Over inspiratie en verstarring in religie, wetenschap en maatschappij
Hoe postmodern valt een steen? Over de waarheid in de wetenschap
6 oktober 2001, in Utrecht, Dr. A.F.W. Klukhuhn
Als we wetenschap definiëren als het geheel van theorieën waarbinnen feiten
samenhang en betekenis krijgen, dan heeft zich wat de wetenschappelijke
theorieën betreft in de loop van de geschiedenis een aanzienlijke
verandering in het denken over waarheid en vooruitgang voltrokken: de
wetenschapsfilosofie als geheel laat met betrekking tot de waarheid een
terugtrekkende beweging zien. Galilei en Newton legitimeerden hun
waarheidsaanspraken met verwijzing naar logica en empirie, die buiten de
mens, dus objectief, gegeven zijn. De logisch-positivisten van de Wiener
Kreis gingen niet meer uit van waarheid, maar van waarschijnlijkheid van
wetenschappelijke kennis. Karl Popper had het eerder over mogelijkheid dan
over waarschijnlijkheid en beschouwde wetenschappelijke kennis niet meer
objectief gegeven, maar des mensen. Vervolgens onderkende Thomas Kuhn, naar
aanleiding van zijn historische onderzoek, meerdere verschillende
rationaliteiten en de specifieke keuze hangt af van sociologische en
psychologische factoren. Paul Feyerabend tenslotte zag wetenschap als één
der mogelijke kenwijzen naast een aantal andere, en de voorkeur voor de ene
of de andere al dan niet rationele kenwijze wordt bepaald door het
praktische nut, dat wil zeggen economisch voordeel of politieke macht.
André Klukhuhn studeerde fysische chemie aan de Universiteit van Amsterdam
(1962 - 1968), promoveerde daar in 1973 op een
infrarood-spectrofotometrisch onderzoek aan ferro-elektrische kristallen,
en deed in '93 een vergeefse poging zijn doctorstitel weer in te leveren
uit protest tegen het overheidsbeleid met betrekking tot de universiteit.
Sinds 1973 is hij verbonden aan het Studium Generale van de Universiteit
van Utrecht, eerst als medewerker, later als directeur van dat bureau.
André Klukhuhn schreef essays voor HP/De Tijd (1991 - 1993), columns voor
het Utrechts Universiteitsblad, het Utrechts Nieuwsblad en de Utrechtse
Salon, werkte mee aan het VPRO-radioprogramma God zij met ons, aan de
Nieuwe Kerk/ Vrij Nederland-lezingen en was redacteur van het literaire
tijdschrift Maatstaf.
Aanbevolen literatuur
· 'Altijd wat nieuws, zelden wat goeds' in: De macht van het nieuwe,
Markant 1984
· Hypothese van het heden; wetenschap in de postmoderne tijd. Markant 1989
· 'Hoe postmodern valt een steen? Over wetenschappelijke zekerheid en
postmodern relativisme', in: Postmodernism revisited; de aanloop tot de
millenniumwende 2000, Studium generale reeks 1995.
· Sterf oude wereld; een inleiding tot de 21ste eeuw. De Arbeiderspers 1995.
· 'Centauren baren', in: De trots van alfa en bèta, De Bezige Bij 1997
· 'Robert Musil, denkende schrijver', in: Denkende schrijvers, Bijleveld 1997
· 'Arthur Schopenhauer, ontroerende megalomaan' in Schrijvende Denkers,
Arbeiderspers, 2000.
Algemene gegevens:
1. CURSUSPROGRAMMA "ORIËNTATIE IN VERSCHEIDENHEID" van de Stichting
filosofie Oost - West
2. Filosofie Oost-West is een landelijke organisatie: FOW wil bijdragen aan
de ontwikkeling van mondiaal denken op basis van begrip en respect en niet
op basis van politieke macht, economisch gewin of Westerse dominantie. Zij
streeft ernaar dat de verschillen in denken samen komen tot een dialoog.
FOW levensbeschouwelijk neutraal.
3. Op negen zaterdagen per jaar verzorgen - parallel aan elkaar - vier
docenten elk vier uur colleges over een vastgelegd onderwerp.
4. Adres: Vergader- en zalencentrum "Vredenburg 19", Vredenburg 19 in Utrecht.
5. Tijd van 10.00 - 16.30 uur; toegang f 75,- per dag aan de zalen te
voldoen (in 2002 ¤ 35).
6. Data voor 2001 zijn 15 september, 6 oktober, 10 november, 15
december; en voor 2002: 19 januari, 9 februari, 16 maart, 20 april, 25
mei, 14 september, 5 oktober, 9 november en 14 december.
7. Folder en inschrijven bij: Filosofie Oost - West, Planetenbaan 2, 3951
EJ Maarn, of e-mail info@filosofie-oostwest.nl
8. Website www.filosofie-oostwest.nl