Ministerie van Economische Zaken
http://www.minez.nl
MIN EZ:patent van bayer
Ministerie van Economische Zaken
Berichtnaam: Persbericht
Nummer: 149
Datum: 01-11-2001
HET PATENT VAN BAYER
Het lid van de Tweede Kamer, Kant (SP), heeft aan de Staatssecretaris
van Economische Zaken en aan de Minister voor
Ontwikkelingssamenwerking op 23 oktober 2001 de volgende schriftelijke
vragen gesteld.
1 Is het waar dat Canada het patent van Bayer op Cipro heeft
genegeerd door het aankopen van 900 000 tabletten van een goedkopere
versie bij een Canadees bedrijf?1)
2 Is het waar dat de VS eveneens vindt dat Bayer niet moet
vasthouden aan het patentrecht en dat zij inmiddels aan het peilen
zijn wie wereldwijd tot de productie van Cipro in staat zijn?
3 Bent u van mening dat Canada en mogelijk ook de VS terecht gebruik
maken van de uitzonderingsclausule in het TRIPS-verdrag vanwege de
nationale noodtoestand?
4 Erkennen deze landen daarmee niet impliciet dat het TRIPS-verdrag
ruim geïnterpreteerd moet worden zodat landen altijd een beroep kunnen
doen op een nationale noodtoestand? Zo ja, bent u van mening dat wat
geldt voor de ontwikkelde landen zeker moet gelden voor de
ontwikkelingslanden waar urgente en dringende
volksgezondheidsproblemen in bepaalde situaties om specifiek beleid
vragen?
5 Ondersteund Nederland de Europese concepttekst voor een specifieke
ministeriële verklaring aangaande de toegang tot geneesmiddelen in
relatie tot het TRIPS-verdrag? Zo ja, wat wordt in de instructies voor
de Nederlandse delegatie precies bedoeld met 'de EU-inzet', is dat
hetzelfde als de Europese concepttekst?2)
6 Komt de Europese concepttekst volledig overeen met het standpunt
van Nederland dat een weloverwogen (balanced) interpretatie van het
TRIPS-verdrag voorstaat, zoals verwoord door minister Herfkens in haar
speech van 12 oktober?3)
7 Kloppen de berichten dat EU-lidstaten op dit moment zeer
verschillende posities over deze specifieke verklaring blijven innemen
en dat de Europese Commissie een standpunt
zal innemen dat niet strookt met lidstaten als Nederland?4)
8 Wat gaat u er aan doen om ervoor te zorgen dat zowel de Europese
Commissie als de lidstaten van de WTO minimaal de huidige Europese
concepttekst voor de specifieke
verklaring gaan overnemen?
9 Wat wordt bedoeld met .voldoende ruimte. voor ontwikkelingslanden
in de instructies voor de Nederlandse delegatie?2
10 Is het waar dat ontwikkelingslanden nog steeds lijnrecht tegenover
de VS en enkele andere industrielanden staan, waar het gaat om de
bevestiging dat het TRIPs-verdrag
lidstaten op geen enkele wijze mag belemmeren om maatregelen ter
bescherming van de gezondheid te nemen?
11 Geeft de huidige discussie in de VS niet aan hoe terecht het
pleidooi van de ontwikkelingslanden is om zelf gezondheidsbeleid te
willen voeren, waarbij ze zelf beslissen over de wijze waarop ze
internationale patentafspraken vertalen naar
nationaal beleid?
---
1) Trouw 20 oktober jl.
2) Instructies Nederlandse delegatie naar de ministeriële
WTO-Conferentie.
3) Site ministerie Buitenlandse Zaken.
4) Brief WEMOS, 17 oktober jl.
De staatssecretaris van Economische Zaken, drs. G. Ybema heeft mede
namens de minister voor Ontwikkelingssamenwerking deze vragen als
volgt beantwoord.
