Nederlandse Spoorwegen

Persbericht

Taken en verantwoordelijkheden op het spoor
28 november 2001
Na de incidenten op het Nederlandse spoorwegnet van dinsdag 27 november bleek er bij de media veel onduidelijkheid te bestaan over de verantwoordelijkheden in de Nederlandse spoorwegbranche. In onderstaand bericht staan de taken en verant-woordelijkheden van NS als grootste reizigersvervoerder en de drie taakorganisaties weergegeven.

Begin jaren '90 hebben de rijksoverheid en de politiek besloten om in Nederland het ge-bruik van de railinfrastructuur los te koppelen van het beheer van de railinfrastructuur. Dat heeft er toe geleid dat de publieke taken zijn ondergebracht in drie zogenoemde taakorganisaties (Railinfrabeheer, Railned en Railverkeersleiding). Deze bedrijven maken organisatorisch nog wel deel uit van het NS Concern, maar werken in opdracht en voor rekening van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

NS

NS is op het Nederlandse spoorwegnet niet de enige, maar wel de grootste reizigersver-voerder. Dagelijks maken 1 miljoen reizigers gebruik van de 5000 treinen die NS laat rij-den. De belangrijkste taak van NS is het laten rijden van de treinen, zoals aangegeven in het spoorboekje en andere reisinformatiemiddelen. Daarbij zorgt NS voor kaartverkoop, informatie en service op de stations en in de treinen. Voorzieningen ten behoeve van de reizigers op alle stations in Nederland - dus ook op lijnen waar geen treinen van NS rijden - zijn eveneens een zaak van NS. Daarbij gaat het om service-elementen als informatie-borden en wachtgelegenheid en om commerciële activiteiten als winkels en kiosken. Daarnaast ontwikkelt en exploiteert NS vastgoed met name op en rond stations.

De dienstregeling wordt opgezet nadat via Railned overeenstemming bereikt is met de andere vervoerders over de verdeling van de schaarse capaciteit op het drukbezette spoorwegnet. Daarvoor regelt NS de inzet van haar treinen en het bijbehorende perso-neel. Bij verstoring van het treinverkeer zorgt NS voor het bijsturen van de inzet van de eigen treinen, machinisten en conducteurs. Ook zorgt NS dat het eigen personeel geïn-formeerd wordt over verstoringen, zodat dit personeel de reizigers hierover kan informe-ren. Voor informatie over de al dan niet verstoorde treinenloop via treinaanwijzers en omroepberichten op de stations zorgt Railverkeersleiding, in opdracht van NS. Indien door een verstoring geen treinverkeer mogelijk is, huurt NS bussen als alternatief voor haar reizigers. Dochterbedrijf NedTrain zorgt voor het onderhoud van de treinen van NS.

Naast de binnenlandse reizigerstreinen rijden op het door NS bereden spoorwegnet inter-nationale treinen, zoals Thalys en ICE, van NS Internationaal. Niet op alle spoorlijnen in Nederland rijden treinen van NS: op een aantal lijnen in het noorden en oosten van Ne-derland wordt het reizigersvervoer verzorgd door andere spoorwegbedrijven. Op het Nederlandse spoorwegnet zijn inmiddels diverse goederenvervoerders actief. NS houdt zich niet meer bezig met goederenvervoer.
De Spoorwegpolitie maakt al enige jaren geen deel meer uit van NS, maar is onderdeel van KLPD.

Railinfrabeheer

Railinfrabeheer zorgt voor de aanleg, het onderhoud en het beheer van het Nederlandse spoorwegnet, inclusief alle bijbehorende voorzieningen zoals stations, tunnels en over-wegen. Het bedrijf is verantwoordelijk voor de veilige berijdbaarheid en optimale be-schikbaarheid en betrouwbaarheid van het spoor.
Volgens een strakke planning - het zogeheten onderhoudsspoorboekje - zorgen de vier regio's voor het onderhoud aan spoorbaan, bovenleiding en alle bijbehorende technische installaties, zoals wissels, seinen en overwegen. Ook het opheffen van storingen en her-stel van de infrastructuur na calamiteiten behoren tot de taken. Deze werkzaamheden, evenals het onderhoud aan het spoor, worden in opdracht van Railinfrabeheer uitgevoerd door erkende spooraannemers. Op veel plaatsen in het land vinden aan en rondom het spoor nieuwbouwprojecten plaats. Variërend van nieuwe tunnels en nieuwe baanvakken - zoals de Betuweroute - tot com-pleet nieuwe stations. Deze worden uitgevoerd in opdracht van Railinfrabeheer. Ook re-gionale projecten, zoals de aanleg van een fietstunnel onder het spoor, die veelal in op-dracht van een gemeente worden uitgevoerd, vallen onder de verantwoordelijkheid van Railinfrabeheer. Een slimme planning en clustering van zoveel mogelijk onderhouds- en nieuwbouwwerkzaamheden moeten de hinder voor het treinverkeer en voor de omwo-nenden tot een minimum beperken.
Railned

Railned is de organisatie voor capaciteitsmanagement en spoorwegveiligheid in Neder-land. Zij coördineert het doelmatig gebruik van de infrastructuur en ziet er op toe dat dit veilig gebeurt. Verschillende partijen maken gebruik van spoorweginfrastructuur. Ver-voerders van reizigers en goederen vragen capaciteit op het railnet, ook voor onder-houdswerk moet capaciteit worden vrijgemaakt. Dat kan leiden tot onverenigbare wen-sen. Railned integreert en beslist over capaciteitsvragen van vervoerders en beheerders. Zij treedt zo nodig op als scheidsrechter. Railned Spoorwegveiligheid heeft namens de rijksoverheid de zorg voor de veiligheid van het railverkeerssysteem en houdt daar toezicht op. Elementen van deze taak zijn regelge-ving, doorlichting, onderzoek van ongevallen, toetsing van veiligheidsattesten en de toe-lating van spoorwegmaterieel op het Nederlandse spoorwegnet. Railverkeersleiding

Railverkeersleiding leidt als enige organisatie in Nederland het treinverkeer over het openbare spoorwegnet; zij deelt in het operationele proces zogenaamde rijwegen toe aan de gebruikers van het spoorwegnet. Met behulp van een geautomatiseerd systeem bedient Railverkeersleiding de seinen en wissels en geeft zo deze rijwegen vrij. Railverkeerslei-ding handelt daarnaast last minute aanvragen af voor extra treinen en beoordeelt of er een rijweg beschikbaar is. De organisatie stuurt bij verstoringen het plan bij zodat het treinverkeer weer op gang kan komen. Railverkeersleiding beoordeelt in nauwe samen-werking met de vervoerders welke mogelijkheden de beschikbare rijwegen bieden tot bijsturing van de treindienst. Vervoerders beslissen en dragen zelf zorg voor de bijsturing van materieel en personeel. Railverkeersleiding coördineert de werkzaamheden van de Calamiteitenorganisatie Rail, die in actie treedt wanneer zich (ernstige) ontregelingen op en rond het spoor voordoen. Railverkeersleiding informeert tenslotte vervoerders en der-den (waaronder de media) over de actuele stand van zaken in de treindienst en informeert hierover bovendien (in opdracht van de reizigersvervoerders) reizigers op de stations via de omroep, de centrale treinaanwijzers en de halaanwijzer.