Den Haag, 6 juli 2001
Fijnaut 'vervelend en pijnlijk'
,,Af en toe word ik wel eens wakker met een licht depressief gevoel",
verzuchtte mr. Joan de Wijkerslooth dinsdag tegen enkele journalisten
die hem het vuur aan de schenen legden over het rapport-Fijnaut. Het
Openbaar Ministerie heeft de afgelopen weken weer volop in het nieuws
gestaan. Rumoer over een televisiedocumentaire over de zaak-Vaatstra,
de Hoge Raad gelast een herziening in de Puttense moordzaak en het OM
wordt niet-ontvankelijk verklaard in de zaak tegen enkele
Clickfonds-verdachten. Tijd voor een korte beschouwing met de
voorzitter van het College van procureurs-generaal...
'Fijnaut', Vaatstra, Clickfonds, Putten
,,Dit is vervelend en pijnlijk", zei mr. Joan de Wijkerslooth dinsdag
op de persconferentie na de presentatie van het rapport van de
wetenschappers Nelen, Van de Bunt en Fijnaut. Het drietal evalueerde
het strafrechtelijk onderzoek dat in de periode 1996-1999 was gehouden
naar de uitlopers van de IRT-affaire.
De drie wetenschappers stelden vast dat officieren van justitie niet
bereid waren geweest naar elkaar te luisteren en ruzie maakten over de
te volgen koers. Dat hoofdofficieren 'alles erger' maakten door bij
ruzies zonder meer achter hun eigen officieren te gaan staan en het
College onvoldoende te informeren over de ernst van de situatie. Het
College van pg's was onvoldoende geïnformeerd en verzuimde om door
krachtiger aansturing bij te dragen aan coördinatie en
conflictoplossing.
Uitvergroting werkelijkheid
Een weinig fraai beeld van het OM, zo was de conclusie in de media.
Mr. Joan de Wijkerslooth, voorzitter van het College van
procureurs-generaal: ,,Zoals ik ook op de persconferentie heb gezegd:
pijnlijk en vervelend. Ik wil wel onmiddellijk een aantal
kanttekeningen plaatsen. Zo gaat het rapport over een in alle
opzichten uniek onderzoek. In structuur, historie en politieke en
publicitaire beladenheid. Het rapport is een uitvergroting van de
werkelijkheid als het gaat om de organisatie van omvangrijke
onderzoeken. Ik denk dat het geschetste beeld niet representatief is
voor de wijze waarop wij in grotere onderzoeken opereren.
Een tweede kanttekening is dat het rapport de periode tot aan 1 juni
1999 beslaat. ,,En in de tussentijd is veel gebeurd. Het onderzoek is
op een geheel nieuwe, voor het OM unieke leest geschoeid. Ook heeft de
ontwikkeling van het gehele OM in die periode niet stilgestaan."
Dat wil overigens niet zeggen dat er geen lessen te trekken zijn uit
het rapport-Fijnaut, meent De Wijkerslooth. ,,Zeker niet. Wij
onderschrijven de aanbevelingen die de onderzoekers doen om
omvangrijke onderzoeken beter te structureren en krachtiger aan te
sturen. Daarmee zullen we aan de slag gaan."
Geen personele consequenties
In de media was wederom sprake van personele consequenties die er
zouden moeten volgen voor de betrokken OM-ers. Komen die er? ,,Daar
kan ik kort over zijn: nee, wat mij betreft niet. Ik vind niet dat je
individuelen mag afrekenen op fouten die door de organisatie zijn
gemaakt of mogelijk gemaakt. De officieren werden in hun handelen
gesteund door de hoofdofficieren en het College. Goed geïnformeerd of
niet, goede organisatiestructuur of niet."
Nog een prangende vraag: was er nu wel of niet sprake van
parallelimporten van 15.000 kilo cocaïne? ,,Tegelijkertijd met het
rapport-Fijnaut heeft de minister een voortgangsrapportage in deze
zaak naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin staat, kort samengevat, dat
wij niet kunnen bewijzen dat het niet is gebeurd, maar dat het wel
zeer onaannemelijk is."
"Koninklijke verdediging" in zaak-Vaatstra
,,In de opschudding rond de reportage over de zaak-Vaatstra is de Wet
van Murphy van toepassing. Alles wat kan misgaan is misgegaan. In die
zaak werd de indruk gewekt dat het parket Leeuwarden iemand had
aangehouden om toe te geven aan de publieke druk. Onzin. Er was sprake
van een verdachte waarvan de aanhouding gewenst was. Er bestonden
zekere aanwijzingen tegen hem en we hadden zijn verklaring en zijn dna
nodig om daarin duidelijkheid te brengen, Dat is gebeurd. Ik vind wel
dat in de reportage op de Friese televisie ongelukkige bewoordingen
zijn gebruikt om dit uit te leggen. Hierna krijg je echter de Wet van
Murphy, alles liep verkeerd. Ik vond het mooi dat de minister in het
afsluitende debatje in de kamer, op donderdag 5 juli, het opnam voor
de collega's in het noorden. Hij zei dat hij alle vertrouwen had in
het Leeuwardense parket en dat is toch een koninklijke verdediging."
Het verkeerde beeld rond 'Putten'
In de vele publicaties stapelen de incidenten zich op. Gesuggereerd
wordt dat het OM een club is waar blunderende officieren elkaar de
strot afbijten. ,,Tja, dat is niet wat ik zie als ik om mij heen kijk.
Ik denk dat het helemaal niet zo slecht gaat. Er is veel aandacht voor
een paar zaken. Veel van die aandacht is bovendien gebaseerd op niets.
Dan denk ik aan de Doverzaak. Maandenlang kregen wij er publicitair
van langs dat er sprake was van het doorlaten van mensen, dat er in
het onderzoek de ene op de andere blunder werd gestapeld. Op zijn
minst één advocaat in die zaak gaf ook gewoon toe dat hij een
mediastrategie had waarin hij stukken uit het dossier ter beschikking
stelde. De rechtbank was aan het einde heel duidelijk: er was geen
sprake van doorlaten of wat dan ook. Van de zeg 120.000 misdrijven die
wij aan de rechter voorleggen leidt het gros vlekkeloos tot een
veroordeling. Daar hoor je niemand over. Maar zo werkt dat: goed
nieuws is geen nieuws. Daar moeten we niet over klagen, het is een
fact of life."
De Clickfondszaak
Nog een fact of life: de Clickfondszaak. ,,Ook pijnlijk en vervelend.
Ik heb zelden een rechterlijk vonnis gezien dat zo ontluisterend was
voor het OM. Ik wil over die zaak nog niet teveel zeggen: het parket
in Amsterdam heeft immers vandaag (vrijdag 6 juli) bekend gemaakt in
hoger beroep te gaan. Het publicitaire optreden van het OM in deze
zaak is ongelukkig geweest. Tot die conclusie waren we zelf al gekomen
en het vonnis heeft dit nog eens bevestigd. Natuurlijk trekken wij ons
die kritiek aan. Het OM moet in dit soort onderzoeken absoluut veel
terughoudender met de pers communiceren."
Is het nog leuk bij het OM? ,,Het is natuurlijk niet prettig, al die
kritiek op het OM. Het is wel zo dat het werk van het OM altijd nieuws
zal zijn. Het OM houdt zich eenmaal bezig met zaken die de aandacht
trekken, die dicht bij de mensen liggen. Het is ook zo dat wij niet
altijd kunnen toegeven aan de wensen en eisen van iedereen. Er zal dus
altijd kritiek zijn."