Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

14 november 2001 Nr. 01/183

Wet arbeid en zorg op 1 december in werking

Werknemers hebben recht op maximaal tien dagen betaald zorgverlof per jaar. Adoptie-ouders krijgen ieder recht op vier weken betaald adoptieverlof. Ook pleegouders kunnen in bepaalde gevallen aanspraak maken op vier weken verlof, bij plaatsing van het kind in het gezin. Bij de geboorte van een kind hebben vaders recht op twee dagen kraamverlof. Het ouderschapsverlof mag voortaan ook worden opgenomen in drie delen. Werkgevers en werknemers kunnen afwijkende afspraken maken over onder meer de duur en de betaling van sommige verlofvormen.

Dat staat in het Wetsvoorstel arbeid en zorg van staatssecretaris Verstand van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dat door de Eerste Kamer is aanvaard. De wet gaat in op 1 december 2001.

Werknemers die kortdurend zorgverlof opnemen, krijgen 70 procent van het loon doorbetaald. De werkgever is voor de helft van de kosten gecompenseerd door middel van een algemene lastenverlichting. Het verlof geldt voor de verzorging van thuiswonende zieke kinderen, pleegkinderen of partner en voor de verzorging van zieke ouders. De werkgever kan zich tegen het opnemen van het zorgverlof verzetten op grond van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. Het is mogelijk om in CAOs andere afspraken te maken over het recht op verlof, de duur van het verlof en de betaling.

Naast het kortdurend zorgverlof is er het calamiteitenverlof, dat een werknemer het recht geeft om in onvoorziene situaties korte tijd betaald verlof op te nemen om de eerste noodzakelijke voorzieningen te treffen (zoals bijvoorbeeld het afhalen van een ziek kind uit het kinderdagverblijf). Bij samenloop van calamiteitenverlof met zorgverlof eindigt het calamiteitenverlof na één dag en gaat het vervolgens over in zorgverlof. In CAOs kunnen afwijkende afspraken worden gemaakt over de betaling van het calamiteitenverlof.

Werknemers die een kind adopteren krijgen recht op vier weken adoptieverlof. Beide ouders hebben recht op het verlof. Het adoptieverlof mag ingaan vanaf twee weken voor de overdracht van het kind aan de adoptie-ouders. Ook pleegouders krijgen recht op vier weken verlof, als bij plaatsing van het kind in het gezin duidelijk is dat het kind duurzaam in het gezin wordt opgenomen.

Bij de geboorte van een kind krijgt de vader (of de partner van de moeder die het kind erkent) recht op kraamverlof van twee werkdagen. Werkgevers en werknemers kunnen in de CAO afwijkende afspraken maken over recht, duur en betaling van het kraamverlof.

De Wet financiering loopbaanonderbreking, die in de Wet arbeid en zorg wordt opgenomen, voorziet in een financiële tegemoetkoming aan werknemers die langere tijd verlof opnemen voor zorg of studie. Voorwaarde is dat de verlofnemer op het werk wordt vervangen door een uitkeringsgerechtigde, arbeidsgehandicapte of herintreder (dit hoeft niet in dezelfde functie). Deze voorwaarde geldt niet als het gaat om de verzorging van iemand die op sterven ligt. Ook bij de verzorging van kinderen met een levensbedreigende ziekte geldt de vervangingseis niet.

Om gebruik te kunnen maken van de Wet financiering loopbaanonderbreking moet minimaal een derde van de werktijd verlof worden opgenomen. Een vervanger moet worden aangesteld voor minimaal de duur van het verlof en voor minimaal 12 uur per week.

Het ouderschapsverlof wordt geflexibiliseerd. Het wordt mogelijk om het ouderschapsverlof in maximaal drie delen van tenminste een maand op te nemen tot het kind acht jaar is. De werkgever kan zich tegen splitsing van het verlof verzetten op grond van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang.

Ouders die een meerling krijgen en ouders die op hetzelfde tijdstip meerdere kinderen adopteren, hebben voor elk kind recht op ouderschapsverlof.

Overigens geldt voor de verlofvormen waarover in CAOs andere afspraken mogen worden gemaakt, dat bij afwezigheid van een CAO, of het ontbreken van een specifieke afspraak over dit onderwerp in de CAO, de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging afwijkende afspraken mag maken met de werkgever.