0100,0100,0100Times New Romanhttp://www.kub.nl/nieuws/persberichten/2001/09/011179.html
KUB-hoogleraar gezondheidswetenschappen Patrick Kenis in oratie:
"Mislukking aanpak wachtlijsten gevolg van foute aannames "
Alle extra geld ten spijt worden de wachtlijsten in de zorg nauwelijks kleiner.
In tegenstelling tot wat wordt aangenomen, zorgen meer middelen en extra controle niet voor kortere
wachtlijsten. Dat constaeert KUB-hoogleraar Beleids- en Organisatie-wetenschappen prof. dr. Patrick
Kenis in zijn inaugurale rede op vrijdag 28 september aanstaande. Hij pleit voor een andere aanpak
waarin veel meer gekeken wordt naar de organisaties van de uiterst complexe Nederlandse
gezondheidszorg.
Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 1999 en 2000 ruim 2,9 miljard gulden
vrijgemaakt voor de zorg middels zogenoemde extra volumemiddelen. Desondanks staan er nog steeds ongeveer
350.000 mensen op wachtlijsten voor één of andere vorm van zorg. En dat zijn er niet minder dan twee jaar
geleden. Dat is een onaangename verassing voor de bewindslieden, doch geen verassing voor wie met een
organisatie-wetenschappelijke blik naar het fenomeen wachtlijst kijkt. De problematiek van de wachtlijsten wordt
vooral veroorzaakt doordat de aanpak ervan op een aantal onrealistische aannames over de structuur van het
zorgbestel en het gedrag van organisaties stoelt. Uit de organisatiewetenschap is bekend dat complexe stelsels (met
name die met zeer veel verschillende organisaties, regelgeving en een hoge mate van interdependentie) zich
kenmerken door drie zaken. Een toename van input leidt niet automatisch tot een toename van output, en meer
kennis over de te verwerken eenheden (in dit geval: de wachtenden) garandeert niet noodzakelijk een effectievere
aanpak. Ten derde kan er niet van worden uitgegaan dat alle betrokken partijen een zelfde doelstelling nastreven (in
dit geval: het verkorten van de wachtlijsten).
De aanpak van het huidige kabinet - extra middelen ter beschikking stellen - heeft niet het beoogde resultaat, en
heeft bovendien nog een aantal vervelende gevolgen. Ten eerste leidt deze aanpak tot negatieve neveneffecten. Zo
kan het strategisch gedrag opleveren (bijvoorbeeld het prioriteren van het behandelen van lichte aandoeningen,
omdat deze sneller behandeld kunnen worden) en kan het verleiden tot het manipuleren van wachtlijstgegevens.
nog groter. DatTimes New Roman gebeurt onder meer door meer regels op te stellen, bijvoorbeeld met betrekking tot aanvraag en gebruik van wachtlijstgelden. Een simpele aanpak wordt hierdoor belemmerd. Wil het overheidsbeleid effectief zijn, dan dient de organisatorische complexiteit van het zorgbestel als uitgangspunt genomen te worden.
Alleen een realistisch inzicht in de bestaande complexe interdependenties van het zorgbestel laat het toe maatregelen te ontwikkelen die effect hebben. Beleid dient geënt te zijn op een 'epidemiologie' van interdependenties van het zorgsysteem en niet op een 'epidemiologie' van de wachtenden.
Patrick Kenis is in 2000 benoemd als hoogleraar Beleids- en Organisatiewetenschappen verbonden aan de
Katholieke Universiteit Brabant. Hij studeerde sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel en promoveerde aan het
European University Institute in Florence. Hij werkte aan het European Centre for Social Welfare Policy and
Research (Wenen), aan de Fakultät für Verwaltungswissenschaft (Universität Konstanz) en de Vrije Universiteit
(Amsterdam).
Noot voor de pers
De inaugurele rede van prof. dr. Patrick Kenis wordt uitgesproken op vrijdag 28 september om 16.15 uur
in de aula van de Katholieke Universiteit Brabant. Voor vertegenwoordigers van de media is een
gedrukt exemplaar van de rede beschikbaar (Voorlichting en Externe Betrekkingen, telefoon 013 466
2000). Patrick Kenis is bereikbaar op telefoonnummer 013 466 3159 en 06 22608142, e-mail:
p.kenis@kub.nl.
Tilburg, 21 september 2001
Drs. Monique Hanssen
Voorlichting en Externe Betrekkingen
tel: 013 466 2000
e-mail: M.M.C.Hanssen@kub.nl