Ministerie van Justitie
http://www.justitie.nl
Plan van aanpak drugssmokkel Schiphol
Inhoudsopgave
Samenvatting
1. Inleiding
2. Ontwikkelingen en knelpunten
2.1 Ontwikkelingen
2.1.1 Penitentiaire capaciteit
2.2 Knelpunten
3. Kabinetsbeleid
3.1 Eerste spoor: bestrijding aan de bron
3.1.1 Distributie
3.1.2 Intensivering
3.2 Tweede spoor: justitiële aanpak op Schiphol
3.2.1 Huidige situatie op Schiphol
3.2.2 Uitgangspunten ten aanzien van de intensivering
4. Maatregelen binnen de strafrechtsketen
4.1 Maatregelen Schipholteam
4.2 Maatregelen openbaar ministerie
4.3 Maatregelen zittende magistratuur
4.4 Maatregelen penitentiaire capaciteit
4.4.1 Intensivering
4.4.2 Bijzondere noodvoorzieningen voor insluiting
5. Wetgevende maatregelen
5.1 Tijdelijke aanpassingen eisen penitentiaire beginselenwet
5.2 Mogelijkheden tenuitvoerlegging van bewaring in politiecellen
5.3 Uitbreiding mogelijkheden zittende magistratuur
6. Kosten
Samenvatting
Op Schiphol is een onduldbare situatie ontstaan met betrekking tot de
controle en opsporing van drugskoeriers. Het Kabinet acht het nodig
additionele maatregelen te treffen. Uitgangspunt daarbij is het
treffen van maatregelen om de bestrijding van drugssmokkel via
Schiphol optimaal te bestrijden. Daarvoor is een structureel hoog
controle- en opsporingsniveau nodig, en voortdurende maximale
inspanning om de drugskoeriers op te sporen en te berechten en de
straf ten uitvoer te leggen. Dit geldt zowel voor de koeriers die de
drugs proberen binnen te smokkelen, als de organisaties die zorgdragen
voor de drugstransporten.
Het pakket aan maatregelen dat in dit plan is opgenomen is additioneel
ten opzichte van de in het verleden reeds getroffen maatregelen. Voor
de aanpak van de illegale drugstransporten via Schiphol is in 1993 het
Schipholteam opgericht. Mede door de controleactiviteiten van dit team
slaagt men er in steeds meer drugskoeriers aan te houden, en worden
jaarlijks steeds grotere hoeveelheden drugs in beslag genomen. Vanuit
het perspectief van de opsporing worden derhalve successen geboekt.
Echter, gelet op de doelstelling om de aanvoer van drugs terug te
dringen, leert de praktijk dat er meer moet gebeuren. De inzichten die
zijn verworven naar aanleiding van de bijzondere controleactie, die in
september 2001 is gehouden, onderstrepen dit.
De gestaag toenemende stroom bolletjesslikkers heeft er toe geleid dat
de grens in de verwerking van de zaken in de strafrechtelijke keten is
bereikt. De gang van zaken rondom een aantal drugstransporten in
december 2001 is een belangrijke stimulans geweest om onderhavig Plan
van Aanpak op te stellen. De maatregelen die hierin zijn opgenomen,
betreffen deels een versnelling van reeds in gang gezet beleid, en
voor een ander deel nieuwe maatregelen, gericht op bestrijding van de
ongewenste situatie op Schiphol.
Het Kabinet zal daarbij de bestaande twee-sporenaanpak nader
intensiveren waarbij:
- in het eerste spoor extra maatregelen worden getroffen om te
voorkomen dat de drugstransporten naar Nederland plaatsvinden.
- in het tweede spoor extra maatregelen worden getroffen, die er toe
leiden dat aangetroffen drugs in beslag worden genomen en dat adequate
justitiële interventies volgen jegens de drugskoeriers.
Maatregelen met betrekking tot de aanvoer van drugs:
- Met de Nederlandse Antillen wordt een project gestart (het
'Twinproject') dat tot doel heeft om criminele organisaties in kaart
te brengen die zich bezighouden met het organiseren van de
drugstransporten tussen de Antillen en Nederland;
- Het visumbeleid van de drie landen van het Koninkrijk zal verder
worden geharmoniseerd;
- De maatregel op grond van de Paspoortwet om van Nederlanders,
Antillianen en Arubanen het paspoort in te houden bij koeriers zal
strikter worden toegepast;
- Op de Nederlandse Antillen zullen op korte termijn gericht acties
worden uitgevoerd op de luchthavens teneinde de pakkans van
drugskoeriers te vergroten;
- Binnen ongeveer vier maanden wil de Antilliaanse overheid overgaan
tot een meer structurele aanpak waarbij 100% controle op uitgaand
verkeer uitgangspunt is;
- Aan de Nederlandse Antillen en Aruba wordt apparatuur ter
beschikking gesteld om het transport van drugs op de luchthaven te
bestrijden;
- Het Kabinet zal in Europees verband en met betrokkenheid van de
International civil aviation organisation (ICAO) bezien hoe
luchtvaartmaatschappijen een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing
van het probleem.
Maatregelen met betrekking tot de controle van drugs
- Op Schiphol vindt intensivering van de controle plaats tot een
niveau waarbij daadwerkelijk ontmoediging wordt bereikt;
- Bij het verhoor van aangehouden koeriers zal gebruik worden gemaakt
van speciale vragenlijsten om de informatiepositie van de
opsporingsinstanties te verbeteren;
Maatregelen met betrekking tot het strafrechtelijk beleid
- Nederland zal haar participatie in Europol verder intensiveren, met
name in een lopend analyseproject gericht op cocaïne uit
Zuid-Amerika;
- Het arrondissementsparket Haarlem, de arrondissementsrechtbank
Haarlem en het gerechtshof te Amsterdam worden uitgebreid;
- Het requireerbeleid van het Openbaar Ministerie wordt aangepast, om
meer zaken voor de politierechter te kunnen brengen;
- Er wordt naar gestreefd om extra zittingsruimte voor de
nevenvestiging op Schiphol van de arrondissementsrechtbank Haarlem
reeds eind 2002 in gebruik te nemen;
Maatregelen met betrekking tot penitentiaire capaciteit
Op of in de nabijheid van Schiphol worden de volgende voorzieningen
met betrekking tot politiecellen gerealiseerd:
- Het opnieuw in gebruik nemen van 75 politiecellen;
- Inrichting van mobiele capaciteit van maximaal 90 cellen. Hiertoe
behoren cellen met speciaal voor 'bolletjesslikkers' ingerichte
voorzieningen.
- Benutting van maximaal 20 politiecellen van de Koninklijke
marechaussee.
In totaal betreft het hier circa 185 politiecellen;
In het gevangeniswezen worden de volgende voorzieningen
gerealiseerd:
- Buiten gebruik gestelde gevangeniscapaciteit wordt opnieuw in
gebruik genomen;
- Verruiming van de mogelijkheden van detentiemodaliteiten (zoals
elektronische detentiehuizen, penitentiaire programma's);
- In voorbereiding zijnde reservecapaciteit komt versneld ter
beschikking;
- Indien nodig komt celcapaciteit vrij door toepassing
van Incidenteel Versneld Ontslag.
