de grootste handelsonderneming uit de 17de en 18de eeuw. Amsterdam - Azië Amsterdam belicht de verwevenheid van een grote stad met een machtig bedrijf. De geschiedenis van de VOC is dan wel afgesloten, maar heeft zijn sporen zeker achtergelaten. In onze huidige tijd is het belang van een wereldwijde oriëntatie en ondernemerschap niet meer weg te denken.
Suzette van ´t Hof
PR&Marketing
Amsterdams Historisch Museum
datum:22 januari 2002 tot en met 31 augustus 2002
plaats: Amsterdams Historisch Museum
Kalverstraat 92, Nieuwezijds Voorburgwal 357
tijden:ma t/m vrij van 10.00-17.00 uur
za en zo van 11.00-17.00 uur
Meer informatie: pr en marketing (020) 5231822
pr@ahm.nl/ www.ahm.nl