07 jan 2002
Gezondheidsverschillen bij Slowaakse pubers
Arm of rijk, we 'horen' dezelfde gezondheid te hebben. Toch zijn er
grote verschillen, ook in Nederland. Een hoger opgeleide leeft
aanmerkelijk langer en heeft van bijna alle ziekten minder last.
Waarom bestaan die sociaal-economische gezondheidsverschillen of
waardoor ontstaan ze op de volwassen leeftijd? Op die vraag proberen
onderzoekers uit Nederland, Schotland en Slowakijke een antwoord te
vinden. Uit Schots onderzoek en eerder onderzoek van de RUG
(proefschrift Jolanda Tuinstra 1998) bleek dat er in beide landen géén
sociaal-economische gezondheidsverschillen bestaan onder adolescenten.
Maar psychologe Andrea Gecková heeft in haar onderzoek aangetoond dat
dit in Slowakije, en dus mogelijk in heel Centraal-Europa, wél het
geval is. De conclusie lijkt terecht dat sociaal-economische
gezondheidsverschillen in de rijkere, West-Europese samenlevingen op
jonge leeftijd (nog) niet aantoonbaar zijn.
In haar promotieonderzoek bracht Gecková in kaart welke factoren de
gezondheid en welke factoren het ontwikkelen van riskant
gezondheidsgedrag bepalen bij 2500 jongeren van 15 jaar uit de
Oost-Slowaakse stad Kosice. Riskant gezondheidsgedrag is bijvoorbeeld
alcoholgebruik, roken, drugsgebruik en een gebrek aan sport. Evenals
Nederlandse jongeren, meisjes meer dan jongens, zeggen Slowaakse
adolescenten met aanzienlijke gezondheidsproblemen te maken te hebben.
Maar in tegenstelling tot in Nederland blijken er ook werkelijk
sociaal-economische gezondheidsverschillen aanwezig bij Slowaakse
jongeren. Ditzelfde geldt voor riskant gezondheidsgedrag. Om antwoord
te krijgen op de vraag waar die verschillen vandaan komen, bestudeerde
de promovendus onder welke invloed de jongeren riskante leefgewoonten
ontwikkelen. Komt dat door gedrag van ouders of vrienden of door hun
sociaal-economische status (de opleiding en het beroep van vader en
moeder en het type school dat jongere bezoekt). Daarnaast bestudeerde
zij de invloed van de steun die de jongeren uit hun omgeving krijgen,
de 'sociale steun'. Het rookgedrag van de Slowaakse jongere wordt
vooral bepaald door de sociaal-economische status én de leefstijl van
vrienden en ouders, waarbij vrienden de belangrijkste factor zijn. De
invloeden van buiten kunnen naast gezondheidsschadend, zoals
bijvoorbeeld roken, ook gezondheidsbevorderend zijn. Een dergelijke
invloed is sociale steun van ouders, vrienden etcetera. Het blijkt dat
jongeren uit de lagere sociaal-economische milieu's minder sociale
steun krijgen. En weinig steun uit de omgeving speelt een belangrijke
rol in een slechtere gezondheid. Bovendien hangt een slechtere
gezondheid ook weer samen met de lagere sociaal-economische status.
Gecková gaat haar onderzoek volgend jaar herhalen onder dezelfde
groep, die dan 4 jaar ouder is, om te weten of de verschillen groter
zijn geworden. /GG
Andrea Gecková (Michalovce, Slowakije, 1972) studeerde psychologie aan
de University of P.J. Safarik te Kosice, Slowakije. Voor haar
promotieonderzoek was zij als aio verbonden aan het Department of
Social Medicine van de medische faculteit van dezelfde universiteit.
Per 1 augustus 2001 is zij als universitair docent gaan werken bij het
Department of Humanities van de Faculty of Science aldaar. Met behulp
van een nog toe te kennen Ubbo Emmius bursaal van de RUG zal zij
opnieuw onderzoek doen onder een nieuwe groep 15-jarigen.
Datum en tijd
woensdag 16 januari 2002, 14.00 uur
Promovenda
mw. A. Geckova, tel. 00 421 907 421 353, fax 00 421 556 222 124,
e-mail: geckova@kosice.upjs.sk (werk)
Proefschrift
Inequality in health among Slovak adolescents
Promotores
prof.dr. D. Post en prof.dr. J.W. Groothoff
Faculteit
medische wetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Informatie
mr.dr. J.P. Van Dijk, haar referent, tel. (050)363 28 43, bgg 28 60
(secr)