In totaal levert dit per 1 februari 2002 circa 35 plaatsen op,
oplopend naar circa 70 plaatsen per 1 april 2002. Uiteindelijk worden
in maart 2003 ongeveer 600 plaatsen geleverd.
In totaliteit leveren bovenstaande maatregelen vóór 1 maart tenminste
100 plaatsen op.
Met behulp van een tijdelijke wettelijke regeling komen vanaf 1 maart
2002 enige honderden plaatsen beschikbaar in de vorm van een
bijzondere noodvoorziening.
Wetgevende maatregelen
- Tijdelijke regeling penitentiaire capaciteit drugskoeriers. Indien
de Staten-Generaal met het wetsvoorstel en spoedbehandeling daarvan
kan instemmen, is de inwerkingtreding voorzien per 1 maart a.s.
- Tenuitvoerlegging van de bewaring (na inverzekeringstelling) in
politiecellen gedurende maximaal 10 dagen. Indien de Staten-Generaal
met het wetsvoorstel en spoedbehandeling daarvan kan instemmen, is de
inwerkingtreding voorzien per 1 maart a.s.
- Uitbreiding van de bevoegdheid van de politierechter en van de
mogelijkheden voor enkelvoudige rechtspraak in appel.
- Indien de Staten-Generaal met het wetsvoorstel en spoedbehandeling
daarvan kan instemmen, is de inwerkingtreding voorzien per 1 maart
a.s.
- Tijdelijke mogelijkheid voor de rechtbank Haarlem en het hof
Amsterdam om in verband met de ernst van de onderhavige problematiek
de behandeling van strafzaken over te dragen aan colleges buiten het
ressort.
1. Inleiding
Sinds jaar en dag wordt de luchthaven Schiphol gebruikt om drugs op
illegale wijze Nederland binnen te smokkelen. Eind vorig jaar is het
aantal drugskoeriers op Schiphol dermate toegenomen dat het adequaat
functioneren van de strafrechtsketen in gedrang is gekomen. De
geloofwaardigheid van het overheidsoptreden wordt door de situatie op
Schiphol in de kern aangetast. De ontstane problemen kunnen niet
anders dan met onevenredig grote inspanningen worden aangepakt. Het
Kabinet zet in dit plan van aanpak uiteen welke ontwikkelingen zich de
afgelopen periode op Schiphol hebben voorgedaan rond de drugskoeriers.
Het plan gaat voorts in op de ten behoeve van de ontstane
ketenproblematiek te treffen maatregelen op de korte en de
(middel)lange termijn. Ook komen de inspanningen aan de orde die reeds
zijn en zullen worden verricht om de drugssmokkel via de luchthavens
van de drie landen van het Koninkrijk te voorkomen en te
bestrijden.
Het beleid zoals verwoord in het plan van aanpak ziet louter op de
drugshandel die via Schiphol verloopt. Dit is terecht gezien het feit
dat Schiphol een cruciale schakel blijkt te zijn in het transport van
grote hoeveelheden drugs door criminele organisaties. Het moge echter
duidelijk zijn dat met het op orde brengen van de situatie op Schiphol
de strijd tegen de georganiseerde drugscriminaliteit niet is gewonnen.
Er zal sprake zijn van verplaatsing, binnen en buiten Nederland.
Het Kabinet zal scherp oog houden op deze ontwikkeling, en zo nodig elders aanvullend maatregelen treffen. In internationaal verband zal een zorgvuldige toelichting worden gegeven op de maatregelen die thans voor Schiphol zullen worden getroffen, en zo nodig zullen internationale afspraken worden gemaakt om eventuele negatieve effecten daarvan voor andere landen gezamenlijk aan te pakken.
Voor de implementatie van het plan van aanpak heeft de minister van Justitie inmiddels een projectmanager aangewezen.
2. Ontwikkelingen en knelpunten
2.1 Ontwikkelingen
Het begin van de strafrechtsketen kent drie fasen: de aanvoer, de
controle en de opsporing van drugs. De illegale import van drugs via
Schiphol geschiedt enerzijds via de vrachtlijn, door de drugs tussen
reguliere vracht te verstoppen, en anderzijds via passagiers. In het
laatste geval is het beeld over 2001 grosso modo dat in 70% van de
gevallen drugs worden verstopt in bagage of op het lichaam, en in 30%
van de gevallen drugs inwendig worden getransporteerd, verpakt in
capsules. In de afgelopen jaren zijn voorzieningen getroffen om deze
praktijken op te kunnen sporen. Voor de vrachtlijn is een zogenaamde
containerscan in gebruik genomen, die vracht kan doorlichten op de
aanwezigheid van illegale goederen, waaronder drugs. Daarnaast zijn
binnen het arrondissementsparket Haarlem voorzieningen getroffen,
teneinde aangehouden verdachten zo snel en efficiënt mogelijk voor te
geleiden en te berechten. Op Schiphol is speciale celcapaciteit
gerealiseerd, en heeft het openbaar ministerie de beschikking gekregen
over een nevenvestiging op de luchthaven.
De controle van de invoer van drugs via het personenvervoer geschiedt
in de eerste plaats via de reguliere werkzaamheden van de douane.
Sinds 1993 bestaat er daarnaast het zogenaamde Schipholteam: een
samenwerkingsverband van douane en de Koninklijke marechaussee. De
opsporingsactiviteiten van het Schipholteam vinden plaats onder gezag
van het openbaar ministerie te Haarlem. Sinds de oprichting van het
Schipholteam heeft controle in verband met drugs via het
personenvervoer geleid tot de aanhouding van 6500 koeriers. Vorig jaar
werd een duidelijke toename van het probleem van de drugskoeriers
gesignaleerd. In 1999 hield het Schipholteam 618 verdachten van
drugsmokkel aan en nam in totaal 2067 kilo drugs in beslag. In 2000
bedroeg het aantal aanhoudingen 769 en de in beslag genomen
hoeveelheid bedroeg ruim 2500 kg. In 2001 bedroegen deze cijfers
ongeveer 1200 verdachten en 3500 kg drugs.
De controle op verdovende middelen via de vrachtlijnen vindt plaats
door het Harcteam. Dit team is een samenwerkingsverband van de
Koninklijke marechaussee, de douane en de FIOD, dat ook de
opsporingsactiviteiten uitvoert onder gezag van het openbaar
ministerie te Haarlem. In de vrachtlijn heeft het Harcteam in 2000
vijf vangsten (resp. 530 kg, 320 kg, 40 kg en twee keer rond de 20 kg)
gedaan van in totaal 930 kg. Vervolgens is er negen maanden niets
onderschept, hoewel de controle op hetzelfde peil bleef. In september
en oktober vorig jaar zijn er weer twee vangsten geweest van in totaal
ongeveer 90 kg. Er is derhalve sprake van een scherpe daling in aantal
en gewichten van de vangsten via de scan van vrachtvervoer.