1 Naar ons bekend heeft Canada het patent van Bayer op Cipro niet
genegeerd, hoewel de Canadese regering in eerste instantie het
Canadese bedrijf Apotec de opdracht gaf 1 miljoen tabletten Cipro te
produceren. Uiteindelijk maakte de regering echter toch met
octrooihouder Bayer de afspraak het octrooi te zullen respecteren tot
de verstrijkingsdatum in 2003. Bayer heeft inmiddels 1 miljoen pillen
geleverd en Canada heeft toegezegd Cipro in de toekomst alleen bij
Bayer te betrekken.
2 Nee. De Federale Minister voor Gezondheid van de VS Tommy Thompson
heeft met Bayer onderhandeld over leverantie van 200 miljoen pillen
binnen 60 dagen tegen een prijs van minder dan een US dollar per pil.
Tegen die achtergrond heeft hij op 23 oktober in het Congres verklaard
dat hij overwoog het Congres om opschorting van het octrooi van Bayer
te vragen. Schumer, Congresafgevaardigde voor de Democratische Partij
had eerder voor het opschorten van het patent gepleit. Van een
opschorting is geen sprake geweest, maar wel kan worden geconstateerd
dat het dreigen ermee door Dhr Thompson een rol zal hebben gespeeld
bij de onderhandelingen. Bayer heeft uiteindelijk zijn prijs verlaagd
van $ 1.77 tot uiteindelijk 95 dollarcent per pil voor de eerste
100 miljoen pillen. Daarnaast heeft de VS nog een optie op 200
miljoen pillen voor een nog lagere prijs.
3 Canada en de VS hebben uiteindelijk geen gebruik gemaakt van de
uitzonderingsclausule in het TRIPs-verdrag aangezien ze een akkoord
hebben bereikt met Bayer over het leveren van CIPRO. Desalniettemin,
het TRIPS-verdrag staat alle WTO-leden toe een uitzondering te maken
op de exclusieve rechten van de octrooihouder op voorwaarde dat
daaraan voorafgaand met de octrooihouder onderhandelingen zijn
gevoerd en dat deze bij de eventuele afgifte van een dwanglicentie
compensatie ontvangt. In het geval van een nationale noodtoestand
hoeft er niet eerst onderhandeld te worden met de octrooihouder.
4 Er is geen land dat niet erkent dat het TRIPs-verdrag toestaat
ingeval van een nationale noodtoestand dwanglicenties af te geven.
Het staat landen vrij wanneer nodig een beroep te doen op de
bepalingen in het TRIPs-verdrag inzake dwanglicenties. Artikel 31 van
het TRIPs-verdrag geeft aan dat regeringen zelf de gronden voor het
afgeven van een dwanglicentie kunnen bepalen.
De Nederlandse regering is van mening dat ontwikkelingslanden deze
bepaling ten volle moeten kunnen benutten.
5 Nederland ondersteunt de initiatieven van de EU voor een specifieke
ministeriële verklaring over TRIPs en de toegang tot geneesmiddelen.
De concepttekst van de EU beoogde een bemiddelende rol te spelen
tussen de standpunten van de VS, Zwitserland, Canada en Japan
enerzijds en een aantal ontwikkelingslanden anderzijds. De
onderhandelingen over de Europese concepttekst en over andere
concept-verklaringen hebben niet tot overeenstemming geleid. De
voorzitter van de Algemene Raad heeft nu een tekst opgesteld die in
Doha aan de Ministers zal worden voorgelegd. De EU-concept-tekst is
dus op dit moment geen onderwerp van onderhandeling.
6 De EU-inzet is gericht op een interpretatieve verklaring over de
relatie tussen TRIPs en geneesmiddelen die voor de volksgezondheid in
ontwikkelingslanden van belang zijn. Deze verklaring moet
ontwikkelingslanden de zekerheid geven dat zij volledig gebruik kunnen
maken van de bepalingen inzake dwanglicenties en parallelimport. De EU
heeft daarnaast voorgesteld een interpretatieve oplossing te
formuleren voor het probleem van ontwikkelingslanden die zelf geen of
onvoldoende productiecapaciteit hebben om gebruik te kunnen maken van
dwanglicenties.
