Informatie voor de pers. Vrije Universiteit Amsterdam.
11/07/2001
Niet Blair, maar Kok is koning van de Derde Weg
De Partij van de Arbeid heeft zich in de jaren negentig onder leiding van Wim Kok ontpopt als de ware derde weg partij: een partij die het optimale midden heeft gevonden tussen socialisme en liberaal-kapitalisme. En dat terwijl de geestelijk vader van de Third Way, Tony Blair, zijn beloftes om van Labour een derde weg partij te maken in de verkiezingen van de jaren negentig niet heeft kunnen waarmaken. Tot die slotsom komt politicologe Joyce Langenacker in haar doctoraal-scriptie aan de Vrije Universiteit. Langenacker heeft in haar onderzoek de verkiezingsprogramma"s uit de jaren negentig van vier Europese sociaal-democratische partijen getoetst aan de derde weg ideeën.
Blair is in Europa de belangrijkste grondlegger van het politieke gedachtengoed dat we nu kennen als de derde weg. Met deze term bedoelt Blair een gemoderniseerde sociaal-democratie, vastbesloten in haar betrokkenheid bij sociale-rechtvaardigheid en de doelstellingen van centrumlinks, maar flexibel, innoverend en vooruitkijkend in de wijze waarop deze te verwezenlijken. De politiek adviseur van Blair, Anthony Giddens, publiceerde in 1998 zijn boek, The Third Way waarin hij deze wat wollige omschrijving vertaalt naar concrete programmavoorstellen. Langenacker heeft deze voorstellen gebruikt om de verkiezingsprogramma"s uit de jaren negentig te onderzoeken. Het is de eerste keer dat zulke programma"s aan de hand van derde weg onderwerpen zijn geanalyseerd.
De resultaten van het onderzoek zijn opvallend. Van de vier onderzochte sociaal-democratische partijen hebben het Britse Labour en de Duitse SPD zich in de afgelopen jaren volledig achter de derde weg ideeën geschaard. Dit resulteerde in 1999 in een nota Europe: The Third Way- die Neue Mitte die beide leiders Blair en Schröder ondertekenden. De andere twee onderzochte partijen - de PvdA en de Italiaanse PDS - hebben zich altijd gedistantieerd van deze nota. Langenacker"s onderzoek geeft een compleet ander beeld. De PvdA lijkt met weinig woorden een hardloper te zijn op de derde weg. De andere drie partijen volgen op een grote achterstand.
(ZIE OMMEZIJDE)
Hoe komt het dat er in Nederland een betere voedingsbodem is voor de derde weg ideeën dan in de andere onderzochte landen? De belangrijkste verklaring hiervoor is dat de derde weg strategie naadloos aansluit op het Nederlandse consensusmodel of poldermodel. In ons land is er structureel overleg tussen de verschillende belangengroepen die burgers vertegenwoordigen. Dit is precies de manier waarop ook de burgers in het derde weg model in de maatschappij participeren. De actieve burger, maar ook democratisering en deregulering zijn begrippen die zowel binnen de derde weg als bij het poldermodel een belangrijke rol spelen. Gesteld kan dan ook worden dat Kok reeds derde weg ideeën uitvoerde, nog voordat Tony Blair de term introduceerde. Daarmee kan Kok, en niet Blair, tot Koning van de derde weg gekroond worden.