-
Congresspeech Mirjam de Rijk
11 januari 2002
Congres!*
Het lijkt een tijd geleden dat we elkaar, als congres, gezien hebben.
Toch is het maar tien maanden.
Maar in die tijd is er erg veel gebeurd.
Taras kanker die gefingeerd bleek.
11 september.
De oorlog in Afghanistan.
Het GroenLinks standpunt dat moeilijk uit te leggen bleek.
Ook op een andere manier is er veel gebeurd.
Op het vorige congres hadden we het over onderwijs en gezondheidszorg,
als voorbereiding op het verkiezingsprogramma.
Dat programma is nu klaar, althans in concept.
De voorbereiding van de verkiezingscampagne is in volle gang.
De kandidatenlijst voor de Tweede kamerverkiezingen is bijna klaar.
In 36 gemeenten doet GroenLinks straks voor het eerst met de
verkiezingen mee.
Het ledental nam opnieuw toe, er kwamen 700 leden bij en we zitten
boven de 15.000.
Het is nu vier maanden na 11 september.
Laat ik eerlijk zijn: soms vind ik die enorme aandacht voor 11
september ingewikkeld.
En al die hongersnoden, oorlogen, overstromingen elders dan?
Daar was nooit een sobere Prinsjesdag voor, wereldwijde
verontwaardiging, minuten stilte, bolstaande jaaroverzichten.
Maar het zou dom zijn om het bij die bijna verongelijkte reactie te
laten.
Want 11 september heeft wel degelijk de wereld veranderd.
Hoe, dat zal pas in de loop van de jaren duidelijk worden. We
schrijven geschiedenis, maar we weten nog niet welke.
Sommigen hoopten na 11 september op een catharsis.
De Verenigde Staten die gaan inzien dat ze zich bij een groot deel van
de wereld gehaat maken.
Islamitische landen die gaan inzien dat ze zich veel te veel isoleren
en daardoor toorn en onbegrip wekken.
Migranten en witte Nederlanders die ontdekken dat ze veel te weinig
van elkaar weten en elkaar te weinig aanspreken.
Die catharsis is tot nu toe helaas uitgebleven.
11 september zette de Nederlandse multiculturele samenleving op
scherp.
Ik ben er van overtuigd dat het multicultureel worden van Nederland
misschien wel het belangrijkste thema van dit decennium wordt.
De botsingen zullen toenemen, al was het maar omdat de ontmoetingen
toenemen.
Armoede krijgt steeds meer een kleur.
Een steeds groter deel van wit Nederland heeft het geld om zich af te
zonderen, bedoeld of onbedoeld.
Het oprukken van de zichtbare islam maakt het lastiger verschillen te
overbruggen.
We leven soms in gescheiden werelden, letterlijk en figuurlijk.
Goed omgaan met verschillen,
zonder ieder verschil te accepteren,
maar ook zonder jezelf boven discussie verheven te achten,
dat is de kunst.
Migranten zullen ook onderling vaker botsen, al was het maar omdat
steeds meer migranten uit steeds meer verschillende landen komen.
De politiek zou zich veel meer bezig moeten houden met die hortende en
regelmatig stokkende multiculturele samenleving.
Dat is lastig, want het is niet altijd meteen te vertalen in concrete
wetsvoorstellen of geldstromen. Maar politiek is ook: de discussie
voeren die gevoerd moet worden, moreel leiderschap, vingers op zere
plekken durven leggen.
En hoop geven.
Je hebt als partij meningen, maar je bent als partij ook deel van de
samenleving.
Ook binnen GroenLinks gaat het multiculturaliseren soms met horten en
stoten.
Dat constateerden we twee jaar geleden.
Teveel conflicten leken een etnisch-culturele component te hebben, het
ledenbestand was nog steeds onevenredig wit, en de clichés over en
weer vlogen je soms om de oren.
We legden onszelf onder de loep in wat we noemden het project
multiculti.
Ik ben erg blij dat we dat gedaan hebben.
