PERSBERICHT
Locatie: Museum De Stratemakerstoren
Waalkade 83 - 84
6511 XR Nijmegen
tel: 024 - 3238690 - fax: 024-3236559
E-mail: de.stratemakerstoren@12move.nl
Internet: http://www.stratemakerstoren.nl
Periode: 12 oktober tot 31 december 2001
Openingstijden:
dinsdag t/m vrijdag 10.00 - 17.00 uur
zaterdag - zondag 13.00 - 17.00 uur
Eten wat de pot schaft
Twee eeuwen eetcultuur
Iedereen is dagelijks met voedsel bezig en eten moeten we allemaal. De producten die wij vandaag eten, zien er anders uit en proeven ook anders dan in de Middeleeuwen. Toen overheerste een ietwat zure smaak. Alleen wie zich dat kon permitteren, kruidde zijn eten met letterlijk peperdure specerijen die via Venetië werden aangevoerd. Het eten van de gewone man werd bereid boven open vuur in één pot, de zogenaamde potspijsen. Er zat dan ook eeuwen lang niets anders op dan "eten wat de pot schaft". Pas veel later werden de verschillende producten afzonderlijk bereid en zo ontstond geleidelijk ons traditionele menu van aardappelen, groente en vlees.
In de laatste decennia is er op het gebied van ons voedsel misschien wel
sprake van een drievoudige revolutie: jongeren grijpen steeds vaker naar
fastfood dat nu ook in de supermarkten in een steeds groter assortiment
verkrijgbaar is; we eten steeds vaker buitenshuis waardoor eten er een
sociale functie bij gekregen heeft, en we kunnen tegenwoordig kiezen uit
welke buitenlandse 'keuken' we maar willen: als je alle restaurants in een
plaats als Nijmegen zou inventariseren zou dat een bonte en exotische
verzameling opleveren. Er is vrijwel geen land ter wereld of het voedsel
daarvan is ons bekend.
De expositie in museum De Stratemakerstoren laat de cultuurhistorische
aspecten van deze ontwikkeling zien, waarbij de nadruk ligt op de periode
1800 tot 1950. De drie maaltijden die gewoonlijk per dag werden genuttigd,
worden helder weergegeven. Aan de hand van gebruiksvoorwerpen, foto's en
teksten wordt duidelijk dat het ontbijt zoals we dat nu kennen, niet altijd
heeft bestaan. De komst van koffie en thee heeft er grote invloed op gehad,
Het is niet de elite die centraal staat in deze expositie, maar de grote massa waarover minder bekend is. En dat maakt het juist zo boeiend, vooral als je bedenkt dat er over eten en eetgewoonten toch al weinig is geschreven omdat alles wat daarmee te maken had een aangelegenheid voor vrouwen was, en daar had de historicus tot voor kort nauwelijks belangstelling voor.
De laatste tijd lijkt eten meer in de belangstelling te staan dan ooit. De
t.v. wijdt er menig programma aan en kranten en tijdschriften komen
regelmatig met nieuwe recepten.
Tegelijkertijd is er een andere tendens waarneembaar: de hang naar de tijden
van weleer.
Allerlei kookboeken duiken op met grootmoeders recepten en nostalgische
producten. Ook op deze trend speelt de expositie in De Stratemakerstoren in:
oude gebruiksvoorwerpen, verpakkingen van toen, primitieve kooktoestellen
roepen het beeld op van vervlogen tijden en een zweem van herkenning uit
verhalen van vroeger.
De mogelijkheid om voedsel te conserveren zorgde ervoor dat mensen in de
keuze van hun maal niet langer afhankelijk waren van de seizoenen. Voortaan
konden zij het hele jaar door over vlees, groente en fruit beschikken.
Uiteindelijk is het de diepvries die ons totaal onafhankelijker heeft
gemaakt met allerlei diepgevroren producten het hele jaar door overal te
koop.
Eten heeft allang niet meer uitsluitend een fysiologische doel (eten om te
overleven) maar heeft vooral in de afgelopen tweehonderd jaar een aantal
andere functie gekregen: de functie om status en prestige uit te drukken, om
regionale en nationale gebondenheid te tonen en om sociale relaties te
verduidelijken en in stand te houden. Bovendien speelt (de bereiding van)
voedsel een rol in het spel om de macht: de vrouw is de baas over het eten.
Voor al deze facetten is in de expositie aandacht en het is juist die wisselende benadering die deze expositie zo smakelijk maakt. En niet alleen voor een aantal bekende Nijmegenaren die hun favoriete eetgerei en hun lievelingsrecept speciaal voor deze tentoonstelling onthullen.
Te zien en te proeven in museum De Stratemakerstoren in Nijmegen van 12
oktober tot 31 december 2001.