De geschiedenis van het boeddhisme

Ingezonden persbericht

Over inspiratie en verstarring in religie, wetenschap en maatschappij (Stief)moeder India en het gedrang aan haar tafel: fundamentalistische tendensen als identiteitsbepaling in het hindoeïsme. In boeddha's voetsporen? De geschiedenis van het boeddhisme fundamentalistisch herlezen als vindplaats voor identiteit 15 september 2001, in Utrecht, mevrouw dr. A. Nugteren

Hindoeïsme
Moeder India heeft vele en vooral veelsoortige kinderen, die allen aan dezelfde tafel moeten aanzitten om een vaak karige maaltijd te delen. Wanneer de ander en het andere bedreigend gaan werken komen processen van communalisme, fundamentalisme en exclusivisme op gang. Daarbij is het fundamentalisme in India niet werkelijk antimodernistisch, maar het verbindt een geïdealiseerd verleden met een zoektocht naar de eigen, afgebakende identiteit ten opzichte van de als bedreigend ervaren omringende ander.

Boeddhisme
Hoewel het boeddhisme één van de weinige religies is die zich in de loop der eeuwen vreedzaam over een grote oppervlakte hebben verspreid, zijn er in de laatste 125 jaar meermaals gewelddadige conflicten geweest. Zulke spanningsvelden tonen aan de oorsprong telkens de afbakening van de eigen boeddhistische identiteit, niet alleen ten opzichte van andere omringende levensbeschouwingen, maar vooral in de conflictueuze verbinding met factoren van ras, taal, cultuur en nationale grenzen.

Albertina Nugteren (1955) is als indologe en godsdienstwetenschapper verbonden aan de Theologische Faculteit Tilburg (KUB). Zij houdt zich bezig met heden en verleden van de Indiase godsdienstige systemen, en heeft speciale belangstelling voor situaties van religieuze pluriformiteit. Ze publiceerde onder meer op het gebied van klassieke yoga en meditatie, interreligieuze en interculturele processen en rituelen rond heilige bomen in India.

Aanbevolen literatuur

· Martin E. Marty & R.Scott (red.), Fundamentalism Observed. University of Chicago Press, Chicago/Londen 1991

· H.L. Beck & K.W. Merks (red.), Fundamentalisme. Annalen van het Thijmgenootschap, Ambo, Baarn 1994

Algemene gegevens:

1. CURSUSPROGRAMMA "ORIËNTATIE IN VERSCHEIDENHEID" van de Stichting filosofie Oost - West

2. Filosofie Oost-West is een landelijke organisatie: FOW wil bijdragen aan de ontwikkeling van mondiaal denken op basis van begrip en respect en niet op basis van politieke macht, economisch gewin of Westerse dominantie. Zij streeft ernaar dat de verschillen in denken samen komen tot een dialoog. FOW levensbeschouwelijk neutraal.

3. Op negen zaterdagen per jaar verzorgen - parallel aan elkaar - vier docenten elk vier uur colleges over een vastgelegd onderwerp.
4. Adres: Vergader- en zalencentrum "Vredenburg 19", Vredenburg 19 in Utrecht.
5. Tijd van 10.00 - 16.30 uur; toegang f 75,- per dag aan de zalen te voldoen (in 2002 ¤ 35).

6. Data voor 2001 zijn 15 september, 6 oktober, 10 november, 15 december; en voor 2002: 19 januari, 9 februari, 16 maart, 20 april, 25 mei, 14 september, 5 oktober, 9 november en 14 december.
7. Folder en inschrijven bij: Filosofie Oost - West, Planetenbaan 2, 3951 EJ Maarn, of e-mail info@filosofie-oostwest.nl

8. Website www.filosofie-oostwest.nl
Cursus: De ontroering van het leven

Spiritualiteit in het dagelijks leven
De ontroering van het leven
6 oktober 2001, in Utrecht, Prof. dr. M.A. Lathouwers

In dit college zal vooral het werk van Dostojewski aan de orde komen en de grote betekenis die het heeft voor een beter verstaan van het anders zijn zoals dat in Oosterse wijsheid en met name in zen tot uiting komt. De grote thema's zijn allereerst hier vrijheid. Wat is de diepste vrijheid? Is vrijheid alleen maar keuzevrijheid? Zijn er grenzen aan het mogelijke? Kan men voorbij de evidenties? Verder de thematiek van het lijden (dialectiek van het kindertraantje) en de existentiële onmogelijkheid daarmee ooit in het reine te komen. Tenslotte gaat Ton Lathouwers in op de passages bij Dostojewski die de werkelijkheid als wonder centraal stellen, zoals in de beroemde uitspraak van prins Mysjin in de roman Demonen: "Kan schoonheid de wereld redden?".

