Avi's willen groencertificaten voor energie uit afval
6 november 2001
Een normaal mens begrijpt allang niets meer van de soap-in-vele-delen
rond de brandende kwestie van 'energie uit afval'. In de meest recente
aflevering uit de langlopende serie besloot Europa in haar oneindige
wijsheid dat de energie die avi's uit afval opwekken tóch 'duurzaam'
mag heten. De kans is echter niet groot dat energie uit afval ook
wordt opgenomen in het groencertificatensysteem. Wordt ongetwijfeld
vervolgd.
Tot voor deze zomer leek het erop dat de energie, die
verbrandingsinstallaties uit afval terugwinnen, niet als duurzaam werd
gezien. Het Europese parlement, daarin ondersteund door
milieuorganisaties, stelde zich namelijk op het standpunt dat een
dergelijke beloning van avi's preventie en hergebruik van afval zou
bemoeilijken. De beloning schuilt in het feit dat producenten van
duurzame energie belastinggelden uit de regulerende energieheffing
kunnen terugkrijgen.
Een intensieve lobby van de verbrandingsbranche heeft echter effect
gesorteerd, want het Europese parlement is overstag gegaan. Europa
volgt nu in hoofdlijnen het Nederlandse voorbeeld, dat zegt dat de
avi-stroom voor ongeveer 50 procent wordt opgewekt uit een organische,
biologisch afbreekbare afvalfractie (hout, papier, snoeiafval etc), en
daarom ook voor 50 procent als hernieuwbaar (renewable) mag worden
beschouwd. Logischerwijs mogen avi's in Nederland daarom de helft van
de energieheffing in het kader van de REB (regulerende
energiebelasting) terugvragen. In ruil voor dit voorrecht hebben ze
wel in een convenant moeten beloven om het rendement, waarmee de
energie wordt teruggewonnen, flink te verbeteren.
Waste-hierarchy
In de medio september gepubliceerde tekst van de richtlijn door de
Europese Unie (EU) wordt niet het percentage van vijftig genoemd. "Wel
is in de EU-tekst uitdrukkelijk de voorwaarde opgenomen dat
afvalverbranding niet de 'waste-hierarchy' in de weg mag staan", zegt
Ton Goverde. Namens AVR en de Nederlandse afvalbranche was Goverde
het afgelopen jaar nauw betrokken bij de lobby van de afvalbranche. De
'waste-hierarchy' geldt als de internationale vertaling van de ladder
van Lansink, die zoals bekend preventie en hergebruik van afval een
hogere milieuprioriteit toekent dan verbranden en storten van afval.
Internationaal zal de nieuwe richtlijn ongetwijfeld betekenen dat
overal in Europa energieheffingsgelden deels door avi's mogen worden
aangewend om energieterugwinning (stroomproductie, warmte-afzet) uit
het afval van de grond te krijgen of te verbeteren. Goverde heeft het
Brusselse circuit er in elk geval al wel van kunnen overtuigen dat het
betitelen van afvalenergie als 'renewable' in Nederland geen
schadelijk effect lijkt te hebben op hergebruik en preventie. "De
scepsis die hierover bestond, is goeddeels weggenomen", zegt Goverde.
"We konden met eenvoudige cijfers uit Nederland aantonen dat de
inzameling van bijvoorbeeld oud papier niet is afgenomen sinds de
avi-stroom deels duurzaam heet." Hij verwacht dat naar Nederlands
voorbeeld ijkpunten voor de lidstaten worden opgesteld. "Daarin zullen
concrete percentages worden genoemd voor hergebruik van papier en gft,
en zal ongetwijfeld ook een percentage voor afvalpreventie ten
opzichte van een basisjaar worden opgenomen", gelooft Goverde, die
actief is in de Federation Europeenne des Activitees du Dechet et de
l"Environnement (FEAD), de Europese koepelorganisatie van
afvalbranche-organisaties.
Gelijke behandeling
Ook hoopt Goverde dat er op dit gebied een level-playing-field
ontstaat tussen de verschillende verwerkers van biomassa-achtig afval.
Een oud thema is dat de afvalverbranders de elektriciteitscentrales,
die biomassa bijstoken om kolen uit te sparen, als oneerlijke
concurrenten zien. "Avi's moeten aan veel strengere emissierichtlijnen
voldoen. De beste oplossing is dat avi's en kolencentrales op
eenzelfde manier worden behandeld, dus teruggave van de REB-gelden op
basis van de werkelijk geproduceerde elektriciteit uit biologisch
afbreekbaar afval."
De radicale Europese koerswijziging in de richting van het Nederlandse
beleid moet ertoe leiden dat de avi's de opgewekte energie in de
nabije toekomst ook mogen meetellen in het groencertificatensysteem,
meent Goverde. "Niet als een lichtgroen certificaat, maar als een
knalgroen brevet. Het lijkt me logisch dat avi-stroom bijvoorbeeld
voor 50 procent als groene stroom meetelt."
