RABOBANK NEDERLAND
Commentaar Rabobank-economen n.a.v. Miljoenennota: KANTTEKENINGEN BIJ 8 JAAR
PAARS: BEZUINIGINGEN IN 2002?
Met een opsomming van de verworvenheden van 8 jaar paars ademt de
Miljoenennota een sfeer van zelfgenoegzaamheid uit. Met het
huishoudboekje ogenschijnlijk op orde en de constatering dat de
kwaliteit van de collectieve voorzieningen fors is verbeterd, roemt de
Miljoenennota het gevoerde trendmatige begrotingsbeleid. Dit is zeker
een factor van betekenis geweest, maar opgemerkt moet worden dat het
kabinet de wind conjunctureel gezien vol in de zeilen heeft gehad. De
gemiddelde economische groei bedroeg in de periode 1995-2002 ruim 3%,
terwijl Paars I en II uitgingen van een behoedzame groeiraming van
respectievelijk gemiddeld 2 en 2,25%. Hierdoor stapelden de meevallers
zich op, zodat voldoende middelen voor schuldreductie en extra
uitgaven voorhanden waren. De echte test voor het begrotingsbeleid zal
echter pas komen bij een stevige economische tegenwind.
Forse intensiveringen uitgaven grotendeels gefinancierd vanuit
conjuncturele meevallers
Mede dankzij een gunstige conjunctuur heeft het paarse kabinet kunnen
profiteren van lagere uitgaven aan werkloosheidsuitkeringen en
geringere rentelasten (t.g.v. verminderde overheidsschuld en een
lagere rentevoet). Hierdoor is er in 2002 ruimte voor 3,75 miljard
euro aan extra uitgaven. Het kabinet financiert wederom een aantal
structurele uitgaven, aan onder meer zorg, onderwijs en veiligheid,
met conjuncturele meevallers. Dit herbergt het gevaar in zich, dat bij
een tegenvallende economische groei bezuinigd zal moeten worden. Dat
gevaar komt angstig dichtbij, omdat de economische groei zowel dit als
volgend jaar mogelijk lager uitkomt dan de 2%, waarvan in de
Miljoenennota wordt uitgegaan. Met de Tweede Kamerverkiezingen voor de
deur is het twijfelachtig of er in dat geval voldoende politieke
bereidheid tot bezuinigen is. Een verslechtering van het
begrotingssaldo in 2002 is dan ook niet uitgesloten. Met het oog op de
toekomstige kosten van de vergrijzing zou dat een zeer ongewenste
ontwikkeling zijn.
Begrotingsplannen met grote onzekerheden omgeven
De impact van de terroristische aanslagen in de VS op 11 september
jongsleden is nog onduidelijk. De aanslagen op de VS zullen zonder
twijfel een negatieve uitwerking hebben op het internationale
economische en financiële klimaat. Een uitstel van het
conjunctuurherstel en grote volatiliteit op de financiële markten
zullen het gevolg zijn. Gegeven de grote politieke en economische
onzekerheden die verbonden zijn aan (de reactie op) Amerikaanse
represailles, is het niet uitgesloten dat het kabinet volgend jaar met
tegenvallers wordt geconfronteerd.