Den Haag, 5 juli 2001
BIJDRAGE VAN FERD CRONE (PVDA) AAN HET ALGEMEEN OVERLEG ONTWIKKELING EN
STAND VAN ZAKEN INTERNATIONAAL KLIMAATBELEID
Dit algemeen overleg gaat voornamelijk over de vraag: hoe verder met
internationaal klimaatbeleid nu dat de Verenigde Staten het Kyoto Protocol
'dood' hebben verklaard? Het overleg is dus deels informatief: wat zijn de
vorderingen? En deels politiek van aard: zullen we zonder de VS verder
timmeren aan een internationaal akkoord inzake klimaatbeleid? En: wat zijn
de mogelijke terugvalopties?
Andere onderwerpen staan ook op de agenda maar zijn van minder belang.
Bijvoorbeeld een aantal (wetenschappelijke) rapporten die klimaatverandering
nog sterker toeschrijven aan menselijke invloeden en die uiteenzetten dat
met bestaand beleid broeikasemissies terug te dringen zijn zonder al te veel
gevolgen voor de economie. Deze rapporten versterken alleen nog meer onze
positie om verder te gaan met klimaatbeleid. Ook is er een tussenevaluatie
van Nederlands klimaatbeleid die een opsomming biedt van het ingezette
beleid. Maar deze tussenevaluatie kan nog geen heldere cijfers geven over de
werkelijke emissie ontwikkelingen (CPB, ECN, RIVM doen verslag in het
najaar). Wij willen graag deze cijfers afwachten. De belangrijke onderwerpen
van de tussenevaluatie - verdere stimulering van WKK en EPA - zijn al aan de
orde geweest of komen nog aan bod.
Stand van zaken
Zoals bekend is de Klimaatconferentie in Den Haag mislukt. Dit was de zesde
bijeenkomst van alle deelnemende partijen om afspraken over internationaal
klimaatbeleid te maken of verstevigen. Om het proces weer vlot te trekken
heeft Pronk als voorzitter van de partijen een nieuw voorstel ingediend, het
zgn. Pronk Paper. Dit paper, gepresenteerd begin april, stelt belangrijke
compromissen voor ten aanzien van een aantal onderwerpen: 'sinks' (bosaanleg
voor CO2-opvang), de verhouding tussen binnenlandse en buitenlandse
maatregelen (emissiehandel), steun aan ontwikkelingslanden en sancties ter
naleving van de gemaakte afspraken. Amendementen zijn ingediend om daar
wijzigingen aan te brengen. Deze zijn informeel besproken tijdens een
VN-bijeenkomst eind april in New York. Afgelopen weekend kwamen de partijen
in Scheveningen weer bijeen. Dit had moeten leiden tot een duidelijk
standpunt voor de vervolgconferentie in Bonn (COP6 plus) die in juli
plaatsvindt.
Maar afronding met een duidelijk standpunt naar Bonn toe is er (nog) niet
van gekomen. Het is niet duidelijk of Japan blijft meedoen. Japan lijkt niet
zonder de VS verder te willen gaan. Dit ondanks concessies die gedaan zijn
aan Japan (10+3 Mton optie voor sinks). En Japan is cruciaal voor het Kyoto
Protocol. Immers, als 55 landen, verantwoordelijk voor 55% van alle
broeikasemissies, het Kyoto Protocol ratificeren, dan treedt het Protocol in
werking. De nodige participatie is er wel (EU-lidstaten, Oost-Europese
landen, Rusland), maar geen enkel land (Japan) mag nog afvallen.
Wat gebeurt er met het Kyoto Protocol? Dat is de grote vraag voor de komende
conferentie in Bonn die uitsluitsel moet bieden. Het Kyoto Protocol regelt
de internationale samenwerking voor klimaatbeleid. Pas dan hebben we
afspraken het klimaatprobleem in toom te houden. En zadelen we onze kinderen
en armere landen, die het meest getroffen worden, niet op met een door ons
veroorzaakte klimaatverandering.
