De architectuur van Katwijk Farma
Kasteel op een heuvel
Geen enkele muur heeft rechte hoeken, geen gang loopt recht, en zelfs
de bureau's en vergadertafels zijn nergens rechthoekig. Het gebouw van
Katwijk Farma in het Biosciencepark bestaat helemaal uit ronde vormen
en gebogen lijnen. Een onspannen binnenkomen
BOUWEN EN WONEN - Het gebouw springt onmiddellijk in het oog. Niet
alleen door de golvende en gebroken lijnen en de frisse kleuren, maar
ook doordat het, haast als een kasteel, op een soort heuvel staat, met
flink veel groen eromheen. Een kleine oase in het Biosciencepark.
Het gebouw van Katwijk Farma, een farmaceutisch bedrijf in het
Biosciencepark, is één van de staaltjes architectuur die bezoekers
aanstaande zondag, tijdens de landelijk architectuurdag, van binnen
kunnen bekijken. Het is zonder twijfel het interessantste gebouw in
'Leiden Centraal', het kantorengebied rondom het station, dat Leiden
als thema van de architectuurdag heeft gekozen.
Beter maken
'In de natuur zie je vrijwel nergens hoeken van negentig graden', zegt
Marius Ballieux van het architectenbureau Alberts en Van Huut, dat het
gebouw in 1995 ontwierp. 'Rechte hoeken zie je alleen in voorwerpen
waar mensen de hand in hebben.' Tenzij ze dingen maken die, zoals hij
het noemt, moeten 'communiceren' met de natuur, zoals vliegtuigen en
boten. 'Dan worden ze gedwongen om naar andere vormen te grijpen.'
Ballieux en zijn collega's willen gebouwen neerzetten die een eenheid
vormen met de natuur, door ze volgens dezelfde principes als de natuur
te maken, organische architectuur. De architecten werken volgens
antroposofische ideeën. 'De mens is natuur, en voelt zich dus ook het
meest happy in een omgeving die volgens de natuur is ontworpen. Zeker
in een gebouw waar medicijnen worden gemaakt om mensen beter te maken,
is het belangrijk dat werknemers zich eerst zélf goed in hun element
voelen.'
Vervelende kantoordozen
Werknemers van Katwijk Farma hebben dat gevoel. 'Een heel plezierig
pand', vindt hoofd secretariaat Ria Rooden. 'Je voelt je gelijk
prettig en ontspannen als je binnenstapt. Heel anders dan die
vervelende "kantoordozen" die je overal ziet.'
Geen enkele gang of kamer heeft dezelfde vorm. Rooden: 'Als je door de
gebogen gangen loopt, is het steeds weer verrassend wat je om de hoek
aantreft.' Muren, raamkozijnen en plinten hebben aangename
pastelkleuren. Elke verdieping heeft zijn eigen kleurencombinatie.
Naast elke deur is een kristalvormige ruit. Rooden: 'Hier kun je als
je voorbijloopt zien of iemand druk bezig is of dat je kunt storen. En
de werknemer in het kantoor krijgt het gevoel dat hij niet opgesloten
zit, maar verbonden is met het hele gebouw.' Zelfs de spiegels op de
toiletten zijn organisch gevormd. Alles ontworpen volgens het gevoel.
Enige nadeel van deze grillige vormen is dat ze het gebouw vrij
kostbaar maken. Rooden: 'Als er bijvoorbeeld een element vervangen
moet worden, dan bestaat daar geen "standaard" voor.' En, voegt
Rooden's collega Alexandra daar aan toe: 'Op de ramen van de
ontvangsthal past geen zonnewering, zodat ik de hele dag in de
brandende zon achter de balie sta.'
Slakkenhuis
De elementen aarde, water, vuur en lucht spelen een belangrijke rol in
het ontwerp. Gelijk in de ontvangsthal word je verrast door een
klaterend watertje onder de trap, dat als een soort slakkenhuis omhoog
kronkelt. 'Het nodigt mensen uit om de trap te nemen in plaats van de
lift', verklaart de architect. Medewerker Ria Rooden bevestigt dat het
werkt. 'Ik neem altijd de trap. Er zijn maar een paar werknemers die
altijd de lift nemen.'
Het element lucht komt vooral terug op de fraaie binnenplaats met
struiken, bomen en een vijver tussen het kantoorgebouw en het
fabrieksgedeelte waar de medicijnen worden gemaakt. Rooden: 'Hier kom
je in de pauzes echt tot rust, ik krijg er altijd een gevoel van
ruimte.' Een smalle en beslist niet kaarsrechte loopbrug verbindt deze
twee gedeeltes, waardoor de buitenlucht als het ware in het ontwerp is
ingebouwd. 'Dat zie je ook daar bovenaan', wijst Rooden omhoog, 'het
zijn een soort kantelen als van een kasteel. Lucht en aarde vormen een
geheel.'
Verouderen
Het koperen dak van het fabrieksgedeelte staat voor 'vuur'. Alle
buitenmuren zijn uit baksteen opgetrokken. 'Een fantastisch product
dat zijn kwaliteit behoudt. Direct uit de aarde', betoogt architect
Ballieux. 'Kunststof lééft niet, terwijl bakstenen in de loop der tijd
van kleur en karakter veranderen. Een gebouw moet kunnen verouderen,
zoals mensen ook verouderen.'
Katwijk Farma aan de Archimedesweg is ontworpen volgens de principes
van 'organische architectuur': alle vormen zijn afgekeken van de
natuur. Foto: Wim van Noort.
Informatiemarkt Architectuurdag
Wie meer wil weten over de gebouwen die de afgelopen jaren rondom het
station zijn verrezen, is zaterdag 1 juli van 10.00 uur tot 16.30 uur
welkom op de informatiemarkt in museum Naturalis. Allerlei
organisaties en bureaus presenteren zich op die markt. Vanaf Naturalis
starten rondleidingen door het gebied. De gemeente geeft op de
informatiemarkt tekst en uitleg over het Leiden Centraal Project.
Speciaal voor de bezoekers van de Dag van de Architectuur heeft de
gemeente een boekje gemaakt over het stationsgebied. Hierin geven de
architecten van de nieuwe gebouwen aan waarom hun ontwerp bijzonder
is. In tegenstelling tot eerdere berichten blijft 'Kuifjes raket' van
de Sociale Verzekeringsbank dicht. In Naturalis wordt een lezing over
het gebouw gehouden. De kubussen van het CHDR blijven ook dicht, maar
een architect zal tijdens de Zeezijdewandeling nadere toelichting
geven over het gebouw.
Meer informatie: RAP (071-5137525), www.rap.site.nl.