Persbericht Wageningen Universiteit
14-11-01, nr. 076
Wageningse Universiteitshoogleraar Rudy Rabbinge:
'Locale oplossingen leiden niet tot duurzame ontwikkeling'
"Het is een illusie om te denken dat locale oplossingen en gedragsveranderingen zullen leiden tot duurzame ontwikkeling. Het adagium 'Think globally, act locally' is in feite misleidend, omdat de suggestie wordt gewekt dat orde op zaken stellen in eigen huis voldoende is om duurzame ontwikkeling te realiseren. Er dient meer te gebeuren. Duurzame ontwikkeling is meer dan het zorgvuldig omgaan met afval, het zo goed mogelijk benutten van natuurlijke hulpbronnen en het volledig integreren van milieudoelen in productieproces". Dit stelt prof.dr.ir. Rudy Rabbinge in zijn rede 'Voldoende, gezond en veilig voedsel in een leefbare wereld' die hij donderdag 15 november uitspreekt in verband met zijn benoeming tot universiteitshoogleraar 'Duurzame ontwikkeling en systeeminnovatie' bij Wageningen Universiteit.
Rabbinge benadrukt in zijn rede dat er bij duurzame ontwikkeling sprake is van
drie elkaar overlappende en beinvloedende domeinen: de drie P's - Profit,
People en Planet - of in het Nederlands de drie M's - Markt, Mensen en
Milieu. Deze domeinen moeten in onderlinge samenhang bekeken worden. Rabbinge:
"Hoe paradoxaal dat ook mag klinken, hiermee groeit duurzaamheid naar
volwassenheid. Zoals sociale rechtvaardigheid al naar gelang van context,
belangen, positie, normen, waarden en gewoonten een andere concrete invulling
krijgt, zo is dat ook in toenemende mate het geval met duurzaamheid en
duurzame ontwikkeling". Rabbinge is de eerste Wageningse
universiteitshoogleraar, die zich qua leeropdracht vrij kan begeven op de
werkvelden van de universiteit. De universiteitshoogleraar heeft tot taak de
samenhang van de probleemgerichte en missiegedreven Wageningse universiteit te
waarborgen. De onderzoekscholen, waarvan Rabbinge de decaan is, vervullen een
vergelijkbare functie.
Armoedebestrijding
Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling worden algemeen geaccepteerd als na te
streven maatschappelijk doelen. Vele organisaties, instellingen, landen en
andere overheden hebben de doelen van duurzame ontwikkeling in hun missie
opgenomen. In zijn rede zet professor Rabbinge uiteen waarom Wageningen
Universiteit en Researchcentrum zo goed gepositioneerd is om aan de
concretisering van deze doelen een bijdrage te leveren. Hij wijst er daarbij
op dat de problemen in het verstedelijkende Nederland van een totaal andere
orde zijn dan die van het overgrote deel van de wereld, waarin nog meer dan
60% van de beroepsbevolking in de landbouw werkzaam is. Het is volgens
Rabbinge essentieel dat voor het bereiken van duurzaamheid niet krampachtig
wordt geprobeerd identieke uitgangsposities te creeren. "Het is gekunsteld als
arme Costa Ricaanse boeren in actieve zin een bijdrage moeten leveren aan de
gedragsverandering van Nederlandse boeren", aldus Rabbinge. De onduurzaamheid
door rijkdom, overbemesting en verspilling is slechts in 5% van de
oppervlakten en productiesituaties het geval. "Mondiaal gesproken wordt 95%
van de onduurzaamheid door armoede en de tekortschietende middelen om
bodemvruchtbaarheid te onderhouden door onder andere bemesting. Die spiraal
houdt vele boeren in Afrika gevangen en die moet primair worden doorbroken
door armoedebestrijding".
