8 november 2001
88ste Dies natalis in het teken van de wereldstad anno nu
De Erasmus Universiteit Rotterdam viert haar 88e verjaardag op donderdagmiddag 8 november 2001 met een academische zitting, die in het teken zal staan de wereldstad. Drie hoogleraren uit de faculteit der Sociale Wetenschappen zullen, elk vanuit zijn eigen discipline, de wereldstad anno nu - Metropolis - in woord en beeld beschouwen: haar identiteit en haar bewoners, haar aantrekkingskracht en haar risicos.
De sprekers worden ingeleid door de rector magnificus, onderbroken
door de Rotterdamse breakdance formatie Freezone en uitgeleid door de
voorzitter van het College van Bestuur.
In zijn inleiding Metropolis en Academia beschouwt prof.dr.ir. Jan van
Bemmel, rector magnificus, de stad als de natuurlijke
ontmoetingsplaats door alle eeuwen van academici. Haar
aantrekkingskracht impliceert ook haar kwetsbaarheid. Hebben de
moderne tempels der wijsheid (universiteiten) daar een afdoende
antwoord op of moeten we terug naar de echte bronnen van kennen
(Erasmus: Ad Fontes).
De recente aanslagen in de VS hebben de noodzaak nog eens onderstreept
na te denken over een (nieuwe) democratische en rechtvaardige
wereldorde. Net als de wereldeconomie en net als de massacultuur (de
beeld-, koop-, eetcultuur) is nu ook het terrorisme footloose en
mondiaal geworden, zich niets aantrekkend van nationale grenzen,
buiten de politieke controle van soevereine staten.
In zijn rede De mondialisering van het lokale gaat de bestuurskundige
prof.dr. Percy Lehning in op de politieke consequenties van het
verdwijnen van de traditionele concepten van plaatsgebondenheid, het
verdwijnen van afstand en ruimte, en daarmee van gemeenschapsgevoel en
identiteit. De mondialisering wordt aangedreven door de global
economics, de vrije markt; de taak van de overheid is verworden tot
het garanderen van het beste klimaat voor deze markt. De
antiglobaliseringsbeweging is een symptoom van
democratie-op-wereldschaal, geen plaatsgebonden maar een virtuele
gemeenschap.
Met mondialisering verdwijnt de legitimiteit van de almachtige staat;
verdwijnt ook de plaatsgebonden identiteit, de nationale cultuur
overigens al decennia lang doordesemd van de Amerikaanse massacultuur.
Het mondiaal kapitalisme gedijt in homogeen consumentisme: eenvormige
koopcultuur, shopping malls. Global citys spelen de dubbelrol als
knooppunt van flitskapitaal en als magneet voor migranten. Toch heeft
het stadsburgerschap een hogere democratische potentie dan het
staatsburgerschap, aldus Lehning.
Rotterdam is het stiefkind onder de steden. Het sociaal-economisch
profiel: veel laaggeschoolden, veel werklozen en veel
uitkeringsafhankelijken. Toch is Rotterdam in 2001 Culturele Hoofdstad
van Europa, samen met het Portugese Porto. De socioloog prof.dr.
Godfried Engbersen neemt de toeschouwer mee op een gefilmde
stadswandeling van 20 minuten door de verborgen Wereldstad, in casu
door Rotterdam.
Verborgen groepen (zoals illegale vreemdelingen), een informele
economie, onderhuidse gevoelens van onvrede en ressentiment en
verborgen tradities (zoals het Antilliaanse carnaval) zijn enkele
aspecten van de verborgen stad. De socioloog zou meer oog moeten
hebben voor de raadselachtige aspecten van het samenleven in de stad,
vindt Engbersen, vooral voor de ongewenste, onbedoelde en soms niet
onderkende gevolgen van doelgericht menselijk handelen. Hij
illustreert dat met de onbedoelde effecten van onder andere
integratiebeleid van migrantengroepen en het actuele restrictieve
migratie- en vreemdelingenbeleid.
De socioloog moet enerzijds goed kunnen kijken naar triviale zaken in
de Rotterdamse stedelijke samenleving en anderzijds een poging doen de
onbedoelde gevolgen van menselijke interventies en de sociale
problemen die daaruit ontstaan bloot te leggen, aldus Godfried
Engbersen.
Houden mensen van de stad? Dat zou je haast denken, als je kijkt naar
de vele lofzangen op de stad en de ode aan de vrijheid die de
(anonimiteit van de) stad biedt. Maar is het ook echt zo?
In zijn met beelden geïllustreerde rede Kleine psychologie van de stad legt prof.dr. Henk Schmidt uit dat de mens eigenlijk een voorkeur heeft voor natuurlijke omgevingen boven door de mens gefabriceerde omgevingen. Hij doet dat aan de hand van de savannehypothese, die veronderstelt dat de mens van nature een voorkeur heeft voor glooiende savanne-achtige landschappen. Dat betekent niet dat de moderne mens zich alleen thuis zou voelen in een tentje in de Achterhoek of nog liever op een safarivakantie in Kenia. De moderne mens past zich aan in de stad. Toch blijft de hunkering naar een glooiend grasveldje, een waterpoeltje en boompartijen. Kijk maar naar de campus van het Woudestein-complex, waar al die elementen zijn terug te vinden.
Programmaoverzicht 8 november 2001
* 15.30 uur prof.dr.ir. J.H. van Bemmel, rector magnificus:
Metropolis en Academia, een inleiding
* 15.35 uur prof.dr. P.B. Lehning, hoogleraar bestuurskunde
De mondialisering van het lokale
* 16.00 uur prof.dr. G.B.M. Engbersen, hoogleraar sociologie
Wereldstad: vele gezichten (première videoproductie)
* 16.20 uur Breakdance Freezone
* 16.30 uur prof.dr. H.G. Schmidt, hoogleraar psychologie
Kleine psychologie van de stad
* 16.55 uur mw.dr. J.C.M. van Eijndhoven, voorzitter College van
Bestuur
Wereldstad en wereldburger, enkele afsluitende woorden
Noot voor de pers
De plechtigheid vindt plaats in de aula van de universiteit, Burg.
Oudlaan 50, Rotterdam-Kralingen (Woudestein-complex), aanvang 15.30
uur precies, na afloop (ca. 17.00 uur) receptie.
In dit bericht treft u een impressie aan van de bijdragen van de drie
hoogleraren. De integrale teksten zijn onder embargo beschikbaar.
Aankondiging van dit programma via uw medium wordt door ons op hoge
prijs gesteld (toegang vrij). En dat geldt vanzelfsprekend ook voor uw
aanwezigheid, hartelijk welkom! De beeldende pers verzoeken wij zich
vooraf aan te melden. Voor u allen geldt het verzoek om rond 15.15 uur
aanwezig te zijn, er is een opvallende persbalie met laatste
informatie.
Voor meer informatie, aanmelding, teksten, (foto-)materiaal e.a.
Afdeling Interne en Externe Betrekkingen, drs. Ger Lugtenberg (010)
408 1775, vanaf 5 nov. 06 224 06556.
of mw.drs. Cora Boele (010) 408 1216.
Zie ook: www.eur.nl/diesnatalis/2001