Opvallend is dat tegenover een scherpe daling van de vangsten via de
controle op het vrachtvervoer dus een significante stijging staat van
het aantal aangehouden drugskoeriers bij het personenvervoer. Het
lijkt er dan ook op dat de intensivering van de controle op het
vrachtvervoer heeft geleid tot een verschuiving van drugssmokkel via
koeriers. Daarbij zij opgemerkt dat de gemiddeld in beslaggenomen
hoeveelheid drugs per verdachte per jaar daalt. De hoeveelheid cocaïne
wordt blijkbaar in kleinere hoeveelheden met meer koeriers
aangevoerd.
Mede op basis van deze constatering is er in september 2001 een
bijzondere actie op Schiphol uitgevoerd, gericht op het grootschalig
onderscheppen van drugstransporten en aanhouding van de drugskoeriers.
Concrete aanleiding was dat in het voorjaar van 2001 Schiphol werd
geconfronteerd met aanzienlijke groepen van Nigeriaanse
bolletjesslikkers. Woonachtig in vooral Spanje en Italië, reisden zij
via Schiphol naar de Antillen. Aldaar verbleven zij enige tijd om
voorzien van de harddrugs weer terug te reizen. Controles door het
Schipholteam wezen uit dat zij nagenoeg allen (97%) daadwerkelijk
bolletjes hadden geslikt. Dit was aanleiding voor een gerichte actie,
waarbij in korte tijd een controle werd uitgevoerd op alle Nigerianen
in vliegtuigen die afkomstig waren van de Antillen. Uitgegaan werd
toen van ongeveer 136 Nigeriaanse drugskoeriers (6 tot 10 personen per
vlucht, 17 vluchten van Curaçao per week). In totaal werden in 10
dagen 81 Nigeriaanse verdachten aangehouden, waarvan 63 personen
bolletjesslikkers bleken. Bij deze actie is nagenoeg 40 kilo cocaïne
in beslag genomen. Hierna werd door de Antillen versneld een
visumplicht voor Nigerianen ingevoerd, die in december 2001 van kracht
werd.
Het effect van de actie bleek van korte duur. De aantallen koeriers
stegen na afloop van de actie weer snel. Na invoering van de
visumplicht werden de Nigeriaanse koeriers vervangen door Brazilianen.
Hieruit mag worden afgeleid dat de achterliggende criminele netwerken
een hoge organisatiegraad kennen en in staat zijn snel in te spelen op
ontwikkelingen op Schiphol.
Mede met het oog op de intensivering van de aanpak van drugskoeriers
heeft de regering reeds eerder bevorderd dat de regeling in het
Wetboek van Strafvordering van het onderzoek aan en in het lichaam
gewijzigd werd, opdat röntgenonderzoek ten aanzien van
bolletjesslikkers mogelijk zou worden. Deze wetswijziging treedt op 1
maart 2001 in werking.
2.1.1 Penitentiaire capaciteit
In de loop van het afgelopen jaar is de druk op de strafrechtsketen
flink toegenomen. Naast een algemene toename is sinds medio 2001 het
aantal vrouwen voor strafrechtelijke bewaring sterk gegroeid (evenals
overigens in andere Westeuropese landen), en is eind van het jaar ook
het aantal vreemdelingen toegenomen dat in vreemdelingenbewaring moet
worden genomen. De oplopende aantallen drugs-koeriers op Schiphol
geven dit beeld een extra dimensie.
Voor de langere termijn hebben de ministers van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelatie en Justitie in juni 2001 in de nota
Criminaliteitsbeheersing aangekondigd dat forse extra middelen nodig
zijn om in de komende jaren aan het handhavingstekort het hoofd te
kunnen bieden. De minister van Justitie heeft in mei 2001 de Kamer de
prognoses laten weten voor de behoefte aan strafrechtelijke
sanctiecapaciteit in de komende jaren. Bij die gelegenheid is reeds
een oplopende druk op het gevangeniswezen gesignaleerd, en is een
aantal maatregelen aangekondigd om hieraan het hoofd te bieden.
Sindsdien is een nauwere afstemming binnen de strafrechtelijke keten
gepaard gegaan met een aantal specifieke maatregelen om de capaciteit
van het gevangenis-wezen optimaal te benutten en piekbelasting te
ondervangen. Deze zijn bij verschillende gelegenheden met de Kamer
besproken:
- de benutting van politiecellen gedurende maximaal 10 dagen voor
voorlopige hechtenis;
- een flexibel gebruik van inrichtingscapaciteit inclusief een
tijdelijke herbestemming van mannen-capaciteit voor vrouwen en
bijvoorbeeld nog niet benutte cellen voor de Strafrechtelijke Opvang
Verslaafden voor reguliere gedetineerden;
- uitstel van renovatie voor zover verantwoord en heringebruikname van
oudere capaciteit;
- de inrichting van elektronische detentiehuizen voor bepaalde
categorieën gedetineerden in de laatste fase van de detentie;
- indiening van het wetsvoorstel tot wijziging van de Penitentiaire
Beginselenwet in verband met het penitentiair programma en het
elektronisch toezicht, dat thans voor advies bij de Raad van State
ligt; de wetswijziging maakt het mogelijk meer gedetineerden deel te
laten nemen aan een extramuraal penitentiair programma ten behoeve van
een flexibeler doorstroming van gedetineerden;
- de meer structurele toepassing van de als tijdelijk bedoelde
103%-bezettingsgraad in het gevangeniswezen is na overleg met de
vakbonden en personeels-vertegenwoordi-ging per 15 december 2001
afgebouwd;
- een voortdurend onderzoeken naar de mogelijkheden om noodcapaciteit
te creëren op tijdelijke locaties;
- en de toepassing in noodsituaties van Incidenteel Versneld Ontslag
van gedetineerden uit de inrichting met een beperkt strafrestant.
Het totaal van deze inspanningen heeft eind 2001 geresulteerd in een grotere beschikbare celcapaciteit voor strafrechtelijke bewaring in het gevangeniswezen dan in de begroting van 2001 was voorzien.
Tot dusver is voorzien in de afhandeling binnen de strafrechtsketen
van ongeveer 100 aan-houdingen van drugskoeriers op Schiphol per
maand. Dit is reeds een aanzienlijke intensivering ten opzichte van
voorgaande jaren. De gerichte actie tegen de 'bolletjesslikkers' in
september 2001 werd geschraagd met extra gevangeniscapaciteit in
noodvoorzieningen in Scheveningen en voldoende capaciteit voor
doorplaatsing voor het uitzitten van de opgelegde detentie in de
reguliere inrichtingen in het land.
