Hoofdpunten van de VVD-fractie met betrekking tot de Wet Structuur Uitvoering
Werk en Inkomen (SUWI-2)
Groep: Tweede-Kamerfractie Datum: 6 juli 2001
In het Regeeraccoord is uitgebreid opgenomen dat de totale uitvoering
van de sociale zekerheid moet worden omgevormd. De uitvoering moest
meer gericht zijn op werk in plaats van op het verstrekken van een
uitkering. Daarnaast moest alles beter op elkaar worden afgestemd en
efficiënter gaan werken.
De uitwerking hiervan kwam in de nota SUWI-1, die door de Kamer werd
terugverwezen voor aanpassing. Er is stevig onderhandeld in het
torentje van Kok, waarna in 2000 een nieuwe Kabinetsnota SUWI-2
verscheen. Deze Nota werd door de Kamer aangenomen.
Inmiddels zijn we in de wetgevingsfase beland. In de twee SUWI-wetten is de hoofdstructuur van de nieuwe uitvoering vastgelegd en ruim 70 bestaande wetten gewijzigd. In de laatste weken voor het reces is deze wet door de Tweede Kamer aangenomen. Maar liefst 20 amendementen had uw VVD-fractiewoordvoerder in voorbereiding. Tijdens de voorbesprekingen op het departement en later ook tijdens de debatten bleken de heren bewindslieden Vermeend en Hoogervorst echter bijna alle VVD-amendementen over te nemen in Notas van wijziging. Uiteindelijk heeft de VVD dan ook maar één amendement hoeven indienen. Bijna Kamerbreed is dat amendement aangenomen. VVD-woordvoerder Marijke van Lente blikt dan ook moe, maar zeer tevreden terug. Hieronder de hoofdpunten die voor de VVD van belang zijn.
Ministeriële verantwoordelijkheid
De ervaringen met o.a. Arbeidsvoorziening en de uitvoeringsorganen in
de sociale zekerheid (uvis als Gak, Cadans e.d.) hebben aangetoond dat
Minister en, via hem, ook Tweede Kamer meer invloed moeten kunnen
hebben op wat er in deze organen gebeurt. Dit betekent naast goede
wetgeving dat de zelfstandige bestuursorganen (zbos) vrij zouden
moeten zijn van belangenbehartigers zoals sociale partners. Zij
functioneerden de afgelopen jaren met soms wel een driedubbele pet op.
De sociale partners zijn dan ook in de nieuwe wet alleen nog maar in
een adviesorgaan gepositioneerd, Raad voor Werk en Inkomen geheten.
Zeer tegen hun zin is hen nu elke bestuurlijke verantwoordelijkheid
binnen de sociale zekerheid ontnomen. De VVD is hierover zeer verheugd
en heeft haar steentje dan ook nog tijdens het debat en middels
amendementen bijgedragen om elke eventuele uitbreiding van hun taken
en middelen bij voorbaat te blokkeren. Dit is gelukt met steun van
zowel coalitiegenoten als bewindslieden. Ondubbelzinnig heeft ook de
Minister op vragen van de VVD geantwoord dat de RWI uitsluitend een
overlegorgaan is; er zal niet onderhandeld kunnen worden en men krijgt
niet meer taken en/of middelen dan nu in de wet staat. De Minister is
en blijft politiek verantwoordelijk en zal de subsidieregeling eerst
aan de Tweede Kamer voorleggen.
