Structuur en werking van een membraaneiwit
Onderzoek naar de structuur en de werking van enzymen die functioneren
in celmembranen is betrekkelijk zeldzaam. Van de enzymen die opgelost
zijn in de vloeistof in de cel zijn er al duizenden met succes
onderzocht, maar het aantal membraanenzymen waarvan duidelijk is hoe
ze in elkaar zitten en werken, is tot nu toe beperkt tot enkele
tientallen. Toen Arjan Snijder er in 1999 in slaagde om de ruimtelijke
structuur en het activeringsmechanisme van het bacteriële
membraanenzym fosfolipase A te ontrafelen, was dat dan ook een
publicatie in Nature waard.
In het proefschrift dat nu verschijnt, plaatst Snijder de
structuurbepaling in een bredere context. Fosfolipase A breekt
fosfolipen uit het membraan af en maakt het membraan daardoor beter
doorlaatbaar voor eiwitten. Dat is niet altijd gewenst, daarom staat
de activiteit van het enzym onder strenge controle. Alleen als twee
enzymmoleculen, die los in het membraan bewegen, elkaar ontmoeten en
een dubbelmolecuul vormen, wordt het enzym actief. Snijder kon uit de
structuur afleiden waarom dit zo is. Het onderzoek van Snijder maakte
ook echter duidelijk dat dimerisatie alleen niet voldoende is voor
enzymatische activiteit. Ook de binding van calcium ionen aan het
enzym is noodzakelijk. De positieve lading van calcium is essentieel
voor de stabilisatie van de overgangstoestanden tijdens de
hydrolysering van fosfolipide. /JS
Arjan Snijder (Zuidlaren, 1971) studeerde moleculaire wetenschappen in
Wageningen. Hij verrichtte zijn onderzoek bij de vakgroep Biofysische
Chemie van de RUG en bij het Institute Laue-Langevin in Grenoble.
Datum en tijd
vrijdag 14 september 2001, 16.00 uur
Promovendus
H.J. Snijder, , tel. (050)363 43 96, fax (050)363 43 96, e-mail:
a.snijder@chem.rug.nl (werk)
Proefschrift
Structure and mechanism of an integral membrane enzyme, outer membrane
phospholipase A from Escherichia coli
Promotor
prof.dr. B.W. Dijkstra
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Promotie