2.2 Knelpunten
De resultaten van het Schipholteam zijn positief. Wel dienen deze
resultaten in het volgende perspectief te worden geplaatst. In de
eerste plaats is er de overtuiging dat de controle-inspanningen er
niet toe leiden dat alle illegale drugsimport wordt onderschept. Juist
vanwege de illegaliteit is het onmogelijk om goed te kunnen aangeven
om welke hoeveelheid drugs het jaarlijks gaat op Schiphol. Het feit
echter dat de georganiseerde criminaliteit drugskoeriers richting
Amsterdam blijft sturen, wijst er op dat het kennelijk nog altijd om
lonende hoeveelheden geslaagde importen gaat. Wat leidt tot de tweede
vaststelling: er is in de afgelopen maanden een toename waar te nemen
van het aantal drugskoeriers dat probeert drugs via Schiphol Nederland
binnen te smokkelen, dan wel via transfervluchten naar plaatsen elders
in de wereld te transporteren.
De in het voorgaande beschreven ontwikkeling heeft er toe geleid dat
de grens in de verwerking van de zaken in de strafrechtelijke keten is
bereikt. In paragraaf 3.2.1 worden de geconstateerde knelpunten nader
worden toegelicht.
Het nijpende karakter van de problemen heeft het Kabinet doen
besluiten tot het treffen van nadere maatregelen op korte en op
middellange termijn.
3. Kabinetsbeleid
Uitgangspunt van het Kabinetsbeleid is het treffen van maatregelen om
de bestrijding van drugssmokkel via Schiphol optimaal te
bestrijden. Daarvoor is een structureel hoger opsporings- en
handhavingsniveau nodig, waarbij een voortdurende en maximale
inspanning wordt geleverd om de drugskoeriers op te sporen en te
berechten. Dit geldt zowel voor de koeriers die de drugs proberen
binnen te smokkelen, als de organisaties die zorgdragen voor de
drugstransporten.
Het Kabinet zal daarbij de bestaande twee-sporenaanpak nader
intensiveren waarbij:
- in het eerste spoor extra maatregelen worden getroffen om te
voorkomen dat de drugstransporten naar Nederland plaatsvinden.
- in het tweede spoor extra maatregelen worden getroffen, die er toe
leiden dat aangetroffen drugs in beslag worden genomen en dat adequate
justitiële interventies volgen jegens de drugskoeriers.
3.1 Eerste spoor: bestrijding aan de bron
Bestrijding aan de bron begint met bestrijding van de criminele
organisaties die zich wereldwijd bezig houden met de en distributie
van drugs, onder andere via Schiphol. Het inzicht in het
achterliggende criminele netwerk is thans onvoldoende. Het is
noodzakelijk te investeren in onderzoek naar dit netwerk en de
ronselaars.
Het Kabinet wijst in dit verband op de maatregelen die staan
aangekondigd in de recent uitgebrachte Nota Criminaliteitsbeheersing.
In deze nota is geconstateerd dat in Nederland een groot aantal
onderzoeken met betrekking tot criminele groepen niet kunnen worden
uitgevoerd vanwege capaciteitsgebrek. Het is aannemelijk dat een deel
van deze criminele organisaties zich (mede) bezighoudt met de smokkel
van drugs. Uitvoering van de nota betekent dan ook dat de
opsporingsinstanties in Nederland hieraan in de naaste toekomst meer
aandacht zullen schenken.
Sedert 2000 fungeert een zogenaamde tripartiete werkgroep Luchthavens
die tot doel heeft aanbevelingen te doen ter voorkoming en bestrijding
van drugssmokkel via de luchthavens. Deze werkgroep heeft eind vorig
jaar een criminaliteitsbeeldanalyse gemaakt van de drugssmokkel via de
luchthavens Reina Beatrix, Hato en Schiphol over het jaar 2000.
Hieruit blijkt dat de koeriers overwegend de Nederlandse nationaliteit
hebben, geboren zijn op Curaçao, maar veelal in Nederland wonen. Het
betreft voornamelijk (jonge) mannen, die vaak alleenstaand zijn en/of
werkloos. Koeriers worden meestal geronseld op Curaçao, bepaalde
hotels fungeren als beginplaats van de reis.
De aanbevelingen van de werkgroep hebben de afgelopen tijd geleid tot
het maken van een aantal afspraken tussen de betrokken delen van het
Koninkrijk. Het gaat daarbij om samenwerking bij de opstelling van
operationele analyses en verbetering van de informatie-uitwisseling.
Op Aruba ziet de groep grensbewaking (9 personen) onder andere toe
op het voorkomen van drugssmokkel op de luchthaven. De securitydienst
van de luchthaven wordt in 2002 opgeleid tot bijzonder
opsporingsambtenaar. Op de Nederlandse Antillen zullen met de
luchthavens afspraken worden gemaakt over het dichten van gaten in het
veiligheidssysteem van de huidige terminal. Bij de bouw van een nieuwe
terminal op Hato zullen vooraf eigentijdse security-eisen worden
ingebracht bij Curinta en afspraken daarover worden gemaakt.
3.1.1 Aanvoer
Op basis van bekende informatie bedraagt het aantal vluchten op
Schiphol, met een verhoogd risico van drugsvervoer- hetzij per vracht,
hetzij per koerier - uit ongeveer vijftig per week uit ruim twintig
landen. Met name de vluchten vanuit de Nederlandse Antillen en Aruba
zijn belangrijke risicovluchten, maar benadrukt wordt dat er
aanzienlijk meer landen zijn vanwaar vliegtuigen richting Schiphol
vertrekken waarmee drugs worden vervoerd.
Tijdens het overleg van de Ministers van Justitie van de drie landen
van het Koninkrijk dat op 3 januari 2002 te Curaçao plaatsvond zijn de
aanbevelingen van de werkgroep Luchthavens goedgekeurd. Bij die
gelegenheid is van Antilliaanse zijde een voorstel gedaan om, ter
operationalisering van een deel van de aanbevelingen van de werkgroep
een project te starten ( het 'Twinproject') dat tot doel heeft om op
zo kort mogelijke termijn de criminele organisaties in kaart te
brengen die zich bezighouden met het organiseren van de
drugstransporten tussen de eilanden van de Antillen en Nederland om
vervolgens door het toebrengen van snelle, korte klappen deze
organisaties te ontmantelen. Dit voorstel is door de beide betrokken
Ministers aanvaard.
De informatiepositie van de Nederlandse opsporingsinstanties ten
aanzien van de aanvoer zal verder verbeterd worden. Daartoe zijn
toegespitste vragenlijsten ontwikkeld, die worden toegepast bij het
verhoor van drugskoeriers. Om internationale dwarsverbanden te kunnen
leggen zal Nederland haar participatie in Europol verder intensiveren,
met name in een lopend analyseproject gericht op cocaïne uit
Zuid-Amerika.
