Protocol voor medische behandeling van minderjarige Jehova's
10 juli 2001
Dit voorjaar is het 'Protocol voor medische behandeling van
minderjarige Jehova's getuigen' uitgebracht dat werd opgesteld onder
verantwoordelijkheid van de Raad voor de Kinderbescherming is
opgesteld. Behalve ziekenhuiscontactcomités opgericht door Jehova's
getuigen is ook de KNMG betrokken geweest bij het opstellen van het
protocol.
Het protocol is primair bestemd voor medewerkers van de Raad voor de
Kinderbescherming en voor medewerkers van Voogdij-instellingen. Maar
de inhoud is ook uiterst relevant voor artsen die bij de behandeling
van genoemde kinderen betrokken zijn. Daarom volgt hieronder een korte
weergave en bespreking van de hoofdlijnen van het protocol.
Het protocol bevat waardevolle informatie en overwegingen over:
- het zoeken van alternatieven voor bloedtransfusie;
- de wettelijke regels voor het verlenen van toestemming voor medische
behandeling van minderjarigen;
- de situaties waarin inschakeling van de Raad voor de
Kinderbescherming aangewezen is.
HOOFDLIJNEN PROTOCOL
Voorkomen van problemen
In het protocol wordt terecht benadrukt dat problemen kunnen worden
voorkomen of verminderd als alle betrokken partijen (ouders, kinderen
en artsen) zich van tevoren goed oriënteren op en overleg plegen over
de (behandelings-)alternatieven die in bepaalde situaties bestaan.
Daarbij kan de kennis en ervaring die bij ziekenhuiscontactcomités
aanwezig is een goed hulpmiddel zijn, zowel voor ouders als voor
artsen.
Conflictsituaties bij weigering toestemming voor bloedtransfusie
In situaties waarbij de arts een bloedtransfusie noodzakelijk acht en
de ouders toestemming weigeren, zijn conflicten echter moeilijk te
vermijden. In dergelijke situaties zijn de regels uit de Wet op de
geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) over het verlenen van
toestemming voor medische behandeling van minderjarigen aan de orde.
In die regeling wordt aan de ouders/vertegenwoordigers van
minderjarigen tot 16 jaar een belangrijke rol toegekend in het
verlenen van toestemming voor medische behandelingen. De weigering van
Jehova?s getuigen om toestemming te verlenen voor bloedtransfusie bij
hun minderjarige kinderen kan dus niet zomaar worden genegeerd.
Mogelijkheden voor arts bij conflictsituaties
Als de arts zich niet wil neerleggen bij een weigering van een
bloedtransfusie staat de mogelijkheid open van het uitlokken van een
kinderbeschermingsmaatregel. Na inschakeling door de arts controleert
de Raad voor de Kinderbescherming of de procedure juist is doorlopen
(geen alternatieven aanwezig, zorgvuldig met ouders overlegd, geen
bereidheid bij ouders om alsnog toestemming te verlenen, noodzaak van
bloedtransfusie afdoende aangetoond). Op basis daarvan dient de Raad
een verzoek in bij de rechtbank voor voorlopige voogdij met beperkte
bevoegdheden. Na de uitspraak van de rechtbank beslist de
voogdij-instelling over het formeel geven of weigeren van de
vervangende toestemming (in plaats van de ouders) aan de arts.
De WGBO bevat ook specifiekere mogelijkheden voor de arts om de
weigering van de ouders terzijde te kunnen schuiven. In de WGBO wordt
een nuancering aangebracht op de beslissingsbevoegdheid die aan
ouders/vertegenwoordigers van minderjarigen en meerderjarige
wilsonbekwamen is toegekend. De hulpverlener is namelijk niet gehouden
de wens van de ouders/vertegenwoordigers te respecteren, indien dat
niet verenigbaar is met de zorg van een goed hulpverlener. In
situaties waarin het onthouden van een bloedtransfusie aan het
minderjarige kind tot ernstige gezondheidsschade zou lijden, kan
derhalve de hulpverlener met een beroep op goed hulpverlenerschap het
belang van het kind laten prevaleren.
Daarnaast kent de WGBO aan minderjarige kinderen in de
leeftijdscategorie van 12 tot 16 jaar een ruimere eigen
beslissingsruimte toe, mits die kinderen tot een redelijke waardering
van hun belangen in staat zijn. In principe geldt bij deze groep het
vereiste van dubbele toestemming (van zowel het kind als de
ouders/vertegenwoordigers) voor de bloedtransfusie. Maar als de ouders
weigeren toestemming te verlenen kan desondanks, als de behandeling
kennelijk nodig is om ernstig nadeel te voorkomen en de minderjarige
zelf instemt, de bloedtransfusie toch plaatsvinden.
Zonder toestemming bloedtransfusie uitvoeren bij acute speodgevallen
Ook in acute spoedgevallen is er voor de arts geen noodzaak om een
kinderbeschermingsmaatregel uit te lokken om te kunnen handelen.
Op grond van de WGBO (artikel 466) is het voor de arts mogelijk om
zonder toestemming van de ouders/vertegenwoordigers van de
minderjarige te handelen:
- indien de tijd voor het vragen van hun toestemming ontbreekt;
- en de onmiddellijke uitvoering van de behandeling kennelijk nodig is
om een ernstig nadeel voor de minderjarige te voorkomen.
In andere situaties, waarin het (levens)-gevaar niet acuut aanwezig
is, kan deze ?spoedprocedure? niet worden gevolgd. Dan moeten de boven
weergegeven wegen worden bewandeld.
Beschouwing
Het protocol is van grote praktische betekenis. De Raad is echter wel
heel terughoudend bij het toekennen van betekenis aan de wensen van de
minderjarige zelf (met name in leeftijdscategorie 12 tot 16 jarigen)
en aan het ?goed hulpverlenerschap? om de weigering van de ouders te
overrulen. Wellicht is dit te billijken gelet op de complexe situatie
waarin arts, ouders en minderjarige ten opzichte van elkaar verkeren.
Inschakeling van een ?buitenstaander? die de knoop doorhakt en daarmee
ook de verantwoordelijkheid neemt voor bloedtransfusie, kan dan een
eenvoudiger oplossing zijn.
Volledige tekst
De volledige tekst van het protocol is te verkrijgen bij het
hoofdkantoor van de Raad voor de Kinderbescherming, Postbus 19202,
3501 BP Utrecht, tel. 030 239 2400, e-mail:
hoofdkantoor@rvdk.minjus.nl
Meer informatie?
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Artseninfolijn van
de KNMG, telefoon (030) 28 23 322, fax (030) 28 23 397 of via e-mail:
artseninfolijn@fed.knmg.nl
Ga naar : Nieuwspagina van de KNMG
Volgend artikel : Reactie van de federatie KNMG op concept Besluit
Geneesmiddelenreclame
© copyright KNMG 2001 home . index . email/adres . Artsennet