IT-gebruik in automatiseringsprojecten
WN 01/59 *21 september 2001
Promotie drs. H.J.M. Ruël, faculteit Technologie &Management: 'The Non-Technical Side of Office Technology'
Veel kantoorautomatiseringsprojecten draaien nog steeds uit op een teleurstelling. Dat komt omdat te vaak wordt gedacht: als je maar een systeem ontwikkelt dat technisch goed werkt, worden de op te lossen problemen ook daadwerkelijk opgelost. Zoals Huub Ruël in zijn dissertatie laat zien, ligt het echter niet aan de technische geavanceerdheid of nieuw ingevoerde IT het gewenste effect heeft. Beslissend is of een IT-systeem gebruikt wordt overeenkomstig de intentie die dit, naast alle 'toeters en bellen', in zich draagt.
Ruël baseert zich voor deze visie op de Britse socioloog Anthony Giddens (een favoriete socioloog van de Britse premier Blair) en de Amerikanen Gerardine DeSanctis en Marshall Scott Poole. In de vier kantoorautomatiseringprojecten die hij bestudeerde bleek dat organisatorische en menselijke aspecten (nog steeds) vrij weinig aandacht krijgen. Gebruikers worden maar in beperkte mate bij deze projecten betrokken, veelal slechts als informatieverschaffers over de huidige wijze van werken. De belangrijke beslissingen - of en zo ja welk systeem er wordt aangeschaft - zijn dan al genomen. Het enige dat er nog voor de gebruiker kan worden gedaan is een interface ontwikkelen die zo gebruikersvriendelijk mogelijk is. Verder valt op dat de nieuw in te voeren IT de intentie heeft menselijk gedrag te beheersen. De gebruiker moet 'gekooid' worden, en dat zal de effectiviteit van de werkprocessen ten goede komen, zo lijkt de aanname.
De uitkomsten van de vier projecten laten zien dat na invoering van nieuwe IT de werkprocessen in de betrokken organisaties niet of nauwelijks effectiever verlopen; dat de ingebruikneming van nieuwe IT-systemen onverwacht aanzienlijke veranderingen teweeg heeft gebracht, en dat de budgetten en tijdsplanningen in alle vier projecten aanzienlijk zijn overschreden.
Ruël komt met de aanbeveling het zwaartepunt in automatiseringsprojecten te verleggen van de techniek naar het daadwerkelijk gebruik van IT door eindgebruikers. Het komt erop aan zich IT toe te eigenen overeenkomstig de intentie, en hierin speelt de eindgebruiker zelf de centrale rol. Gebruikerstrainingen en -ondersteuning zijn nu veelal een ondergeschoven kindje in automatiseringsprojecten en zijn er slechts op gericht het technisch functioneren van een nieuw systeem uit te leggen. Het is evenwel van groot belang dat gebruikers de intentie van een systeem begrijpen en kunnen onderschrijven. Implementatie van een nieuw systeem kan dus niet eindigen na de technische installatie, maar begint dan pas. Volgens Ruël moet de invoering van nieuwe IT worden beschouwd als een organisatieverandering waarvan het verloop slechts ten dele is te voorzien. Wie denkt dat een organisatie bij de invoering van een nieuw systeem, onveranderd dezelfde kan blijven, heeft een te beperkte opvatting over IT.
promotoren prof. dr. J.C. Looise en prof. dr. ir. O.A.M.
Fisscher
co-promotor dr. ir. J. de Leede
informatie drs. B. Meijering, telefoon (053) 489 43 85
e-mail b.meijering@cent.utwente.nl