3.1.2 Intensivering
Inmiddels zijn met de Nederlandse Antillen nadere afspraken gemaakt
over additionele maatregelen, die er toe zullen leiden dat het aantal
drugstransporten naar Schiphol zal worden beperkt. Tijdens de
antiterrorismetop van 30 november, bekrachtigd door de
Rijksministerraad, is al afgesproken dat de drie landen het
visumbeleid zullen harmoniseren. De Nederlandse Antillen hebben daarop
een (tevoren aan te vragen) landingsvergunning ingesteld voor alle
landen behalve die van de Europese Unie, de Europese Economische
Ruimte, de Organisatie van Amerikaanse Staten en de Associatie van
Caribische Staten, met uitzondering van Haïti en Santo Domingo (die
weer wel een landingsvergunning moeten aanvragen). Aruba heeft
daarnaast onder andere een visumplicht voor Colombia ingesteld.
Tijdens nader overleg met de Nederlandse Antillen op 14 en 15 januari
2002 is een pakket maatregelen besproken voor zowel de korte als de
middellange termijn. Daarbij is van Antilliaanse zijde de bereidheid
uitgesproken om op korte termijn gerichte acties op alle
internationale luchthavens uit te voeren teneinde de pakkans van
drugskoeriers te vergroten. Daartoe kan gebruik worden gemaakt van
celcapaciteit in de nieuwe gevangenis Bon Futuro mits tijdig de
noodzakelijke 30 à 40 bewaarders kunnen worden aangesteld. Onderzocht
wordt op welke wijze dit met Nederlandse steun is te realiseren,
eventueel met inschakeling van een op dit gebied gespecialiseerd
Amerikaans bedrijf.
Op middellange termijn (vier maanden) wil de Antilliaanse overheid tot
een meer structurele aanpak komen waarbij 100% controle op uitgaand
verkeer het uitgangspunt is. Daarbij gelden als randvoorwaarden de
beschikbaarheid van voldoende personeel bij douane, politie, openbaar
ministerie en gevangeniswezen, extra technische voorzieningen en de
verbouw van een complex zogenaamde Vreemdelingenbarakken tot een
afzonderlijke penitentiaire inrichting voor drugskoeriers. Ook dienen
versnelde afhandelingprocedures te worden ontwikkeld. Een ambtelijke
werkgroep zal zich buigen over de mogelijkheden van overdracht van
strafvervolging aan Nederland respectievelijk de overdracht van
tenuitvoerlegging strafvonnissen voor zover het in Nederland
woonachtige drugskoeriers betreft.
Van Antilliaanse zijde is nogmaals het grote belang benadrukt van de
inzet van de Kustwacht bij de bestrijding van de aanvoer van drugs op
de Antillen. Bij de uitvoering van het justitieel beleidsplan voor de
Kustwacht zal daarmee rekening worden gehouden.
Voorts is afgesproken dat Nederland voorzieningen zal treffen teneinde de samenwerking tussen Nederlandse opsporingsinstanties en het hiervoor genoemde 'Twinproject' zo goed mogelijk te laten verlopen. Bij het Landelijk Parket zal daartoe een voorziening worden getroffen onder andere ten behoeve van de coördinatie van rechtshulpverzoeken.
Tenslotte heeft het Kabinet opdracht gegeven de ministers van Justitie
van de Nederlandse Antillen en Aruba technisch apparatuur ter
beschikking te stellen om het transport van drugs op de luchthavens te
bestrijden.
Er komt ook aandacht voor andere landen van waaruit met een zekere
omvang en regelmaat vliegtuigen met drugs blijken te vertrekken naar
Nederland. Het Kabinet zal het initiatief nemen om met de meest in
aanmerking komende landen van waaruit zogenaamde risicovluchten
afkomstig zijn, afspraken te maken over te treffen maatregelen die
kunnen voorkomen dat drugskoeriers aan boord gaan van vliegtuigen naar
Nederland.
Ook Suriname behoort nadrukkelijk tot de landen waar vandaan drugs via
Schiphol Nederland binnenkomen. Op basis van analyses van transporten
uit Suriname is er reeds overleg met de Surinaamse autoriteiten over
mogelijke maatregelen teneinde deze aanvoer te bestrijden. Hierbij
dient echter te worden aangetekend dat Suriname een onafhankelijk land
is met beperkte middelen voor de bestrijding van
drugscriminaliteit.
Het Kabinet zal in Europees verband en met betrokkenheid van de
International civil aviation organisation (ICAO) bezien hoe
luchtvaartmaatschappijen een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing
van het probleem.
De mogelijkheden van passenger profiling, waarbij controle-instanties
inzage krijgen in de boekingsgegevens van passagiers, worden nader
bekeken. Met luchtvaartmaatschappijen zal overleg plaatsvinden over de
verstrekking van passagiersgegevens ten behoeve de opsporing.
Dergelijke verstrekking is mogelijk op basis van artikel 43 van de Wet
bescherming persoonsgegevens, indien deze noodzakelijk is voor de
opsporing. Het is gewenst een en ander uit te werken in een
convenant.
In Europees verband zal tenslotte aan de orde worden gesteld welke
sancties mogelijk zijn tegen landen van waaruit stelselmatig
risicovluchten vertrekken.
3.2 Tweede spoor: justitiële aanpak op Schiphol
De afgelopen jaren was de strategie gericht op de aanhouding en inbeslagneming van de drugs en bestraffing van de koeriers, veronderstellend dat hiervan een afschrikwekkende werking zou uitgaan. De recente ontwikkelingen maken duidelijk dat de doelstelling alleen gerealiseerd kan worden wanneer er sprake is van een voldoende en constant niveau van controle. De actie van september 2001 laat zien dat een verscherpte controle in korte tijd leidt tot een significante afname van het aantal koeriers. Het aantal koeriers stijgt echter weer snel wanneer de controles weer op een lager niveau worden gebracht en ook daarmee de pakkans als laag wordt geschat. De gestaag toenemende stroom bolletjesslikkers heeft er toe geleid dat de grens in de verwerking van de zaken in de strafrechtelijke keten is bereikt.
De volgende knelpunten doen zich in de strafrechtsketen vervolgens
voor:
- De maximale verwerkingsmogelijkheid bij het Schipholteam op basis
van de huidige capaciteit is 800 aanhoudingen per jaar. Zoals hiervoor
aangegeven is het aantal aanhoudingen met ongeveer 60% is gestegen van
769 in 2000 naar ruim 1200 aanhoudingen per jaar in 2001;
- Er zijn 13 cellen bij het Penitentiaire hospitaal in Scheveningen,
waarin de bolletjesslikkers zich gecontroleerd en onder medisch
toezicht kunnen ontlasten. Daarnaast beschikt de Koninklijke
marechaussee op Schiphol over 1 slikkertoilet. Schiphol heeft 11
cellen voor inverzekeringgestelden. Voor het overige moet elders
celcapaciteit worden gevonden. De Koninklijke marechaussee op Schiphol
heeft de passantenruimte voor vreemdelingen in gebruik genomen om
aangehouden drugskoeriers onder te brengen;
- Door het huidige aantal voorgeleidingen heeft de zittingscapaciteit
de grens bereikt van wat het arrondissementsparket en de
arrondissementsrechtbank Haarlem aan kunnen. Op basis van het huidige
requireerbeleid is in 2001 iets minder dan 20% van de zaken
aangebracht bij de Politierechter en 80% bij de Meervoudige Kamer van
de Rechtbank;
- In 2001 was sprake van een onvoorziene groei van de behoefte aan
celcapaciteit. Mede als gevolg van de personele problematiek in de
inrichtingen waren de mogelijkheden voor uitbreiding op korte termijn
beperkt;
- De tenuitvoerlegging van de veroordelingen tot vrijheidsstraf van
drugskoeriers draagt bij aan een verstopping van het gevangeniswezen,
waarvan de capaciteit de laatste tijd toch al onder druk staat.
