Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 90801 der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44 2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax (070) 333 40 33
Uw brief Ons kenmerk BZ/AB/01/67521
Onderwerp Datum Aanbieden rapport Zwarte bijstandsfraude 15-11-2001
./. Hierbij bied ik u, mede namens de staatssecretaris Hoogervorst, het rapport aan van het inventariserend onderzoek naar de bestrijding en preventie van zwarte fraude met bijstandsuitkeringen. De centrale vraagstelling van dit onderzoek richtte zich op de verschijningsvormen van zwarte bijstandsfraude en op de effectiviteit van het huidige instrumentarium om vormen van zwarte bijstandsfraude op te sporen en vast te stellen.
Het rapport geeft een heldere inventarisatie van het huidige instrumentarium dat wordt ingezet om zwarte fraude te bestrijden. Daarnaast geven de onderzoekers een overzicht van nieuwe instrumenten om zwarte fraude tegen te gaan, die in het onderzoek naar voren zijn gekomen. Aanpassingen in de Abw zelf zijn daarbij buiten beschouwing gebleven. Effectiviteitswinst op het gebied van zwarte fraudebestrijding kan volgens de onderzoekers met name behaald worden door een betere uitvoering van bestaand beleid. Een belangrijke succesfactor is daarbij dat het lokale bestuur een duidelijke visie heeft op het belang van handhaving voor een doeltreffende uitvoering. Daarbij is het nodig dat de uitvoering het bestuur voorziet van duidelijke informatie over de frauderisico's in de uitvoering.
In de bestuurlijke afspraken ("Agenda voor de Toekomst") die ik april jl. met de VNG heb
gemaakt zijn een groot aantal aktiepunten opgenomen. Deze zullen er toe leiden dat er de
komende jaren een kwaliteitsslag gemaakt kan worden in het terugdringen van het misbruik
van uitkeringen. Het tegengaan van zwarte fraude is daarin een apart aktiepunt waarbij
aangesloten wordt op de efficiencywinst die mogelijk wordt met de komst van het
Inlichtingenbureau. Daarnaast zijn onder meer afspraken gemaakt over het ontwikkelen van
een handhavingsbeleid met duidelijke en meetbare doelstellingen die in het beleidsplan
worden vastgelegd. Ook gaan gemeenten het gebruik van samenwerkingsverbanden
bevorderen.
Gemeenten kunnen daarbij voortbouwen op een aantal ontwikkelingen die de afgelopen jaren
vanuit het ministerie van SZW zijn geïnitieerd. Zo is het afgelopen jaar aan alle sociale
diensten een cd-rom met de `Kennisbank Handhaving' aangeboden die hun de helpende hand
biedt bij het inrichten van de controlepraktijk.
2
Het bevat o.a. modellen voor `controle op maat' en protocollen voor het concretiseren van
vermoedens van zwarte fraude. Deze toolkit vormt een onderdeel van het model voor
hoogwaardige handhaving Abw, dat binnen het project Kwaliteitsverbetering Fraude-
bestrijding Abw (1998-2000) is ontwikkeld en op dit moment bij een zestal pilotgemeenten
intensief wordt geïmplementeerd. Behalve de hier genoemde initiatieven is in 2000 de zgn.
LAT-pilot (Leeuwarden, Apeldoorn, Tilburg) gestart. De kerngedachte bij deze pilot is dat
door betere dienstverlening en meer efficiency de spontane naleving van de Abw zal
toenemen waardoor een meer hoogwaardige vorm van handhaving kan worden gerealiseerd.
Binnen deze pilot zal binnenkort gebruik worden gemaakt van geavanceerde analysesoftware.
Daarbij zal worden onderzocht op welke wijze een systeem van risico-analyse bijdraagt aan
meer efficiency en effectiviteit in de controle-praktijk. Bij gebleken succes zal het gebruik van
deze zogenaamde 'data miningtechniek' breder worden ingezet. Deze aanpak leent zich in het
bijzonder voor de bestrijding van zwarte fraude.
Deze trajecten worden vanuit het ministerie van SZW ondersteund en intensief gevolgd,
zodat succesvolle aanpakken en `best practices' breder kunnen worden ingezet.
In het rapport Zwarte bijstandsfraude worden een aantal nieuwe instrumenten voorgesteld op
het gebied van bestrijding van zwarte fraude. Deze voorstellen sluiten voor een deel aan op
beleid dat reeds in gang is gezet. Daarnaast doet het rapport een aantal nieuwe voorstellen.
De voorgestelde uitbreiding van de huidige mogelijkheden voor gegevensuitwisseling (bijv.
ziektekostenverzekeraars) wordt meegenomen in de verdere ontwikkeling van het
Inlichtingenbureau. De suggestie om, in situaties waarin fraude evident is maar moeilijk is te
bewijzen, de betrokkene zo snel mogelijk uit de uitkering te krijgen door het aanbieden van
passend werk, eventueel via de Wiw of een I/D-baan, wordt al meegenomen in de uitwerking
van de Agenda voor de Toekomst waarin fraudebestrijding als een integraal onderdeel wordt
gezien van het uitstroom- en activeringsbeleid.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(W.A. Vermeend)