E r f , h u i s e n M e n s . H u i z e n o n d e r z o e k
i n G e n t (31/08/2001)
De Gentse methode van huizenonderzoek, in 1992 gelanceerd door de
Dienst Stadsarcheologie, is een doorgedreven vorm van wetenschappelijk
onderzoek waarbij tegelijk materiële en geschreven bronnen worden
aangeboord. Precies die combinatie maakt haar uniek, zelfs
grensverleggend binnen het Europese stadsonderzoek. Toch richt deze
methode zich niet enkel tot academici, maar is ze uitermate geschikt
om iedereen die geïnteresseerd is in het verleden van zijn of
andermans woning of buurt toe te laten eigen onderzoek te doen. In
1994 verscheen een eerste handleiding, die menig vorser aanzette om
zijn eerste stappen als "huizenzoeker" te wagen, en dus vrij vlug was
uitgeput. Nu ligt een volledig herwerkte en aangevulde uitgave in de
boekhandel, waarin alle mogelijke bronnen en hun gebruik op
overzichtelijke en bevattelijke wijze worden toegelicht.
Deze vorm van huizenonderzoek is mogelijk, omdat de stedelijke administratie eeuwenlang buitengewoon actief is geweest. Vlijtige ambtenaren noteerden nauwgezet alle mogelijke verwikkelingen over de huizen en hun bewoners, en vooral het verleden van die bewoners maken de onderzoeksresultaten menselijk en boeiend. De "grote" geschiedenis speelt zich immers niet af in het ijle, maar wordt precies gedragen door die talloze "kleine" levens en belevenissen van individuen, hechte buurtgroepen of kleinschalige leefgemeenschappen.
Die vele mensen hebben hun sporen nagelaten in tal van administratieve of persoonlijke documenten: wettelijke passeringen, boedelbeschrijvingen, briefwisselingen, hand- en dagboeken, bedrijfsdocumenten, testamenten, notariële akten, etc Uit dit alles laat het echte leven in en om hun woonst zich sprekend aflezen.
Die sporen kunnen op hun beurt door iconografisch materiaal en door
archeologische relicten worden ondersteund en aangevuld, om zo het
hele verhaal nog tastbaarder te maken.
De nieuwe handleiding, gericht op de binnenstad en het Gentse Vrije,
wijst hiervoor de weg. De vorser vertrekt vanuit het hedendaags
kadaster en kan, als alles goed gaat, aan de hand van het
"stappenplan" het jaar 1672 bereiken. Daarna krijgt hij een waaier van
alternatieve routes en sluipwegen aangereikt, waarlangs alle mogelijke
wetenswaardigheden over "erf, huis en mens" kunnen worden ontdekt.
Elke bron krijgt een kritische en evaluerende noot. Rond het "erf" is
heel wat te vinden in de zogeheten landcijnzenboeken. Archeologie en
bouwhistorisch onderzoek zijn aangewezen voor het "huis" in al zijn
geledingen. De bronnen over de "mens" ten slotte, concentreren zich
uiteraard vooral rond geboorte, huwelijk en dood.
Tal van illustraties bieden de vorser al een blik op wat hij mag
verwachten en maken de werkwijze duidelijk. Kruisverwijzingen tonen
verwante bronnen of geven meer duiding over hun juiste functie. Een
bibliografie, gericht op huizenonderzoek in het algemeen en op de
Gentse situatie in het bijzonder, en een uitgebreide index sluiten de
publicatie af.
Erf, huis en mens. Huizenonderzoek in Gent, door L. Charles, G.
Everaert, M.C. Laleman en D. Lievois. Stadsarchief & Stichting Mens en
Kultuur. Gent, 2001 - 21 X 24 cm - 206 blz. - 65 illustraties in z/w
en 16 in kleur - ISBN 90-72931-90-4 - Kostprijs: 928 frank/ 23 euro.
Te koop in het Stadsarchief, de Stadswinkel en de boekhandels.
Informatie
Stadsarchief, Abrahamstraat 13, 9000 Gent, tel. (09)225 32 53, fax
(09)233 11 58,
e-mail stadsarchief@gent.be
Bevoegd
de heer Sas van Rouveroij, schepen van Cultuur en Toerisme.