Ton Lathouwers studeerde wis- en natuurkunde, en Slavische talen en letterkunde. Hierna volgde hij gedurende vier jaar een post graduate studie vergelijkende cultuur- en godsdienstwetenschappen over de ontmoeting tussen Oost en West. In 1968 werd Ton Lathouwers benoemd tot gewoon hoogleraar Russische letterkunde te Leuven, met een nevenopdracht aan de theologische faculteit: religieuze thematiek in de moderne literatuur. In 1987 verkreeg Ton Lathouwers zijn officiële autorisatie als leraar Chinese Rinzai Chan. Sindsdien begeleidt hij zengroepen in Nederland, België en Zweden.

De bloeiperiode van de Chinese filosofie wordt traditioneel gesitueerd tussen 500 en 200 vC. De politieke chaos die toen in China heerste bleek een vruchtbare bodem voor talloze stromingen in het Chinese denken. Tijdens dit college maken we kennis met twee van deze 'Honderd Scholen', namelijk het yangisme en het taoïsme. Beide stromingen delen eenzelfde basisingesteldheid maar kennen een verschillend verloop. Het weinig gekende yangisme staat voor een levenshouding die afziet van elk politiek engagement. De eigen natuur, authenticiteit en de zorg om het eigen lichaam staan hierin centraal. Wat het taoïsme betreft, beperken we ons tot de oudste vormen ervan, met name de scholen van Chuang-tzu (4e eeuw v. Chr.) en van Lao-tzu (6e eeuw v. Chr.). Ondanks het feit dat beide denkers onder de noemer Taoïsme vallen, gaat het om verschillende manieren van denken. Aan de hand van fragmenten uit het boek Chuang-tzu en het boek Lao-tzu, ook bekend als Tao Te Ching, maken we kennis met de belangrijkste aspecten van hun denken.

Patricia Konings (1967) studeerde sinologie aan de Katholieke Universiteit Leuven, België, en de University of Pennsylvania, VS. De interesse van Patricia Konings gaat vooral uit naar Chinese wetenschapsgeschiedenis en filosofie.

Aanbevolen literatuur

· Henricks, R., Lao-tzu, Te-Tao ching, Utrecht, Kosmos, 1991.
· Schipper, K., Zhuang Zi: De innerlijke geschriften, Amsterdam, Meulenhoff, 1997.

· Leeuw, K. van der, Het Chinese denken: Geschiedenis van de Chinese filosofie in hoofdlijnen, Amsterdam, Boom, 1994.

Algemene gegevens:

1. CURSUSPROGRAMMA "ORIËNTATIE IN VERSCHEIDENHEID" van de Stichting filosofie Oost - West

2. Filosofie Oost-West is een landelijke organisatie: FOW wil bijdragen aan de ontwikkeling van mondiaal denken op basis van begrip en respect en niet op basis van politieke macht, economisch gewin of Westerse dominantie. Zij streeft ernaar dat de verschillen in denken samen komen tot een dialoog. FOW levensbeschouwelijk neutraal.

3. Op negen zaterdagen per jaar verzorgen - parallel aan elkaar - vier docenten elk vier uur colleges over een vastgelegd onderwerp.
4. Adres: Vergader- en zalencentrum "Vredenburg 19", Vredenburg 19 in Utrecht.
5. Tijd van 10.00 - 16.30 uur; toegang f 75,- per dag aan de zalen te voldoen (in 2002 ¤ 35).