Zo waren we als het ware voorbereid op de discussie die de afgelopen
maanden zeer actueel werd, bij de PvdA in Amsterdam Zuidoost en bij
GroenLinks in Den Haag.
Maar niet alleen daar.
Twee anekdotes.
Een imam wilde een keer met me praten. Het was kort na 11 september.
Ik ging graag op dat verzoek in. Al gauw werd duidelijk wat zijn doel
was met het gesprek: hij wilde de kamer in voor een partij, het kon
GroenLinks zijn. Ik hou er niet van als mensen het belangrijker vinden
dat ze in de kamer zitten, dan voor welke partij ze er zitten, dus ik
reageerde behoedzaam. Hij echter was in omgekeerde zin op zn hoede:
denk er om, ik wil niet louter als stemmentrekker fungeren. Als ik er
eenmaal zit, wil ik echte macht. Zo zit je al gauw over en weer in het
luchtledige te praten.
Heel anders ging het met de Hindoestaan, die dacht zich enorm aan te
bevelen door te vertellen dat hij zeker 40.000 stemmen meebracht, van
alle hindoestanen in Nederland. En dat was toch heel wat meer dan een
creool zou kunnen. Ik liet weten dat het ons gaat om goeie kamerleden,
en dat het er dan niet toe doet of je creool of hindoestaan bent.
Het verschil tussen een behoorlijk afspiegeling van de bevolking
nastreven of kanidaten zien als stemmentrekkers, is blijkbaar niet
altijd duidelijk.
Als het gaat over allochtonen en politiek, of allochtonenpolitiek,
pleit ik vooral voor precisie.
En die precisie begint bij het beoordelen of het eigenlijk wel om een
allochtonenkwestie gaat.
Want de migrantenkaart wordt regelmatig onterecht gespeeld.
Precisie is ook nodig in het beschrijven van wat deugt en niet deugt,
bij het beoordelen van manieren van politiek bedrijven.
Met grote woorden als clientelisme, ronselen, of witten die hun macht
niet op willen geven, kom je er niet.
We willen bijvoorbeeld allemaal dat volksvertegenwoordigers niet
verstopt zitten in de dossiers, zich bezighouden met concrete
problemen van mensen, echt voor mensen opkomen.
Maar als iemand zich alleen maar tot een achterban verhoudt, of die
achterban teveel belooft, wordt het clientelisme.
Of neem het werven van leden. We willen niks liever.
Maar dan wel graag leden die een tijdje lid blijven.
En die niet alleen lid worden om één belang na te streven.
En al helemaal niet het persoonlijke belang van de ledenwerver.
We denken vaak dat we klaar zijn als we het eens zijn over de inhoud,
maar verschil van mening over manieren van politiek bedrijven is
misschien wel veel fnuikender dan inhoudelijke verschillen.
En dan heb ik het beslist niet alleen over verschillen tussen
migranten en witte Nederlanders.
Ik durf te wedden dat er witte kandidaat-Kamerleden zijn die de
afgelopen maand uitgebreid hun politieke vrienden hebben opgepord om
zich aan te melden voor het kandidatencongres, om daarmee een zetel te
bemachtigen.
En dat er witte en zwarte kandidaten zijn die dat geen manier van doen
vinden.
Onze normen zijn trouwens de laatste decennia veranderd. Interne
machtspolitiek wordt minder gewaardeerd. Gelukkig maar.
Behalve voor precisie pleit ik ook voor eerlijkheid, voor het aangaan
van confrontaties.
Eerlijkheid met respect voor gevoeligheden.
Je moet het over elkaar functioneren durven hebben.
Dat gebeurt te weinig, of mensen nu wit zijn of zwart.
Ik ga hier zo uitgebreid op in omdat we als GroenLinks denk ik het
verst gevorderd zijn van alle partijen, maar er nog lang niet zijn.
Door onze voorhoedepositie en onze principes krijgen we soms eerder
dan andere partijen te maken met voetangels en klemmen. Laten we daar
dan ook maar trots op zijn.