3.2.2 Uitgangspunten ten aanzien van de intensivering Het Kabinet heeft gezocht naar oplossingen die enerzijds een intensivering van de controle op Schiphol betreffen, en anderzijds maatregelen om de effecten daarvan in het vervolg van de strafrechtketen op te vangen. Behalve capaciteitseffecten zijn er ook andere gevolgen te verwachten. Te denken valt aan een verschuiving van stromen naar andere toegangsplaatsen van Nederland cq. Europa en herstel van de stroom via Schiphol zodra de controle afneemt. Het gevaar doet zich daarbij voor intensivering ten koste zal gaan van de beschikbare capaciteit voor de bestrijding van andere vormen van criminaliteit. Dat betekent keuzes maken en prioritering.
De uitgangspunten bij intensivering van de controle zijn:
- Het huidige niveau van controleactiviteiten blijft gehandhaafd.
- Intensivering vindt plaats door middel van het uitvoeren van 100%
controles op risicovluchten. Hierbij gaat het om volledige controle
van passagiers en bagage. De keuze van de vlucht zal worden bepaald
aan de hand van beschikbare recherche-informatie. Van deze aanpak gaat
een afschrikwekkende werking uit naar de criminele organisaties die de
transporten organiseren. Bovendien wordt beter inzicht verkregen in de
daadwerkelijke omvang van het probleem en eventuele verschuivingen of
fluctuaties in stromen.
- De intensivering wordt opgebouwd naar een niveau van controle
waarbij daadwerkelijk ontmoediging wordt bereikt. Waar die grens ligt
kan thans gegeven de onzekerheden over de omvang van het probleem nog
niet goed worden aangegeven.
- De ketenpartners worden in de gelegenheid gesteld een verhoging van
de capaciteit te realiseren.
- Er is sprake van een flexibele intensivering van de controle, zodat
snel ingespeeld kan worden op bevindingen en ontwikkelingen
- Er moet een continu niveau ter controle worden gehandhaafd dat
voldoet aan de beoogde ontmoediging. Die moet zijn gewaarborgd, ook
wanneer het niveau van daadwerkelijke ontmoediging is bereikt.
Deze aanpak heeft forse consequenties voor de controle- en opsporingsorganisatie op Schiphol. De eerste zorg is dan ook om op korte termijn voor voldoende aanvullende maatregelen zorg te dragen. De beoogde intensivering van het beleid zal in toenemende mate vorm kunnen krijgen naarmate de uitbreiding van de capaciteit kan worden gerealiseerd. Inzet vanuit de krijgsmacht kan daarbij in bijzondere omstandigheden geboden zijn. Bezien wordt of aan militairen - na daartoe een opleiding te hebben genoten - voor specifieke doeleinden bijzondere opsporingsbevoegdheid kan worden verleend, zodat zij snel inzetbaar zijn en over adequate bevoegdheden beschikken.
Ten aanzien van aangehouden verdachten geldt dat zij onmiddellijk in
verzekering worden gesteld. Bij voldoende capaciteit en een adequaat
toegerust justitieel apparaat zullen uitzonderingen niet meer nodig
zijn. Dit laat onverlet dat een opsporings- en vervolgingsbeleid
waarin wordt uitgesloten dat in bijzondere omstandigheden geen
afweging meer zou kunnen worden gemaakt tussen verschillende
prioriteiten ondenkbaar is.
Bij aangehouden verdachten vindt berechting plaats, hetzij in
Nederland zelf in persoon of bij verstek, hetzij in het land van
herkomst. Om dit laatste te realiseren zullen de instrumenten van
overdracht van strafvervolging of uitlevering moeten worden ingezet.
Internationale strafrechtelijke samenwerking (overdracht van
strafvervolging of uitlevering) vindt alleen plaats als verzekerd is
dat het betreffende land ook daadwerkelijk strafrechtelijk zal
optreden. Uiteraard wordt in dit kader ook het beschikbare
vreemdelingrechtelijke instrumentarium toegepast, zoals signalering
teneinde hernieuwde inreis in het Schengengebied te kunnen voorkomen.
Deze signalering geldt voor een periode van een jaar. Een eventuele
buitenlandse veroordeling kan daarnaast een rol spelen indien
betrokkene op een later moment om reguliere toelating tot Nederland
verzoekt.
4. Maatregelen binnen de strafrechtsketen
In het onderstaande worden de maatregelen in kaart gebracht met het
oog op de voorgestane intensivering.
4.1 Maatregelen voor het Schipholteam
De formule van het Schipholteam blijkt succesvol te zijn. De omvang
van het team zal structureel op een hoger niveau worden gebracht, ten
einde de controle-inspanningen op een adequaat niveau te brengen. Het
Schipholteam zal worden uitgebreid met 30 fte. Daarnaast zal er een
uitbreiding van 21 fte's van de douane plaatsvinden ten behoeve van
controle op reizigers(bagage) in de aankomsthal.
Binnenkort wordt op Schiphol een scan geplaatst, die reeds was
voorzien in het kader van terreurbestrijding. Voorts wordt er
onderzoek gedaan naar de werking van specifieke apparatuur gericht op
het detecteren van verdovende middelen. Bij positief resultaat zal
deze apparatuur worden aangeschaft, voor zover de wettelijke
bepalingen het gebruik ervan niet belemmeren.
4.2 Maatregelen ten aanzien van het openbaar ministerie
Capaciteitsuitbreiding
Met behulp van de huidige capaciteit van het arrondissementsparket
Haarlem is het met enige moeite mogelijk het huidige niveau van aanbod
van Schipholzaken te verwerken. Bij intensivering van de controles en
daarmee een grotere toestroom van zaken is uitbreiding van de
capaciteit van het Openbaar Ministerie te Haarlem noodzakelijk. Het
openbaar ministerie zal worden uitgebreid met 9 Officieren van
Justitie en 36 fte ondersteunend personeel.