Windmolen van boer Pieterse
Dat gaat echter niet vanzelf, waarschuwt Jan Vorrink van het
Groencertificatenbeheer bij Tennet. "De EU-richtlijn moet daartoe
eerst worden omgezet in Nederlandse regelgeving; daarvoor zal de
Elektriciteitswet moeten worden aangepast en de daarop gebaseerde
ministeriële regelingen eveneens. Want zoals de regelingen nu zijn
opgesteld, valt de stroom van avi's niet onder de
groencertificatenregeling en kunnen zij de consument dus geen
vrijstelling van de REB-heffing bezorgen", aldus Vorrink die bij
Tennet, de beheerder van het landelijke elektriciteitsnet, sinds juli
dit jaar de groencertificatenregeling uitvoert. "Een kolencentrale die
bijvoorbeeld 5 procent zuivere biomassa bijstookt, komt in aanmerking
voor 5 procent groencertificaat. Maar het organisch afval mag niet
gemengd zijn met bijvoorbeeld kunststofafvalkorrels."
De certificaten voor groene stroom, zo legt Vorrink uit, zijn een middel om de vrije handel in groene stroom te bevorderen. Een producent van groene stroom, bijvoorbeeld boer Pieterse die met een windmolen 1 MWh (1000 kWh) maakt, krijgt daartoe één certificaat. "De regionale netwerkbeheerder controleert of Pieterse ook aan alle voorwaarden voldoet. Als dat het geval is, kan Pieterse zijn certificaat verkopen aan een handelaar of aan een distributiebedrijf. Die laatste kan het certificaat verzilveren en bijvoorbeeld bij u thuis voor 1000 kWh aan groene stroom leveren."
Wanneer de groene stroom is afgeleverd, wordt het certificaat
afgeboekt en kan de belastingdienst op een girotel-manier de balans
opmaken en bepalen welke producenten en consumenten worden vrijgesteld
van de REB. "We hopen dat op die manier het groencertificatensysteem
meer mensen over de streep zal trekken om groene stroom aan te
schaffen", zegt Vorrink. Het doel is om volgend jaar 1500 gigawattuur
aan groene stroom te maken. Hij denkt dat dat haalbaar is. "Dit jaar
halen we vermoedelijk al wel 1000 GWh. Van 1 juli tot 1 augustus 2001
is er al 160 GWh geproduceerd. We liggen dus mooi op schema." G.
Nieuwendijk (HVC): "We wekken duurzame energie op, dus moet die stroom
ook als zodanig kunnen worden verkocht."
Groencertificatensysteem
Het blijft slecht te begrijpen waarom avi-stroom in Nederland voor 50
procent als 'duurzaam' wordt gezien en een aparte plaats bekleedt in
de fiscale regeling (50 procent terugsluizen REB), maar niet meetelt
als groene stroom in het certificatensysteem. Weinig burgers zullen de
logica van deze classificatie kunnen volgen. "Toch is het logisch",
meldt het ministerie van Economische Zaken. "In het
groencertificaten-systeem worden namelijk alleen energievormen
opgenomen die 100 procent duurzaam zijn. Aan een glijdende schaal van
allerlei onzuivere en halfzuivere groene energievormen beginnen we
niet, want daar snapt de consument echt niets van", aldus EZ. Het
ministerie is ook bevreesd voor een 'afval aanzuigende werking', die
het hergebruik vermindert indien avi-stroom een (gedeeltelijk)
groencertificaat zou ontvangen.
Groene stroom
Gerard Nieuwendijk ontgaat de redenering van het ministerie. De
directeur van de Huisvuilcentrale in Alkmaar verwacht dat het na de
beleidswijziging van het Europese parlement "onredelijk is om de
avi-stroom het groencertificaat langer te weigeren. De afvalbranche
ziet het certificaat allereerst als een middel om het imago te
verbeteren", zegt Nieuwendijk. "We wekken duurzame energie op, dus
moet die stroom ook als zodanig kunnen worden verkocht. We worden op
die manier ook beter gehonoreerd voor onze inspanningen voor
CO2-emissiereductie in het kader van het Kyoto-protocol. Er zitten
voor een avi echter ook directe financiële voordelen aan een
groencertificaat. Groene stroom levert meer op dan de 50 procent
teruggave van de REB."
Net als Goverde is Nieuwendijk het oneens met het ministerie van
Economische Zaken dat denkt dat een groencertificaten-regeling
hergebruik van waardevolle grondstoffen uit afval zal belemmeren.
"Meer dan ooit hebben avi's behoefte aan voorbewerkte brandstofstromen
om een hogere energieproductie te halen. Dertig tot vijftig procent
van het afval (grof huisvuil en bedrijfsafval) wordt nu al uitgebreid
ontdaan van componenten als hout en andere bruikbare bestanddelen. Na
dit hergebruik blijft een restfractie over die vaak moet worden
gestort. Dat is duur en ongewenst en belemmert het hergebruik.
Verbranden van die afvalstroom zal het hergebruik juist bevorderen."
Bron: AfvalForum oktober 2001, door René Didde
www.vvav.nl