6. Data voor 2001 zijn 15eptember, 6oktober, 10 november, 15 december; en voor 2002: 19 januari, 9 februari, 16 maart, 20 april, 25 mei, 14 september, 5 oktober, 9 november en 14 december.

7. Folder en inschrijven bij: Filosofie Oost - West, Planetenbaan 2, 3951 EJ Maarn, of e-mail info@filosofie-oostwest.nl

8. Website www.filosofie-oostwest.nl

Cursus: Brugfiguren tussen India en het Westen

Brugfiguren tussen Oost en West, India en het Westen Dat ben Jij: de bevrijdende vedanta-visie van Ramakrishna en Nisargadatta Maharaj
6 oktober 2001, in Utrecht, Dr D. Tiemersma

De leer van de oude Upanishaden (8e - 6e eeuw v.C) waarin de identiteit van het hoogste zelf (Âtman) en de wereldgrond (Brahman) centraal staat, werd in de traditie van de vedanta steeds opnieuw geactualiseerd en doorgegeven. In de vorige eeuw trad hierin Ramakrishna op de voorgrond. Hij verenigde zijn mystieke gerichtheid op de moedergodin Kâlî en op Ram (Shiva) met het doorbreken van alle vormen. Vooral Vivekananda bracht Ramakrishna's leer naar het Westen, waar deze tot op vandaag veel weerklank vindt. Nisargadatta Maharaj leerde op een zeer directe wijze de nondualiteit (a-dvaita) van het eigen Zelf en het onbenoembare. In zijn benaderingswijze staat de vraag 'Wat ben je zelf?' centraal. De beslissende factor is het inzicht in de identiteit van alle tegendelen. Douwe Tiemersma beschouwde Nisargadatta Maharaj als zijn leraar.

Douwe Tiemersma (1945) studeerde biologie en filosofie in Amsterdam. Vanaf 1974 is Douwe Tiemersma verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij wijsgerige antropologie en niet-westerse wijsbegeerte doceert. Daarnaast geeft hij les in diverse vormen van yoga, onder andere de advaita vedanta en meditatie.

Aanbevolen literatuur

· Ramakrishna; gesprekken opgetekend door M, Mirananda, Den Haag 1987
· Diana de en G. Hulskramer, Sri Ramakrishna. Mens en boodschap, Ankh-Hermes, Deventer 1973

· Shri Nisargadatta Maharaj, Ik ben. Gesprekken over onze oorspronkelijke natuur, Ankh-Hermes, Deventer 1982

· Shri Nisargadatta Maharaj Zijn. Over de oorspronkelijke natuur van de mens, Ankh-Hermes, Deventer 1983

· Drie boeken met gesprekken met Nisargadatta Maharaj, uitgegeven bij Altamira, Heemstede.

Publicaties van Douwe Tiemersma

· Naar de openheid, Mirananda, Wassenaar 1983; (alleen nog verkrijgbaar bij Yogacentrum De Ruimte in Gouda f15,- ; f 17,50 incl. verzendkosten)
· De vele gezichten van de dood. Voorstellingen in verschillende culturen, Lemniscaat, Rotterdam 1996

· Yoga artikelen in: Zien.

· Teksten over non-dualiteit; Tijdschrift voor Yoga en Nieuwsbrief van de vereniging van Yogaleerkrachten Nederland

Algemene gegevens:

1. CURSUSPROGRAMMA "ORIËNTATIE IN VERSCHEIDENHEID" van de Stichting filosofie Oost - West

2. Filosofie Oost-West is een landelijke organisatie: FOW wil bijdragen aan de ontwikkeling van mondiaal denken op basis van begrip en respect en niet op basis van politieke macht, economisch gewin of Westerse dominantie. Zij streeft ernaar dat de verschillen in denken samen komen tot een dialoog. FOW levensbeschouwelijk neutraal.

3. Op negen zaterdagen per jaar verzorgen - parallel aan elkaar - vier docenten elk vier uur colleges over een vastgelegd onderwerp.
4. Adres: Vergader- en zalencentrum "Vredenburg 19", Vredenburg 19 in Utrecht.
5. Tijd van 10.00 - 16.30 uur; toegang f 75,- per dag aan de zalen te voldoen (in 2002 ¤ 35).