Dit congres is de start van de gemeenteraadscampagne. De
herindelingverkiezingen in Castricum, waar GroenLinks 13 procent van
de stemmen haalde en een wethouder kreeg, stemmen hoopvol. Ik zei al
dat we straks in 36 gemeenten voor het eerst meedoen.
Een sterke GroenLinksfractie kan een wezenlijk verschil maken, in een
gemeente.
In Groningen was GroenLinks een belangrijke trekker van het referendum
over een parkeergarage onder de Grote Markt. Een parkeergarage in het
hart van een nu nog vrijwel autoloos centrum. Het gemeentebestuur
schroefde de eisen aan het referendum zo op dat het vrijwel niet te
winnen leek. (Dertig procent van het totale aantal Kiesgerechtigden
moest tegen zijn. Terwijl er meestal niet meer dan 30 procent van de
kiesgerechtigden gaat stemmen, bij een referendum).
Toch werd het dik gewonnen.
In Wijk bij Duurstede is GroenLinks al jaren de motor van de discussie
hoe en waar gebouwd wordt. GroenLinks heeft daar trouwens twintig
procent van de stemmen. Leefbaarheids of lokale partijen krijgen er
geen poot aan de grond omdat de GroenLinksers bereikbare, praktisch
gerichte, zichtbaar gedreven politici zijn.
Of neem Rotterdam. Daar is, dank zij GroenLinks, driekwart van de bouw
duurzame bouw. Het personeelsbestand van die gemeente is binnenkort
een echte afspiegeling van de beroepsbevolking.
Er kwam een wereldpaviljoen waren alle vluchtelingen-zelforganisaties
onderdak kregen.
En dankzij het project onbenutte kwaliteiten namen 4000 Rotterdamse
werklozen hun leven weer in eigen hand, omdat Rotterdam uitgaat van
wat mensen zelf kunnen en willen.
In Wageningen is na acht jaar GroenLinks in het college, het hele
gemeentelijke beleid doordrongen van duurzaamheid. Wageningen maakt er
een sport van om aan te tonen dat je niet uit hoeft te breiden in de
groene buitengebieden, en je toch als stad kunt ontwikkelen en in
inwonertal kunt groeien. En de sfeer in de stad verandert: door
bewoners en gebruikers echt zeggenschap te geven, komt veel energie
vrij bij mensen.
In Wageningen en Rotterdam zit GroenLinks in het college, in Wijk bij
Duurstede en Groningen niet. In beide gevallen kun je je stempel
drukken.
Het is geen geheim dat GroenLinks de afgelopen jaren in een aantal
plaatsen uit het college is gestapt. Dit was vaak een bewuste keus:
meebesturen moet wel wat opleveren, we zijn niet zon partij die
meedoet om het meedoen. Maar het deed ook pijn. We hebben, samen met
de opgestapte wethouders en de betrokken fractievoorzitters die
ervaringen uitgebreid geëvalueerd, zodat jullie er straks, bij de
coalitieonderhandelingen na 6 maart, je voordeel mee kunnen doen.
Dit tweedaagse congres gaat vooral over het verkiezingsprogramma.
Een programma dat zowel beschouwend is als concreet.
Dat probeert verder te komen dan het vorige programma als het gaat om
de verantwoordelijkheidsverdeling tussen mensen, overheid, markt en
civiele organisaties.
Een programma dat GroenLinks neerzet als partij die zich niet tot
enkele onderwerpen beperkt, maar in de volle breedte een visie heeft
op de samenleving.
Een programma dat onze EIGEN ideeën neerzet, en niet op voorhand
compromissen sluit.
Afgaande op het relatief geringe aantal amendementen, zou het kunnen
dat jullie tamelijk tevreden zijn over het concept. Maar misschien
hadden jullie het te druk met de discussie over Afghanistan.
Laten we er een goed congres van maken.
En een succesvolle campagne!
*gesproken woord geldt
-
Meer weten? E-mail info@groenlinks.nl