Requireerbeleid
Het Openbaar Ministerie heeft de mogelijkheid tot het treffen van een
maatregel in het kader van het requireerbeleid, welke een dempende
invloed heeft op de belasting van andere schakels in de keten. Er
geldt reeds voor de drugskoeriers een beleid om lagere straffen te
eisen dan geldt op grond van de ter zake geldende richtlijn voor
strafvordering bij harddrugs. Een verdere verlaging leidt tot een
verruiming van het aantal zaken dat bij de enkelvoudige kamer van de
rechtbank (politierechters) in plaats van de meervoudige kamer wordt
aangebracht. Dit betekent een vermindering van de werklast van de
rechterlijke macht. Daaraan draagt verder bij de verhoging van de
competentiegrens van de politierechter. Gestreefd wordt naar
inwerkingtreding van dit wetsvoorstel per 1 maart 2002. De genoemde
verdere verlaging van de strafeis van het openbaar ministerie zal niet
langer nodig zijn zodra de zittingscapaciteit dat toelaat.
Inhouden paspoort
Het beleid wordt ingezet waarbij actief toepassing zal worden gegeven
aan bestaande mogelijkheden om het paspoort in te houden of vervallen
te verklaren.
Op grond van artikel 18a jo 52 Paspoortwet (die als Rijkswet van
toepassing is in Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba) kan het
openbaar ministerie het paspoort inhouden van een persoon die verdacht
wordt van een strafbaar feit waarvoor voorlopige hechtenis is
toegelaten en ten aanzien van wie het gegronde vermoeden bestaat dat
hij zich door verblijf in het buitenland aan vervolging zal
onttrekken. Het openbaar ministerie kan in dat geval het paspoort
inhouden van alle Nederlanders die op Schiphol met drugs worden
aangetroffen, dus ook van Antillianen en Arubanen. Deze bevoegde
burgemeester neemt uiteindelijk de beslissing of aan betrokkene voor
langere tijd een paspoort wordt onthouden.
Een paspoort kan ook worden ingehouden en vervallen worden verklaard
ingevolge artikel 24a Paspoortwet. Het moet dan gaan om personen die
in de voorafgaande tien jaar, in Nederland of daarbuiten, reeds een
keer onherroepelijk zijn veroordeeld voor een grensoverschrijdend
misdrijf (zoals drug- of mensensmokkel) en ten aanzien van wie het
gegronde vermoeden bestaat dat zij zich opnieuw aan een dergelijk
misdrijf schuldig zullen maken. Inhouding van het paspoort kan in dat
geval plaatsvinden, nadat betrokkene in het register
paspoortsignaleringen is vermeld. De genoemde paspoortmaatregelen
kunnen zowel in Nederland als in de Nederlandse Antillen en Aruba
worden toegepast door de ter plaatse bevoegde instanties.
4.3. Maatregelen ten aanzien van de zittende magistratuur
Capaciteitsuitbreiding
De beleidsintensiveringen nopen tot een uitbreiding van de capaciteit
van de zittende magistratuur. Hiertoe zijn middelen gereserveerd.
Extra zittingsruimte
Met de Raad voor de Rechtspraak is afgesproken dat zal worden getracht
de inrichting van extra zittingsruimte voor de nevenvestiging op
Schiphol van de Rechtbank Haarlem (aanvankelijk voorzien voor het jaar
2004), zodanig te vervroegen dat deze reeds einde 2002 in gebruik kan
worden genomen. Dit biedt het voordeel dat, zowel qua beslag op de
celcapaciteit als op de inzet van het openbaar ministerie en de
zittende magistratuur, een aanzienlijke efficiencyvergroting en een
versnelling van de afdoening van zaken tot stand wordt gebracht, zeker
indien een veel groter deel van zaken bij de politierechter kan
worden aangebracht.
4.4 Maatregelen ten aanzien van penitentiaire capaciteit
Gelet op de doelstellingen van het Kabinet en geconfronteerd met de
huidige stroom drugskoeriers op Schiphol zijn de in paragraaf 2.1.1
genoemde capacitaire maatregelen, hoe effectief op zich zelf ook, nog
niet voldoende. Ten aanzien van de celcapaciteit zijn extra
maatregelen nodig.
4.4.1 Intensivering
- Voor de preventieve hechtenis van drugskoeriers is op of in de
nabijheid van Schiphol een forse uitbreiding van beschikbare
politiecellen noodzakelijk. Thans worden er 75 politiecellen gereed
gemaakt voor ingebruikneming, die thans om uiteenlopende redenen
buiten gebruik zijn. Daarvan zijn er minimaal 50 op 1 maart
beschikbaar, en het restant uiterlijk 1 april. De minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gaat na hoe en op welke
termijn hiervoor personeel kan worden ingezet.
- Daarnaast wordt mobiele capaciteit ingericht van maximaal 90 cellen.
Hiertoe behoren cellen met speciaal voor 'bolletjesslikkers'
ingerichte voorzieningen. Beheer van deze mobiele capaciteit en
personele inzet zullen in handen liggen van Defensie.
- Tevens zal de Koninklijke minimaal 20 politiecellen beschikbaar
hebben.
Naar verwachting betreft dit tezamen circa 185 politiecellen.
Na de fase van inverzekeringstelling op Schiphol of in politiecellen
elders worden de verdachten overgebracht naar een huis van bewaring.
Na veroordeling is voor de tenuitvoerlegging van de vrijheidsstraf de
reguliere gevangenisinrichting aan de orde. Bij de drugskoeriers om
wie het gaat betreft het in de regel straffen van 6 maanden of meer.
In het gevangeniswezen moet daartoe voldoende celcapaciteit aanwezig
zijn. Hierin kan binnen de bestaande mogelijkheden en wettelijke
kaders slechts ten dele worden voorzien. Een aantal additionele
maatregelen is derhalve noodzakelijk om de doelstelling van het
Kabinet te verwezenlijken.
De volgende maatregelen worden getroffen:
- Het opnieuw in gebruik nemen van buiten gebruik gestelde
gevangeniscapaciteit en van zogenoemde logeercapaciteit.
- Ruimere toepassing van de detentiemodaliteiten (zoals elektronische
detentiehuizen, penitentiaire programma's).
- Plaatsing van extra tijdelijke capaciteit bijvoorbeeld in de vorm
van noodvoorzieningen.
- Het versneld uitvoeren van in voorbereiding zijnde
reservecapaciteit.
Naast de bouwkundige maatregelen die hiervoor getroffen moeten worden,
leggen deze maatregelen ook een extra druk op de beschikbare personele
capaciteit. Justitie zal er alles aan doen de zojuist genoemde korte
termijn maatregelen te realiseren met eigen gekwalificeerd personeel.
In de nota 'Investeren in personele zorg DJI', die op 2 november 2001
aan de Kamer is gezonden, is een aanzet gegeven voor aanpak van de
personele problematiek. In maart aanstaande ontvangt de Kamer het plan
van aanpak voor de implementatie van de nota.
