15 nov 2001
Nummer 168 15 november 2001
De veranderende verhouding tussen lokaal bestuur, pers en burger
De glazenwassers van het bestuur
Casestudies
Enorme toename
Curriculum vitae
Noot voor pers
In 1945 was het aantal overheidsvoorlichters nog op de vingers van
een paar handen te tellen. Anno 2001 werken duizenden voorlichters
bij Nederlandse overheidsinstellingen. Vanwaar die enorme groei? En
waar houden al die voorlichters zich mee bezig? Luuk Hajema,
voorlichter bij de gemeente Groningen, promoveert maandag 26
november 2001 aan de Rijksuniversiteit Groningen op een
proefschrift waarin hij zijn onderzoek naar veranderingen in
verhouding tussen overheid, pers en burger in de periode na de
oorlog beschrijft.
In het eerste deel van zijn proefschrift schetst Hajema een beeld
van de discussie die in het parlement en in de pers sinds 1945 is
gevoerd over de overheidsvoorlichting, onder meer aan de hand van
de rapporten van drie staatscommissies. De eerste staatscommissie
stond onder leiding van G.J. van Heuven Goedhart, hoofdredacteur
van Het Parool en oud-minster van Justitie. De tweede werd in de
jaren 1968-1970 voorgezeten door de antirevolutionair B.W.
Biesheuvel. In augustus 2001 rapporteerde een derde
staatscommissie, die werd geleid door de Groningse burgemeester
Jacques Wallage. Het rapport van die commissie blijft in het
proefschrift buiten beschouwing.
Casestudies
In dit landelijke perspectief wordt in het tweede deel de
bestuurlijke praktijk van de gemeente Groningen beschouwd. Dat
gebeurt aan de hand van een aantal casestudies uit de naoorlogse
geschiedenis. Zo komt onder meer de wederopbouwproblematiek aan de
orde, wordt de binnenstadspolitiek van wethouder Max van den Berg
behandeld en de bouw van het Groninger Museum. Het boek eindigt met
een beschouwing over het referendum dat in februari 2001 werd
gehouden over een plan voor de Grote Markt. Dit referendum leverde
een nederlaag op voor het Groningse gemeentebestuur.
Enorme toename
In de casestudies gaat het om de verhouding tussen overheid,
massamedia en burgers en om de rol die voorlichters daarbij
speelden. "Die verhouding is in de loop van vijftig jaar ingrijpend
gewijzigd", zegt Hajema. "Overheid en samenleving raakten steeds
verder vervlochten, terwijl bestaande, 'verzuilde' maatschappelijk
verbanden verdampten. Dat is in het kort de verklaring voor de
geweldige toename van het aantal overheidsvoorlichters." Alleen al
bij de de werkgever van Hajema, de gemeente Groningen, werken op
dit ogenblik bij de ambtelijke diensten ongeveer 45 voorlichters en
communicatieadviseurs. Groningen stelde haar eerste
gemeentevoorlichter in 1966 aan. Dat was Gerard van den Berg, later
bekend geworden als presentator van het NCRV-programma Zo vader, zo
zoon.
Curriculum vitae
Luuk Hajema (Delfzijl, 1957) werkt sinds 1989 als voorlichter en
communicatieadviseur. Daarvoor was hij journalist. In de jaren
negentig was hij persoonlijk adviseur (bestuursassistent) van de
burgemeesters Hans Ouwerkerk, Han Lammers en Jacques Wallage. Op
dit moment is hij hoofd van de afdeling Communicatie van de dienst
Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken van de gemeente
Groningen. De gemeente Groningen heeft hem gedurende vier jaar een
dag in de week de tijd gegeven aan zijn promotieonderzoek te
werken.
De titel van de dissertatie is De glazenwassers van het bestuur.
Lokale overheid, massamedia, burgers en communicatie. Groningen in
landelijk perspectief 1945-2001. Promotores zijn de Groningse
rector magnificus prof.dr. D.F.J. Bosscher, de Wageningse
communicatiewetenschapper prof.dr. C.M.J. van Woerkum en de
Tilburgse bestuurskundige prof.dr. P.W. Tops. Van het proefschrift
verschijnt een handelseditie van uitgever Van Gorcum in het kader
van de Groninger Historische Reeks. Het boek gaat f 49,90 kosten,
ISBN-nummer 90-23237617.
Noot voor pers
Meer informatie: drs. L. Hajema, tel. (050)367 80 07, e-mail:
l.hajema@roez.groningen.nl (werk)