VPRO
'Wet op de orgaandonatie heeft gefaald'
Regionale verschillen bij aantal niertransplantaties onverminderd
groot
Academische ziekenhuizen hebben wet doelbewust overtreden
Academische ziekenhuizen hebben doelbewust de wet op de orgaandonatie
(WOD) overtreden. Dit zeggen prof. dr. Kootstra van het Academisch
Ziekenhuis Maastricht en dr. Hoitsma van het Radboud Ziekenhuis
Nijmegen vandaag in het VPRO-radio-programma Argos (radio 1, vrijdag
28 september). Volgens de WOD, die sinds 1998 van kracht is, moet een
ziekenhuis een donornier afstaan als een ander ziekenhuis een patiënt
heeft die hoger op de landelijke wachtlijst staat. Dit is in een
aantal gevallen niet gebeurd, zeggen Kootstra en Hoitsma. Er zijn te
weinig donornieren beschikbaar en als een ziekenhuis een nier heeft
wil het die soms niet afstaan. Het Radboud Ziekenhuis is hiervoor
begin dit jaar door de Inspectie voor de Gezondheidszorg op de vingers
getikt. Uit onderzoek van Argos blijkt dat de regionale verschillen
wat betreft het aantal niertransplantaties sinds 1998 niet zijn
afgenomen, terwijl dit juist een van de vier hoofddoelstellingen is
van de WOD.
Internist Andries Hoitsma, in het Radboud Ziekenhuis verantwoordelijk
voor de niertransplantaties, zegt dat het Nijmeegse ziekenhuis
burgerlijke ongehoorzaamheid heeft gepleegd door in een aantal
gevallen nieren niet af te staan aan andere ziekenhuizen. Daarvoor
heeft het Radboud een reprimande gekregen. Volgens Hoitsma had de
inspectie wel enig begrip voor de motieven van het ziekenhuis, maar
heeft ze toch gezegd dat dit absoluut niet meer mag. Hoitsma zegt dat
zijn ziekenhuis zich nu aan de wettelijke regels houdt, maar blijft
strijden voor een verandering ervan.
Professor Kootstra legt uit waarom ziekenhuizen van de regels
afwijken. 'Het is een beetje psychologisch. Als een
transplantatiecentrum een procedure heeft afgerond, daar gaat veel
tijd en energie in zitten, en het heeft dan twee prachtige nieren, dan
is het naar om daar dan eentje van te moeten wegsturen naar een ander
centrum.' Kootstra beaamt dat in zo'n geval het belang van het
ziekenhuis prevaleert boven het belang van de patiënt. Ook in het
Academisch Ziekenhuis Maastricht zijn volgens Kootstra niet in alle
gevallen waarin dit had moeten gebeuren nieren doorgestuurd. Hij
vertelt hoe dit in de praktijk gaat: 'Er komt een computer-uitdraai
van patiënten die aan de beurt zijn. Stel dat op de tweede plaats
iemand van elders staat en op de derde plaats iemand uit Maastricht.
Dan wordt toch geprobeerd die patiënt op de derde plaats die nier te
geven.'
Dit is volgens Kootstra ook na de invoering van de WOD in 1998 nog
gebeurd. 'Ik denk dat dat meerdere keren geprobeerd is en dat het ook
wel een keer gelukt is.' Kootstra beaamt dat zijn ziekenhuis daarmee
tegen de wet is ingegaan. 'Dat is niet niks', zegt hij, 'maar ja, er
wordt dan gezegd: verdorie, we zouden toch moeten proberen om die nier
hier te houden'.
Argos heeft op basis van gegevens van de Nederlandse Transplantatie
Stichting (NTS), die verantwoordelijk is voor de verdeling van
donororganen, berekend hoeveel niertransplan-taties per miljoen
inwoners in het jaar 2000 door de verschillende ziekenhuizen zijn
uitgevoerd. Het Ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport en
de Inspectie voor de Gezondheidszorg konden deze cijfers niet
verstrekken. De berekening van Argos is gecontroleerd door
oud-inspecteur Peter Chang, die deze berekening tot voor kort maakte
voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Het blijkt dat het
Academisch Ziekenhuis Maastricht in 2000 het best scoorde met 61
transplantaties per miljoen inwoners. Het Academisch Ziekenhuis
Rotterdam scoorde het slechts met 17,3 transplantaties per miljoen
inwoners. Het verschil is dus factor 3,53. In 1999 was het verschil
tussen het laagst en het hoogst scorende ziekenhuis factor 2,14 en in
1998 factor 3,68. Oud-inspecteur Chang concludeert: 'De maximale
verschillen zijn zelfs iets groter geworden. Over de hele linie is er
in elk geval nog steeds geen sprake van een wezenlijke verbetering op
dit punt.'
De directeur van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS),
Bernadette Haase, is verbaasd over de uitkomst van door Argos
uitgevoerde berekening. 'In principe zouden die verschillen nu moeten
afnemen', zegt zij. 'In 2000 had ik verwacht dat het verschil zou zijn
verminderd.' Ze weet niet hoe het kan dat dit in werkelijkheid niet
het geval blijkt te zijn.
Ook de directeur van de Nierpatiënten Vereniging, Gerard Boekhof, is
verbaasd over de cijfers over 2000. Hij benadrukt dat de vereniging
vindt dat alle nierpatiënten in Nederland gelijke kansen moeten hebben
op een niertransplantatie. Het grote probleem is volgens Boekhof dat
er veel te weinig donornieren beschikbaar zijn en dat is tevens de
achtergrond voor het feit dat een ziekenhuis als het eenmaal een nier
heeft die niet graag wil afstaan. Volgens Boekhof is het overduidelijk
dat de Wet op de Orgaandonatie (WOD) op verschillende punten heeft
gefaald. 'Het is dan ook de hoogste tijd voor een grondige evaluatie',
zegt hij.
Telefoon redactie Argos: 035 67 12 360 (eventueel VoiceMail
inspreken)
28 sep 01 17:07