Het Kabinet heeft besloten per onmiddellijk met deze maatregelen te
starten. Dit levert per 1 februari 2002 circa 35 plaatsen op aan
extra capaciteit in het gevangenis--wezen, oplopend naar circa 70
plaatsen per 1 april 2002. Uiteindelijk zullen ongeveer 600 plaatsen
in het gevangenis-wezen in maart 2003 beschikbaar zijn (zie voorts
paragraaf 4.4.2).
Voor de korte termijn kan aanvullend gericht gebruik gemaakt worden
van het Incidenteel Versneld Ontslag uit de inrichting om
celcapaciteit vrij te maken speciaal voor de insluiting van
drugskoeriers.
De voorgestelde maatregelen brengen overigens ook een intensivering
met zich mee van de werklast van de Justitiële Dienst Vervoer. Ook zal
een groter beroep worden gedaan op medische voorzieningen, tolken en
de rechtsbijstand.
4.4.2 Bijzondere noodvoorzieningen voor insluiting
Bovengenoemde maatregelen passen nog binnen de vigerende kaders en
regelgeving. Deze zullen echter in het licht van de
handhavingdoelstelling van het Kabinet op de korte termijn te weinig
opleveren. Om daaraan tegemoet te komen wordt een bijzondere
noodmaatregel getroffen, waarvoor de wet 'Tijdelijke regeling
penitentiaire capaciteit drugskoeriers' in het leven wordt geroepen.
Op basis hiervan kan bijzondere noodcapaciteit op alternatieve
locaties worden gerealiseerd. Tezamen met het ministerie van Defensie
wordt gezocht naar beschikbare locaties. Het is de inzet van het
Kabinet om het hiermee wettelijk mogelijk te maken om vanaf 1 maart
2002 deze bijzondere noodcapaciteit in gebruik te kunnen nemen. Het
gaat hier naar verwachting om enkele honderden plaatsen.
De tijdelijke regeling zal het mogelijk maken om in deze bijzondere noodvoor-zieningen meerdere gedetineerden in één ruimte te plaatsen. Daartoe moeten de ruimtelijke voorwaarden en de personele capaciteit worden gerealiseerd. Voor deze uitzonderingssituatie zal overigens gebruik worden gemaakt van ander personeel dan het reguliere personeel van de justitiële inrichtingen. Het regime in deze bijzondere noodvoor-ziening zal dan ook uiterst beperkt zijn doch voldoen aan de hiervoor geldende minimale internationale vereisten.
Plaatsing van meer personen op één cel in het reguliere
gevangeniswezen is met deze bijzondere noodvoorziening in het geheel
niet aan de orde. De gebouwelijke mogelijkheden en personele
voorwaar-den ontbreken aldaar ten enenmale. Met betrekking tot het
reguliere gevangeniswezen vindt met andere woorden geen
beleidswijziging plaats.
5. Wetgevende maatregelen
- Tijdelijke aanpassing eisen Penitentiaire beginselenwet
Voor de insluiting van de drugskoeriers zal tijdelijke celcapaciteit
worden gerealiseerd. Aan de bestaande wetgeving voor het
gevangeniswezen (de Penitentiaire beginselenwet (Pbw), de
Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen en de aan beide wetten
verbonden uitvoeringsregelgeving zal in die voorzieningen niet kunnen
worden voldaan. Ten eerste zullen de gebouwen niet aan de ter zake
geldende regels kunnen voldoen. Voorts zal er ook niet een zodanige
personeelsbezetting realiseerbaar zijn dat regimes uit de Pbw kunnen
worden aangeboden.
De regering zal dan ook een wetsvoorstel indienen dat ertoe strekt de
Pbw uit te sluiten voor de duur van in beginsel een jaar ten behoeve
van speciale voorzieningen waar de drugskoeriers zullen worden
ingesloten. Daarvoor in de plaats treedt een zeer afgeslankte, aan de
Pbw ontleende, regeling. Met het voorstel wordt een verlichting van de
personele en infrastructurele lasten m.b.t. de detentie van de
bedoelde groep bereikt die noodzakelijk is om op zeer korte termijn de
vereiste en de beschikbare detentiecapaciteit in overeenstemming met
elkaar te brengen.
Het wetsvoorstel bevat een volledig uitgeschreven regeling voor de
insluiting van drugskoeriers, hetzij de koeriers wier
inverzekeringstelling of voorlopige hechtenis is bevolen, hetzij de
koeriers die veroordeeld zijn wegens drugssmokkel.
Het wetsvoorstel zal met de meeste spoed worden ingediend en zal -
wanneer beide kamers der Staten-Generaal daarmee instemmen - met spoed
worden behandeld opdat inwerkingtreding per 1 maart a.s. zal kunnen
plaatsvinden.
- Mogelijkheid voor de tenuitvoerlegging van bewaring in
politiecellen
De regering heeft in december 2001 aan de Raad van State een
wetsvoorstel gezonden voor spoedadvies. Dit strekt tot het mogelijk
maken van de tenuitvoerlegging van de bewaring (in aansluiting op de
inverzekeringstelling) in daarvoor geschikte politiecellen. Gestreefd
wordt naar parlementaire behandeling en inwerkingtreding op zo kort
mogelijke termijn.
- Uitbreiding mogelijkheden zittende magistratuur
- Het Kabinet heeft besloten om een wetsvoorstel in te dienen om de
bevoegdheid van de politierechter en de mogelijkheden voor
enkelvoudige rechtspraak in appel uit te breiden. Hiermee wordt aan de
zittende magistratuur een instrument verschaft om de werklast van de
arrondissementsrechtbanken en de gerechtshoven beter te beheersen en
verdelen. Ook over dit wetsvoorstel zal spoedadvies van de Raad van
State worden verzocht.
- Het Kabinet zal een algemene maatregel van bestuur bevorderen die
het gelet op de ernst van de onderhavige problematiek tijdelijk
mogelijk maakt dat de rechtbank Haarlem en het gerechtshof Amsterdam
gemakkelijker strafzaken kunnen overdragen aan andere colleges buiten
het ressort. Dat gebeurt door het aanwijzen van een bepaald college
als nevenzittingsplaats voor de periode dat ook de tijdelijke
aanpassing van de penitentiaire beginselenwet geldt. Gestreefd zal
worden naar inwerkingtreding op 1 maart a.s.
6 Kosten
Voor de financiering van het hiervoor beschreven beleid heeft het
Kabinet besloten additionele middelen vrij te maken, met name voor de
korte termijn.
Dit betreft de kosten voor:
- Versterking Schipholteam (Douane /Koninklijke marechaussee)
- Versterking Openbaar ministerie
- Versterking Zittende magistratuur
- Uitbreiding celcapaciteit (voor de ministeries van Justitie Defensie
en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)
- Keteneffecten (medische verzorging, vervoer verdachten, tolken en
rechtsbijstand)
Naar voorlopig inzicht zal de omvang van de financiële gevolgen op
jaarbasis op 50 miljoen Euro liggen. Een nadere bepaling van de omvang
en de verdeling zal geschieden bij Voorjaarsnota.
18 jan 02 18:31