Reïntegratie
Vooral het feit dat in het nu voorliggende stuk de reïntegratie in een
private markt wordt gepositioneerd, waarin werkelijke kansen voor
vrije marktwerking meer aanwezig zijn dan in Regeeraccoord en Suwi-1,
heeft onze waardering. De werkgever kan in deze vorm samen met zijn
eigen werknemers zelfstandig kiezen welk reïntegratiebedrijf voor hun
onderneming het beste is. Vanuit de overtuiging dat vrije
keuzemogelijkheden mensen motiveren tot verantwoord besluiten en
handelen, denken wij dat de preventieve taken zo beter uit de verf
komen dan wanneer men door regelgeving wordt verplicht. Ook vinden wij
dat er lage drempels voor toetreding moeten zijn (ook voor kleine
bedrijven) en dat er een gelijk speelveld zonder oneigenlijke
bevoordeling of concurrentie moet zijn. Op bijna alle delen van deze
nieuwe markt moet de Nma (Nederlandse mededingings autoriteit)
toezicht kunnen houden wat de VVD betreft. Echter, de VVD wil liever
geen grote regeldrift van de overheid, laat de markt zich kunnen
ontwikkelen; de zogenaamde Jacobse & Van Es-bedrijfjes worden wegens
gebrek aan kwaliteit op den duur uit de markt gestoten. Wel dient er
in de visie van de VVD te worden gewaakt voor oneigenlijke
concurrentie op deze markt. Een voorbeeld hiervan is waar te nemen bij
gemeentes. Groot bezwaar heeft de VVD tegen het feit dat terwijl
gemeentes eigenlijk alle scholing, advies voor reïntegratie en ook de
bemiddeling hiervoor zouden moeten inkopen op de private markt, dit
niet goed in de wet was geregeld. Twee redenen: 1) dit is vermenging
van opdrachtgevers en opdrachtnemersrol met onvoldoende
controlemogelijkheden; 2) er kan oneigenlijke concurrentie en
verstoring van de marktwerking optreden. Toch werd in de wet zonder al
te veel voorwaarden toegestaan dat gemeenten op grote schaal dit werk
zelf mogen blijven doen of kunnen doorschuiven naar aan hen gelieerde
instellingen (zoals WSW-bedrijven en stichtingen die de WIW uitvoeren)
De VVD heeft ervoor gepleit om aan deze mogelijkheid veel strengere
voorwaarden te koppelen. Hierover zal in het najaar een
kabinetsnotitie verschijnen waarbij ook een advies van de Nma gevoegd
zal worden.
De Invoeringswet SUW bood in artikel 130 nog voor twee jaar een
omzetgarantie aan het geprivatiseerde(!) deel van Arbeidsvoorziening,
KLIQ geheten. De VVD vindt dit geen goed idee. Te lange bescherming
door de overheid heeft als gevolg dat men achteroverleunt en zich niet
goed op de markt weet te positioneren. Bovendien heeft de VVD zich
jaren met hand en tand verzet tegen de verplichte winkelnering bij
Arbeidsvoorziening. Reden dus om een amendement in te dienen dat dit
artikel schrapt. Het amendement is zeer tegen de zin van de Minister-
bijna kamerbreed ondersteund (alleen Groen Links en SP stemden tegen)
en aangenomen.
Opdrachtgeverschap
De VVD heeft er tijdens de onderhandelingen voor geknokt dat degene
die zelf betaalt voor reïntegratie, ook mag bepalen voor welk bedrijf
hij kiest en met welk contract. Wil men dit per branche of sector doen
dan kan dan dat. Maar mocht men CAO-afspraken willen maken dan zal een
vrijwel automatische dispensatie moeten gelden op de contractseisen.
De keuze voor welk Rea-bedrijf men wil gaan mag niet verplicht worden
en zeker niet algemeen verbindend worden verklaard. Dit is nu goed in
de wet geregeld. De liberale aanhouder wint!
Overige aandachtspunten
Gelukkig is nu ook de intake op het CWI beter geregeld. De gemeente
komt niet in de knel met verstrekking van de bijstand wanneer de
intake van bijstandscliënten door het CWI wordt gedaan. Kamerbreed
heeft men hier op aangedrongen.
Ook kamerbreed is er een amendement ondertekend en aangenomen van Ab
Harrewijn (Groen Links) waarin een landelijke participatieraad voor
cliënten wordt opgericht. Zij kunnen nu ook meepraten en adviseren
over de positie van cliënten in het nieuwe uitvoeringsstelsel. De VVD
stelt het belang van de cliënt, met een juiste mix van rechten en
plichten en veel klantvriendelijkheid, voorop. Daarom heeft de
woordvoerder al eerder gepleit en ook toegezegd gekregen - dat
gedurende de eerste invoeringsjaren landelijke congresdagen worden
georganiseerd voor cliëntorganisaties en (ongebonden) cliënten om de
resultaten van de nieuwe uitvoeringsstructuur te evalueren.
Uitrol
Nu de SUWI-wetten zijn aangenomen is de kous nog niet af. Het zal nog
jaren duren voordat het nieuwe uitvoeringsstelsel goed is ingericht en
naar behoren functioneert. De Kamer overlegt dan ook regelmatig met
beide bewindslieden over de voortgang van dit enorme proces. Mede op
aandrang van de VVD vindt direct aan het eind van het eerste jaar na
inwerkingtreding van de wetten een eerste integrale evaluatie plaats.
Daarbij worden de prioriteiten zoals ze door de VVD werden gesteld
expliciet meegenomen. Tot slot is er nog veel lagere regelgeving die
aan de Tweede Kamer voorgelegd zal gaan worden.
Informatie: Marijke van Lente. Telefoon 070 318 2909 (di t/m do. 10.00 18.00 uur). Privé: 038 - 4440300. E-mail: m.vanlente@tk.parlement.nl