Maar is er genoeg samenwerking tussen de Kyoto-deelnemers om tot een goede
afronding te komen? De VS doen niet mee. Japan weifelt en wil per se dat de
VS binnenboord blijft. Toch zijn er genoeg welwillende landen: EU-lidstaten,
Oost-Europese landen en Rusland. Maar geen enkel land mag nog afvallen,
zeker niet Japan. Met Japan erbij halen we de eindstreep (58%). En het
liefst zouden andere landen moeten meedoen, zoals Australië en Canada. Graag
toelichting hierop.
Standpunt PvdA
Een werkbaar Protocol moet er komen. Betrokkenheid van de VS is op termijn
onmisbaar, gezien hun aandeel in broeikasgassen (25% van de mondiale
uitstoot). Uiteindelijk moet dat een reden zijn om het proces voort te
zetten met de welwillende partijen, die klimaatafspraken willen maken. En
premier Kok kreeg tijdens de EU-top in Zweden de belofte van Bush dat
"Amerika anderen die wel mee willen gaan in het Kyoto proces niet zal
blokkeren." Een belangrijke doorbraak. Wel moet druk op de VS om mee te doen
uitgeoefend blijven worden.
Dit is ook de algemene strekking van het artikel dat ik met Magreeth de Boer
heb geschreven (De Volkskrant, 26 april 2001). Er moet bescherming zijn voor
de landen die extra beleid voeren om te voorkomen dat bedrijven in de VS
onterecht concurrentievoordeel hebben door achterblijvend milieubeleid. Dit
is consistent met de Wereld Handelsorganisatie (WTO). Ook is dit onderdeel
geweest van het Montreal Protocol (Ozonverdrag), waarin landen die cfk's
blijven produceren daar geen handelsvoordeel aan mogen ontlenen. We willen
geen handelsoorlog, maar een afstemming tussen economie/handel aan de ene
kant en milieu(verdragen) aan de andere kant.
Wat de heer Kock voorstelt - koppeling CO2-uitstoot en economische groei -
als tegenreactie op ons artikel is zeker een goed idee maar kan pas na Kyoto
(De Volkskrant, 21 mei 2001). De VS stemt namelijk alleen in met
emissierechten op basis van economische groei of op basis van het inkomen
per hoofd van de bevolking als volledige emissiehandel kan plaatsvinden, dus
als ontwikkelingslanden wereldwijd meedoen. Zij zullen echter pas een
'commitment' willen aangaan na Kyoto, als de emissierechten worden verdeeld
tussen alle landen op basis van historische rechten, gelijke rechten of een
mengvorm tussen beiden. En als rijke landen hun verantwoordelijkheid nemen
en niet afschuiven.
De Tweede-Kamerfractie van de VVD ziet de participatie van de VS en Japan
anders. De VVD hamert op ratificatie van het Kyoto Protocol door de VS en
Japan. Anders doet de VVD niet mee? Dat is (nog) niet duidelijk. In de
Tweede Kamer debatteren we vandaag daarover. Maar als de VVD vasthoudt aan
deze onhaalbare voorwaarde - vooral de participatie VS - komen we er niet.
We komen er wel met de mogelijkheden die er zijn. Klimaatbeleid is immers
haalbaar, zelfs in beperkt EU-verband. Verschillende studies rekenen dat
voor. En daar wijzen de heren Bollen, Manders en Tang terecht op (De
Volkskrant, 4 mei 2001). De EU kan de Kyoto doelstelling halen zonder grote
gevolgen voor de economie, ook zonder de VS. De kosten zijn minder dan 0.1%
van het BNP. De grootste en relatief goedkoopste emissiereducties kunnen
worden bereikt in de energiesector en in de industrie binnen de EU.
Samenwerking is dan wel van groot belang in de vorm van emissiehandel, niet
wereldwijd maar binnen Europa. Zonder die eerste stap van de rijke landen
komen de ontwikkelingslanden nooit over de brug. Wachten totdat de VS en
Japan meedoen, zoals de VVD dat doet, zou de absolute dood voor Kyoto
betekenen want dan moet een volledige nieuwe brug worden gebouwd en dat
duurt weer 10 jaar.
Kortom, we nemen verantwoordelijkheid voor klimaatbeleid. We wachten niet
totdat de VS en Japan meedoen. En we hammeren op de haalbaarheid, samen met
onze Europese partners. Dit is de politieke boodschap die de Nederlandse
regering moet uitdragen.