Hoe leraren-in-opleiding leren
Onderwijs is altijd in beweging. Fuserende scholen, nieuwe wetten,
lerarentekorten en maatschappelijke veranderingen maken dat een leraar
zich gedurende zijn hele carrière aan moet passen aan nieuwe
omstandigheden. De praktijk is hiervoor natuurlijk van oudsher een
goede leerschool, en ook binnen de lerarenopleidingen wordt er
aandacht aan besteed. Maar voldoet dit? Worden aanstaande leraren
voorbereid op levenslang leren? Wat kan er verbeterd worden? En is het
eigenlijk wel mogelijk om de competenties die hiervoor nodig zijn aan
te leren? Om deze vragen te kunnen beantwoorden moet je eerst weten
hoe leraren-in-opleiding zelf leren. Onderwijskundige Ida Oosterheert
brengt dit in haar proefschrift in kaart. Ze enquêteerde hiervoor
studenten van 1e en 2e graads lerarenopleidingen en PABO studenten.
Oosterheert concludeert dat er vier manieren van leren onderwijzen zijn: overlevingsgericht, gesloten betekenisgericht, gesloten reproductief en open betekenisgericht. "Overlevingsgerichte studenten", legt Oosterheert uit, "vinden dat lesgeven ongeveer hetzelfde is als leren lesgeven. Ze vertonen stuurloos leergedrag en moeten aangezet worden tot vollediger leren door kleine opdrachten en directe feedback. Gesloten betekenisgerichte studenten zijn behalve op het direct verbeteren van hun lesgeven ook gericht op kennisconstructie. Dat lukt ze echter niet op eigen kracht, omdat ze hun eigen waarneming en het denken daarover niet vertrouwen. Ze hebben dus begeleiding nodig bij bewustwordingsprocessen. Gesloten reproductieve studenten verbeteren hun onderwijs vanuit hun bestaande referentiekader. Ze zijn niet gericht op kennisconstructie en zijn sterk selectief communicatief. Deze studenten hebben ondersteuning nodig bij het leren kritischer te staan ten opzichte van de eigen waarneming en opvattingen. Open betekenisgerichte studenten zijn zelfsturend en zichzelf ontwikkelend bezig met het verbeteren van hun lesgeven. Ze hebben een faciliterende leeromgeving nodig, waarin veel gecommuniceerd en lesgegeven kan worden en waarin ruimte is voor interessegestuurd leren." Volgens Oosterheert zouden lerarenopleiders in hun begeleiding moeten starten vanuit de bestaande manier van leren van studenten. "Deze begeleiding zou bij voorkeur moeten gaan in de richting van meer betekenisgerichtheid", aldus Oosterheert. ?ML
Ida Oosterheert (Harlingen, 1965) werkte ruim vijf jaar als lerares in het basisonderwijs. Van 1990-1994 studeerde ze onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Daarna werkte zij als onderwijskundig beleidsmedewerker aan de Hanzehogeschool Groningen, afdeling PABO en als junior onderzoeker bij de toenmalige sectie Toegepaste Onderwijskunde voor de Lerarenopleiding van de RUG. Oosterheert verrichtte haar promotieonderzoek bij het Universitair Centrum voor de Lerarenopleiding (UCLO) in Groningen. Momenteel werkt ze als docent/beleidsmedewerker bij de Hogeschool Arnhem en Nijmegen, onderdeel van het Instituut voor Leraar en School te Nijmegen.
Datum en tijd
donderdag 15 november 14.15 uur
Promovenda
mw. I.E. Oosterheert, tel. (024)345 98 53, e-mail:
ida.oosterheert@ils.han.nl (werk)
Proefschrift
How student teachers learn: a psychological perspective on knowledge
construction in learning to teach
Promotores
prof.dr. J.J. Peters en prof.dr. J.D. Vermunt
Faculteit
psychologische, pedagogische en sociologische wetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen