AVR en veilig werken met chemische producten

25 juli 2001

Bij het verminderen van gezondheidsrisico's op de werkplek is het aanpakken van de bron gewoonlijk de eerste stap. Bij afval- en milieuconcern AVR in Rotterdam-Botlek is dit echter nauwelijks aan de orde. "Onze werkzaamheden zijn van dien aard dat deze in geen geval zonder persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen worden uitgevoerd," vertelt Wim Zwang, KAM coördinator van de Business Groep Industrie van AVR. De groep heeft twee afdelingen: Industriële Reiniging en Chemische afvalwerking, en werkt hoofdzakelijk voor de petro-chemische Industrie. Zwang is specialist op gebied van pbm's voor industriële reinigingsprocessen. "We putten voor onze werkzaamheden uit een basisassortiment van 40 verschillende soorten pbm's.

Onze standaarduitrusting bestaat uit een werkoverall, een helm, een veiligheidsbril, veiligheidsschoenen en gehoorbescherming. Afhankelijk van het soort werk, komen dan nog gasmaskers of gaspakken uit de kast. We werken onder andere met gevaarlijke stoffen, waarbij brand- en explosiegevaar mogelijk is. Bovendien bestaat er bij ondeskundig gebruik van hogedrukspuiten gevaar voor lichamelijk letsel."

Inspecties
Bronaanpak is nauwelijks mogelijk, vindt ook Arie Smit, die de planning voor de afdeling Industriële Reiniging verzorgt. "Bij het reinigen van een tank kunnen we er alleen voor zorgen dat er zoveel mogelijk resten zijn weggepompt". Smit voert zelf regelmatig inspecties uit. Afhankelijk van de locatie trekt hij een andere set pbm's uit de kast. "Als ik de vliegasfilter ga inspecteren, gebruik ik een disposable pak met PVC handschoenen en een volgelaatsmasker met P3-filter. Het masker past goed bij ongeveer 99% van onze werknemers, alleen bij medewerkers met een smal gezicht voldoet het masker niet. Deze laten we daarom nooit werkzaamheden doen waarvoor dit masker vereist is". Bij het reinigen van aardcokesfilters komt meer kijken. Hiervoor schrijft de taakrisicoanalyse een overdrukpak voor. "Het pak moet goed afsluiten. Dat is het allerbelangrijkst. Daarom zijn er bij het aantrekken van de veiligheidskleding altijd twee man aanwezig."

Tankreiniging
Het reinigen van opslagtanks is een van de meest voorkomende werkzaamheden bij deze groep van AVR. Het werk kan variëren van het schoonspuiten van een tank van een paar meter doorsnede, wat een paar uur in beslag neemt, tot het reinigen van een opslagtank van ruwe olie van zo'n 120.000 kuub. Een groep van acht á tien man is hier ongeveer drie maanden mee bezig. Zwang: "Tijdens zo'n groot reinigingsproject variëren de pbm's die we gebruiken. We starten altijd met gaspakken. Ruwe olie is een vies mengsel met vele verschillende toxische stoffen zoals bijvoorbeeld H2S, en er is bovendien kans op explosiegevaar. We beginnen met het meten van de concentraties van de verschillende toxische stoffen, van het zuurstofpercentage en van de LEL, Lowest Explosion Level. Naarmate het reinigingswerk vordert en de meeste stoffen verwijderd zijn, kunnen lichtere pbm's ingezet worden. Het werken in een besloten ruimte is zwaar. Na twee uur werken in de tank moet er een uur gerust worden of worden er wat lichtere werkzaamheden buiten de tank opgepakt."

Als een industrieel reiniger bezig is in een tank, staat er buiten altijd iemand op wacht met een overdrukpak bij de hand; het zogenoemde stand-by pak. De sealing is al verwijderd. Mocht er iets gebeuren dan kan er - in samenwerking met de opdrachtgever - direct actie worden ondernomen. Dit komt bijna nooit voor waardoor er na afloop bijna altijd een ongebruikt pak overblijft. Volgens de procedure wordt uit voorzorg ook dit pak gereinigd en komt het gecertificeerd weer terug. Smit: "Het kan anders gebeuren dat door verwisseling alleen het schone pak gereinigd wordt. Twee pakken on the job, twee pakken naar de cleaner."

Controle
Minimaal eenmaal per maand wordt de werkplek of locatie gecontroleerd. Hieronder valt ook het toezicht op het gebruik van pbm's. Volgens Zwang ziet elke werknemer het belang van het gebruik van pbm's wel in. "Naar schatting zal misschien 1% wel eens te makkelijk handelen." De zomer komt er weer aan en dit betekent voor de industrieel reinigers extra oplettendheid. "Volledig bepakt met pbm's bij 30 graden Celsius in een besloten tank werken is snel zeer ongemakkelijk. De verleiding is groot om dan zonder pbm's verder te gaan. Hierop moeten we anticiperen door meer onderbrekingen in te lassen. Daarnaast controleren we meer en geven uitleg," vertelt Zwang.

De inschatting van de risicos verandert herhaaldelijk, vindt Smit, en dus ook de veiligheidsprocedures. Zo is er sinds een aantal jaar een entreevergunning nodig om een tank binnen te gaan voor je kan beginnen aan de reiniging. De opdrachtgever geeft hiermee aan dat alle toevoerbuizen zijn afgesloten, en dat deze ook geborgd zijn. Elektriciteit en roerwerk moeten eveneens afgesloten zijn in verband met explosie en brandgevaar en gevaar op beknelling."

Geluid en toxische stoffen
Geluidsbeheersing en het beleid voor omgang met toxische stoffen zijn de huidige aandachtspunten op gebied van pbms bij AVR in Rotterdam. De wetgeving op het gebied van geluidsoverlast is aangescherpt. Zwang: "Werken in een lawaaiige omgeving is even vervelend, maar daarna trekt het weg. Vervolgens ga je met een piep in je oor naar huis. De volgende dag is de piep weg. Maar tegen je pensioen kan je een gehoorapparaatje aanschaffen." De machines van de hogedrukspuiten zijn daarom inmiddels van een geluidsdempende kast voorzien. Voor de beleidsvorming omtrent toxische stoffen worden bij AVR alle stoffen waarmee de werknemer in aanraking komt geregistreerd, voorzien van de duur en de frequentie van de werkzaamheden. Hieruit kunnen nieuwe beheersmaatregelen worden gedestilleerd teneinde de werkomstandigheden te verbeteren.

Bewustzijn
Smit prijst zich gelukkig met zijn medewerkers, die allemaal het belang van het zorgvuldig gebruik van deze middelen inzien. "Ze doen het echt voor zichzelf en niet omdat wij vinden dat het moet. Elke woensdagochtend houden we toolbox-meetings. Dit zijn de bijeenkomsten waar we doorgaans de minder reguliere werkzaamheden bespreken, om aan de hand van praktijksituaties gevaren en risico's door te spreken. Foto's van de gevolgen van het niet-gebruiken van de pbm's spreken vaak voor zich. Voor deze besprekingen komen ze een half uur eerder op het werk. In hun eigen tijd en zonder mopperen!" aldus Smit. Tijdelijke krachten zijn de enige geweest die zich wel eens hardop afvroegen of al die middelen en procedures nu echt nodig waren. Maar ook uitzendkrachten moeten aan VCA-regels voldoen. Bij aanvang van de werkzaamheden krijgen zij kopieën van de toolbox-meet ings, om de eerder besproken onderwerpen te kunnen nalezen.

Verbeteringen
Het aanpassen en verbeteren van de pbm's is volgens Zwang een voortdurend proces. Of de wetgeving wordt aangescherpt, of er zijn weer nieuwe materialen ontwikkeld of beide. Bovendien blijken pbm's niet altijd te voldoen. "Afgelopen jaar bleken de veiligheidslaarzen op te lossen in de chemicaliën die we aan het verwijderen waren. Om de zes weken moesten nieuwe laarzen aangeschaft worden. Na overleg met de fabrikant is een ander materiaal voor de fabricage van de laarzen gekozen," aldus Zwang.

Smit is tevreden over de beschikbare middelen. Veiligheids-schoenen voor hoge drukreiniging zijn tegenwoordig tot maat 49 verkrijgbaar. Eén ding heeft Smit wel laten veranderen: de glazen van de veiligheidsbrillen. De standaardglazen van polycarbonaat voldoen uiteraard aan alle kwaliteitseisen, alleen zijn er glazen met een nog hogere kwaliteit die meer krasbestendig zijn. Dit heeft twee voordelen, ze gaan langer mee en het is veiliger omdat het zicht langer helder blijft. Ze zijn uiteraard wel duurder, zo'n 38 gulden in plaats van 24 per glas. We laten ze zodra de glazen aan vervanging toe zijn verwisselen voor de krasvastere soort.