Nederland steunt deze EU-inzet als conform aan de Nederlandse positie,
die luidt dat ontwikkelingslanden ten volle gebruik moeten kunnen
maken van de mogelijkheden die het TRIPs-Verdrag biedt voor
uitzonderingen op de exclusieve rechten van de octrooihouder.
Nederland keurt elke vorm van druk af op ontwikkelingslanden om in hun
nationaal beleid strikter te zijn dan TRIPs vereist.
7 Nee, er bestaat een grote mate van overeenstemming binnen de EU
over het in te nemen standpunt. De EU-lidstaten zijn unaniem van
mening dat een verklaring niet moet leiden tot het openbreken van het
TRIPS-Verdrag. Deze mening wordt overigens gedeeld door vrijwel alle
WTO-leden.
Sommige EU-lidstaten hebben enige bezorgdheid geuit dat een
interpretatieve formulering inzake dwanglicenties ten gunste van
landen zonder eigen productiecapaciteit als een wijziging van het
TRIPs-verdrag kan worden gezien.
8 Nederland draagt met kracht het standpunt uit zoals geformuleerd
onder vraag 6. Dit gebeurt niet alleen in het overleg met de Commissie
en de andere lidstaten, maar ook in de publieke discussie over dit
onderwerp. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken organiseerde op 12
oktober jl. een publieksdebat en expert meeting over het thema
'Medicijnen voor de Armen-Kansen voor Qatar.
9 Bedoeld wordt dat de interpretatieve verklaring vastlegt dat de
ontwikkelingslanden voldoende ruimte hebben om zo nodig de exclusieve
rechten van de octrooihouder te passeren teneinde de toegang tot
geneesmiddelen voor de armen te verzekeren. De verklaring moet daartoe
vastleggen dat WTO-leden de flexibileit in het TRIPs-verdrag volledig
moeten kunnen benutten.
10 Het is juist dat momenteel de standpunten van de VS en enkele
andere industrielanden en ontwikkelingslanden ver uiteen liggen. De VS
en andere industrielanden menen dat het TRIPs-verdrag lidstaten in
feite niet belemmert bij de bescherming van de gezondheid. De
bevestiging dat het TRIPs-verdrag op geen enkele wijze een belemmering
mag vormen voor gezondheidsmaatregelen is in de visie van deze landen
een vrijbrief voor het opschorten van patenten. Zij bepleiten een
bevestiging van de flexibiliteit in TRIPs alleen ten behoeve van
maatregelen in het geval van een crisis in de volksgezondheid zoals
bijvoorbeeld HIV/Aids. Ontwikkelingslanden stellen dat ze de zekerheid
moeten hebben dat ze op TRIPs-conforme wijze dwanglicenties kunnen
afgeven en parallelimport kunnen gebruiken zonder geconfronteerd te
worden met bilaterale druk en het risico van geschillen.
11 Inderdaad. Het gebrek aan goede gezondheidszorg is een groot
probleem in veel ontwikkelingslanden en verbetering daarvan heeft een
hoge prioriteit. Toegang tot goedkope medicijnen is daar slechts één
onderdeel van. Octrooibescherming geldt bovendien maar voor een
beperkte, maar belangrijke, groep medicijnen. Het TRIPs-verdrag stelt
minimumvoorwaarden aan nationale regels om intellectuele
eigendomsrechten te beschermen, maar geeft daarbij WTO-lidstaten, en
dus ook ontwikkelingslanden een grote mate van vrijheid om zelf een
regime in te stellen. De verklaring over TRIPs moet de bestaande
vrijheid voor ontwikkelingslanden om daarvan gebruik te maken
bevestigen en benadrukken.
Noot van de redactie: inlichtingen bij Paula de Jonge,
tel: (070) 379 75 52
01 nov 01 11:26