Monarchie rijmt niet met democratie: voorstel tot afschaffing
politieke rol monarchie (15/11/01)
De laatste maanden gaven tal van politici, ook uit de meerderheid, te
kennen dat zij minstens de politieke rol van de koning voor bespreking
vatbaar achtten. Vooralsnog gaapt er echter een grote kloof tussen
woord en daad. Op de Dag van de Dynastie vat de N-VA de koe bij de
horens en dient een voorstel in waardoor alle grondwetsartikels die de
koning politieke macht toekennen voor herziening vatbaar worden
verklaard. De N-VA heeft genoeg van de woordkramerij en wenst het
politiek debat echt van start te laten gaan waar het thuishoort; in
het parlement.
Een echte democratische volksvertegenwoordiging kan niet aanvaarden
dat één familie via erfopvolging politieke macht krijgt toebedeeld.
Zonder dat daarover zelfs maar vragen mogen gesteld worden, laat staan
een politieke discussie kan gevoerd worden. Wie in een democratie
politieke macht uitoefent, moet daarvoor verantwoording afleggen aan
de volksvertegenwoordiging, aan de kiezers. Het is daarenboven een
publiek geheim dat deze macht altijd gebruikt is geworden in het
verzet tegen emancipatorische bewegingen: de Vlaamse, de sociale en de
ethische ontvoogding. Het publiek heeft het recht te weten wie, namens
het volk, wat doet. Indien men de discussie uit de weg wil gaan met
het argument dat de monarchie het enige cement is van België, dat moet
men het onderliggend probleem erkennen en er consequent naar handelen,
d.w.z. beide gemeenschappen hun onafhankelijkheid geven. Ook dat is
democratie.
In het besef dat de Vlaamse republiek nog niet voor morgen is, nodigt
de Nieuw-Vlaamse Alliantie de andere partijen uit tot een open
democratisch debat over alvast de politieke macht van de monarchie.
Daarbij staat de N-VA het Zweeds model voor ogen waar de functie van
de monarchie beperkt is tot een louter ceremoniële, protocollaire rol.
Dienaangaande worden in voorliggend voorstel alle grondwetsartikels
die de koning politieke macht toebedelen voor herziening vatbaar
verklaard. Deze hebben o.a. betrekking op de wetgevende, uitvoerende
en rechterlijke bevoegdheden van de koning, de bevoegdheid tot het
benoemen en ontslaan van ministers, het bevel over de krijgsmacht (in
tijden waarin België lid is van de NAVO en de EU!), het uitroepen van
de staat van oorlog, de ondertekening van wetten en besluiten, het
verlenen van adeldom, de senatoren van rechtswege, de eedformule, het
genaderecht.
Wij verlangen een open, democratisch debat hieromtrent. Zelf staan wij
open voor discussie. Wij hopen van de andere politieke partijen
hetzelfde.
VOORSTEL VAN VERKLARING
tot herziening van de artikels 36, 37, 40, 44, 45, 46, 72, 87, 88, 89,
91, 93, 96, 102, 104, 105, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114,
151, 153, 160, 165, 167, 197 en 198 van de Grondwet
(Ingediend door mevrouw Frieda Brepoels en de heer Karel Van
Hoorebeke)
Toelichting
DAMES EN HEREN,
Vanuit een democratische bekommernis, beoogt onderhavig voorstel de
staatkundige macht van de persoon die de titel van koning draagt af te
bouwen.
Daartoe moeten alle artikelen van de grondwet die geheel of
gedeeltelijk, rechtstreeks en onrechtstreeks verband houden met de
monarchie als instelling in het algemeen en met de persoon van de
koning in het bijzonder voor herziening vatbaar verklaard worden. Het
voorstel gaat er van uit dat de monarchie als geheel niet wordt
afgeschaft. Daarom blijft een zeer beperkt aantal artikelen buiten
beschouwing. Dat is onder meer het geval voor de artikelen 94 en 95
van de grondwet in verband met het regentschap. Ook artikel 90
betreffende de opvolging bij overlijden wordt niet voor herziening
vatbaar verklaard. Het zijn artikelen die in niets de staatkundige
macht van het staatshoofd betreffen.
Artikel 36: wetgevende macht
Dit artikel moet worden herzien om de afschaffing mogelijk te maken
van de staatkundige rol van de monarchie. De koning kan niet langer
deel uitmaken van de confederale wetgevende macht, die in handen is
van regering en parlement.
Artikel 37: uitvoerende macht
De wijziging van dit artikel veronderstelt een wijziging van de
staatkundige rol voor de monarchie. Die is niet langer bekleed met de
uitvoerende macht, die uitsluitend in handen van de regering komt te
liggen.
Artikel 40: rechterlijke macht
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De arresten en vonnissen worden
niet langer in de naam des Konings ten uitvoer gelegd.
Artikel 44: bijeenroeping en sluiting Kamers
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie en het wijzigen van de verhouding
regering parlement ter versterking van de parlementaire democratie. De
koning kan niet langer de Kamers bijeenroepen of sluiten.
Artikel 45: verdagen Kamers
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Het artikel werd overigens voor het
laatste toegepast in 1857 en wordt dus best afgeschaft.