6. Data voor 2001 zijn 15eptember, 6oktober, 10 november, 15 december; en voor 2002: 19 januari, 9 februari, 16 maart, 20 april, 25 mei, 14 september, 5 oktober, 9 november en 14 december.

7. Folder en inschrijven bij: Filosofie Oost - West, Planetenbaan 2, 3951 EJ Maarn, of e-mail info@filosofie-oostwest.nl

8. Website www.filosofie-oostwest.nl
Cursus: De psychologie van het boeddhisme

Over inspiratie en verstarring in religie, wetenschap en maatschappij Is vasthouden aan de waarheid een vorm van fundamentalisme? 6 oktober 2001, in Utrecht, Dr. M. Lievers

Menno Lievers stelt tijdens deze cursus de vraag of waarheid een norm is die buiten de mens ligt en of sommigen meer inzicht hebben dan anderen? In de oosterse filosofie bestaat vaak een leermeester/leerling verhouding. Kan de leerling kritiek leveren op zijn/haar leermeester? Op welke autoriteit moet hij/zij zich dan beroepen? In deze cursus wordt betoogd dat zonder de notie van objectieve waarheid de leerling de leermeester niet kan kritiseren.

Menno Lievers (1959) studeerde geneeskunde en filosofie in Leiden. Na zijn artsexamen deed hij promotieonderzoek in Oxford, waar hij promoveerde op het proefschrift 'Knowledge of meaning'. Sinds 1992 is hij als docent wijsbegeerte werkzaam aan de universiteit van Utrecht. Zijn onderwijs heeft vooral betrekking op taalfilosofie en filosofie van de geest. Hij is medewerker van NRC-Handelsblad en Vrij Nederland en sedert het najaar van 2000 redacteur van het literaire tijdschrift 'De Revisor'.

Aanbevolen literatuur

· David Wiggins, What woulkd be a substantial theory of truth?' in Zak van Straaten, red., 'Philosophical subjects. Essays presented to P.F. Strawson',Oxford University Press, 1980, pp. 189-221.

Algemene gegevens:

1. CURSUSPROGRAMMA "ORIËNTATIE IN VERSCHEIDENHEID" van de Stichting filosofie Oost - West

2. Filosofie Oost-West is een landelijke organisatie: FOW wil bijdragen aan de ontwikkeling van mondiaal denken op basis van begrip en respect en niet op basis van politieke macht, economisch gewin of Westerse dominantie. Zij streeft ernaar dat de verschillen in denken samen komen tot een dialoog. FOW levensbeschouwelijk neutraal.

3. Op negen zaterdagen per jaar verzorgen - parallel aan elkaar - vier docenten elk vier uur colleges over een vastgelegd onderwerp.
4. Adres: Vergader- en zalencentrum "Vredenburg 19", Vredenburg 19 in Utrecht.
5. Tijd van 10.00 - 16.30 uur; toegang f 75,- per dag aan de zalen te voldoen (in 2002 ¤ 35).

6. Data voor 2001 zijn 15eptember, 6oktober, 10 november, 15 december; en voor 2002: 19 januari, 9 februari, 16 maart, 20 april, 25 mei, 14 september, 5 oktober, 9 november en 14 december.

7. Folder en inschrijven bij: Filosofie Oost - West, Planetenbaan 2, 3951 EJ Maarn, of e-mail info@filosofie-oostwest.nl

8. Website www.filosofie-oostwest.nl
Cursus: De psychologie van het boeddhisme

Over inspiratie en verstarring in religie, wetenschap en maatschappij Hoe postmodern valt een steen? Over de waarheid in de wetenschap 6 oktober 2001, in Utrecht, Dr. A.F.W. Klukhuhn