Uit wetenschappelijke analyses en verkenningen is volgens Rabbninge
samenvattend af te leiden dat in alle gevallen mondiaal toereikende
voedselvoorziening te realiseren is, maar dat dit regionaal zeker niet het
geval is. In het scenario waarin sterk de nadruk ligt op lokale landbouw,
betekent dit wel dat er veel met voedsel moet worden gesleept, van Amerika en
Europa naar Zuid- en Zuidoost-Azie. In het scenario waarin de landbouw langs
ecotechnologische weg wordt gemoderniseerd ontstaat veel meer ruimte voor
natuur, omdat dankzij externe imputs de productiviteit veel groter is. "Iedere
zak kunstmest levert immers 2500 kilogram graan", aldus Rabbinge.
Voedselvoorziening
Voor Azie en Afrika is om teelttechnische, milieutechnische,
biodiversiteitsbehoud en vooral ook maatschappelijke redenen, volgens
Rabbinge, in feite maar één weg begaanbaar. "Dat is die van de
ecotechnologische vooruitgang. Op goed gronden kunnen met de geeigende
middelen en met minimale neveneffecten voor de omgeving de mondiale en
regionale voedselvoorziening worden veiliggesteld. Daarmee wordt ruimte
gecreeerd voor andere doelen, kan de biodiversiteit via grote natuurgebieden
worden veiliggesteld, kan water effectief en efficient worden gebruikt en kan
de bedreiging door erosie, uitmergeling of verzilting van marginale gronden
worden verminderd", aldus Rabbinge. Zulke verkennende studies zijn volgens hem
niet alleen theoretisch en academisch van karakter. De vaststelling dat
voedselvoorziening geen probleem hoeft te zijn als er tegelijkertijd 800
miljoen mensen honger lijden, maakt volgens hem duidelijk dat er wel degelijk
perspectieven zijn. "Het geeft aan dat keuzes onafwendbaar zijn en dat vele
vooroordelen ten aanzien van milieudoeleinden en beleid in feite niet deugen.
Het geeft ook aan dat de ene regio de andere niet is. En dat dus de grote
keuzevrijheid die in Amerika en Europa bestaat - dankzij veel vruchtbare
grond en relatief lage bevolkingsdichtheid - elders ontbreekt. Het maakt
tevens duidelijk dat pluriformiteit mogelijk en gewenst is en dat er in feite
nooit sprake zal zijn van een oplossing waarin alle wensen vervuld worden. Het
is kiezen geblazen", aldus Rabbinge.
Prof.dr.ir. Rudy Rabbinge (55), geboren te Kampen en woonachtig te
Rabbinge-Zuidwolde, studeerde plantenziektekunde in Wageningen, alwaar hij in
1976 promoveerde op het proefschrift "Biological control of fruit tree red
spider mite". In Wageningen was hij achtereenvolgens hoogleraar gewasecologie
(1985-1988), theoretische productie-ecologie (1988-1998) en plantaardige
productiesystemen (1998-2000). Sinds 1999 is hij tevens voorzitter/decaan van
de Wageningse onderzoekscholen (Wageningen Graduate Schools) en lid Eerste
Kamer der Staten-Generaal voor de PvdA. Daarnaast was hij onder meer adviseur
bij de Rijksplanologische Dienst, voorzitter van de Board of Trustees
International Rice Research Institute (IRRI, Filipijnen), lid Raad van
Toezicht van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuonderzoek
(RIVM), vice-voorzitter van de Raad van Commissarissen van het Koninklijk
Instituut voor de Tropen (KIT), vice-voorzitter van de Raad van Commissarissen
van Cebeco Handelsraad, voorzitter van de Biologische Raad van de Koninklijke
Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) en raadsadviseur bij het
Ministerie van LNV.
NOOT VOOR DE PERS
Prof.dr.ir. Rudy Rabbinge spreekt zijn rede `Voldoende, gezond en veilig
voedsel in een leefbare wereld' uit op donderdag 15 november om 16:00 uur in
de Aula van Wageningen Universiteit, Gen. Foulkesweg 1, Wageningen. De tekst
van de rede is - onder embargo - op te vragen bij de Stafafdeling
Communicatie: tel. 0317-484472.