Artikel 46: ontbinden Kamers
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundig rol van de monarchie en het wijzigen van de verhouding
regering-parlement ter versterking van de parlementaire democratie. De
koning kan de Kamers niet langer ontbinden.
Artikel 72: senatoren van rechtswege
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De opeenvolgende prinsen of
prinsessen hebben deze functie nooit naar behoren ingevuld. Bovendien
is een politieke opdracht voor een lid van de koninklijke familie
strijdig met de regels van een democratische volksvertegenwoordiging.
Hoofdstuk III
De titel van dit hoofdstuk moet worden herzien met het oog op het
afschaffen van de staatkundige rol van de monarchie.
Artikel 87: geen koning van twee staten
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Het artikel dat overigens maar één
keer werd ingeroepen in functie van een zeer specifieke situatie kan
best worden afgeschaft: het is immers niet denkbaar dat vandaag de
koning de kroon zou aangeboden krijgen van een andere staat.
Artikel 88: onschendbaarheid
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie.
Artikel 89: civiele lijst
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het uitdrukkelijk
voorbehouden van de zogenoemde civiele lijst aan de regerende vorst en
de wettelijke troonopvolger. Andere leden van de koninklijke familie
worden uitgesloten van een toelage van overheidswege.
Artikel 91: eedformule
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie en dit door een aangepaste
eedformule.
Artikel 93: onmogelijkheid om te regeren
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Een koning die niet regeert kan
niet in de onmogelijkheid zijn om te regeren.
Artikel 96: benoeming en ontslag ministers
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Het is volstrekt uit de tijd om de
samenstelling en het ontslag van de regering over te laten aan de
Koning. Enkel de Kamer van Volksvertegenwoordigers, samengesteld en
gemandateerd door de kiezers, beslissen over de samenstelling
(partijen en personen) en het ontslag van de regering of van
ministers.
Artikel 102: geen koninklijke opdrachten
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie.
Artikel 104: benoeming en ontslag staatssecretarissen
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Enkel de Kamer van
Volksvertegenwoordigers kan beslissen over de benoeming en het ontslag
van federale staatssecretarissen.
Artikel 105: vastlegging grenzen koninklijke macht
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De bijzondere wetten kunnen de
koning geen macht toekennen.
Artikel 107: graden in het leger en benoemingen
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan niet langer de graden
in het leger verstrekken en evenmin de ambtenaren bij het algemeen
bestuur en bij de buitenlandse betrekkingen benoemen.
Artikel 108: uitvoerende macht
Dit artikel moet worden met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning maakt geen deel uit van
de uitvoerende macht.
Artikel 109: bekrachtiging wetten
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan de wetten niet
uitvaardigen of bekrachtigen.
Artikel 110: genaderecht
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan geen straffen
kwijtschelden of verminderen.
Artikel 111: genaderecht tegenover ministers
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan geen genade verlenen
aan een minister.
Artikel 112: munt slaan
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Sinds de invoering van de EURO is
er geen nationale munt meer, de koning verliest dus het recht de munt
te slaan.
Artikel 113: adellijke titels
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Het uitdelen van adellijke titels
is niet alleen een overblijfsel uit het Ancien Régime, de ervaring
heeft bovendien aangetoond dat dit koninklijk voorrecht voor politiek
misbruik vatbaar is.
Artikel 114: militaire orden
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning verleent niet langer de
militaire orden.
Artikel 151: benoeming van rechters
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. Het komt de koning niet toe
rechters te benoemen.
Artikel 153: benoeming staande magistratuur
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning benoemt niet langer de
leden van het openbaar ministerie.
Artikel 160: Raad van State
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan de rechtspleging voor
de Raad van State niet regelen.
Artikel 165: agglomeraties van gemeenten
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan de verkiezing van een
college niet bekrachtigen.
Artikel 167: opperbevelhebber krijgsmacht buitenlandse betrekkingen
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. In tijden van het Belgisch NAVO- en
EU-lidmaatschap kan de koning niet de leiding hebben van het
opperbevel van het leger of van de buitenlandse betrekkingen. De
koning kan ook niet de staat van oorlog uitroepen. Evenmin kan de
koning verdragen sluiten of opzeggen.
Artikel 197: geen aanpassingen koninklijke macht tijdens regentschap
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie.
Artikel 198: nummering Grondwet
Dit artikel moet worden herzien met het oog op het afschaffen van de
staatkundige rol van de monarchie. De koning kan de nummering van de
Grondwet niet aanpassen.
VOORSTEL VAN VERKLARING
De Kamers verklaren dat er redenen zijn tot herziening van de artikels
36, 37, 40, 44, 45, 46, 72, 87, 88, 89, 91, 93, 96, 102, 104, 105,
107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 151, 153, 160, 165, 167, 197
en 198 van de grondwet.
Frieda BREPOELS
Karel VAN HOOREBEKE
Auteur:
Nieuw-Vlaamse Alliantie
Frieda Brepoels, fratcievoorzitter Kamer, Karel Van Hoorebeke,
kamerlid
Meer informatie:
Contactpersoon: Ben Weyts, woordvoerder
Telefoon: 02/219.49.30
Fax: 02/217.35.10
E-post: ben.weyts@n-va.be
Url: www.n-va.be