Als we wetenschap definiëren als het geheel van theorieën waarbinnen feiten samenhang en betekenis krijgen, dan heeft zich wat de wetenschappelijke theorieën betreft in de loop van de geschiedenis een aanzienlijke verandering in het denken over waarheid en vooruitgang voltrokken: de wetenschapsfilosofie als geheel laat met betrekking tot de waarheid een terugtrekkende beweging zien. Galilei en Newton legitimeerden hun waarheidsaanspraken met verwijzing naar logica en empirie, die buiten de mens, dus objectief, gegeven zijn. De logisch-positivisten van de Wiener Kreis gingen niet meer uit van waarheid, maar van waarschijnlijkheid van wetenschappelijke kennis. Karl Popper had het eerder over mogelijkheid dan over waarschijnlijkheid en beschouwde wetenschappelijke kennis niet meer objectief gegeven, maar des mensen. Vervolgens onderkende Thomas Kuhn, naar aanleiding van zijn historische onderzoek, meerdere verschillende rationaliteiten en de specifieke keuze hangt af van sociologische en psychologische factoren. Paul Feyerabend tenslotte zag wetenschap als één der mogelijke kenwijzen naast een aantal andere, en de voorkeur voor de ene of de andere al dan niet rationele kenwijze wordt bepaald door het praktische nut, dat wil zeggen economisch voordeel of politieke macht.

André Klukhuhn studeerde fysische chemie aan de Universiteit van Amsterdam (1962 - 1968), promoveerde daar in 1973 op een
infrarood-spectrofotometrisch onderzoek aan ferro-elektrische kristallen, en deed in '93 een vergeefse poging zijn doctorstitel weer in te leveren uit protest tegen het overheidsbeleid met betrekking tot de universiteit. Sinds 1973 is hij verbonden aan het Studium Generale van de Universiteit van Utrecht, eerst als medewerker, later als directeur van dat bureau. André Klukhuhn schreef essays voor HP/De Tijd (1991 - 1993), columns voor het Utrechts Universiteitsblad, het Utrechts Nieuwsblad en de Utrechtse Salon, werkte mee aan het VPRO-radioprogramma God zij met ons, aan de Nieuwe Kerk/ Vrij Nederland-lezingen en was redacteur van het literaire tijdschrift Maatstaf.

Aanbevolen literatuur

· 'Altijd wat nieuws, zelden wat goeds' in: De macht van het nieuwe, Markant 1984

· Hypothese van het heden; wetenschap in de postmoderne tijd. Markant 1989
· 'Hoe postmodern valt een steen? Over wetenschappelijke zekerheid en postmodern relativisme', in: Postmodernism revisited; de aanloop tot de millenniumwende 2000, Studium generale reeks 1995.
· Sterf oude wereld; een inleiding tot de 21ste eeuw. De Arbeiderspers 1995.
· 'Centauren baren', in: De trots van alfa en bèta, De Bezige Bij 1997
· 'Robert Musil, denkende schrijver', in: Denkende schrijvers, Bijleveld 1997
· 'Arthur Schopenhauer, ontroerende megalomaan' in Schrijvende Denkers, Arbeiderspers, 2000.

Algemene gegevens:

1. CURSUSPROGRAMMA "ORIËNTATIE IN VERSCHEIDENHEID" van de Stichting filosofie Oost - West

2. Filosofie Oost-West is een landelijke organisatie: FOW wil bijdragen aan de ontwikkeling van mondiaal denken op basis van begrip en respect en niet op basis van politieke macht, economisch gewin of Westerse dominantie. Zij streeft ernaar dat de verschillen in denken samen komen tot een dialoog. FOW levensbeschouwelijk neutraal.

3. Op negen zaterdagen per jaar verzorgen - parallel aan elkaar - vier docenten elk vier uur colleges over een vastgelegd onderwerp.
4. Adres: Vergader- en zalencentrum "Vredenburg 19", Vredenburg 19 in Utrecht.
5. Tijd van 10.00 - 16.30 uur; toegang f 75,- per dag aan de zalen te voldoen (in 2002 ¤ 35).

6. Data voor 2001 zijn 15eptember, 6oktober, 10 november, 15 december; en voor 2002: 19 januari, 9 februari, 16 maart, 20 april, 25 mei, 14 september, 5 oktober, 9 november en 14 december.

7. Folder en inschrijven bij: Filosofie Oost - West, Planetenbaan 2, 3951 EJ Maarn, of e-mail info@filosofie-oostwest.nl

8. Website www.filosofie-oostwest.nl

zaterdag 15 september 2001