Helpdesk krijgt meer vragen over portretrecht
De juridische helpdesk van de NVJ constateert dat er meer fotografen
dan gewoonlijk met vragen komen over het portretrecht. Een goed moment
om het geheugen op te frissen en de 'Handleiding Auteursrecht voor
fotografen" van de Fotografenfederatie in herinnering te brengen.
Dat zgn. "blauwe boekje" wijst er op dat fotografen naast hun
creatieve bezigheden ook attent moeten zijn op de auteursrechtelijke
aspecten van hun beroep. Bij het portretrecht - een onderdeel van de
Auteurswet - is zelfs waakzaamheid geboden. Het is een gebied in
ontwikkeling, waarbij de positie van de geportretteerde de laatste
tijd terrein wint ten koste van de fotograaf, aldus de handleiding.
Verder heeft de fotograaf, als hij of zij een foto maakt van een
schilderij, een beeldhouwwerk of een gebouw, te maken met het
auteursrecht van derden. Het auteursrecht moet dan "gedeeld" worden
met respectievelijk de kunstschilder, de beeldhouwer of de architect.
En tenslotte heeft de fotograaf te maken met het citaatrecht. Dit
recht regelt dat foto's bij een aankondiging, een bespreking of een
beoordeling zonder toestemming van de maker mogen worden gepubliceerd.
In de handleiding zijn allerlei voorbeelden te vinden, waarbij ook het
juridisch steekspel is beschreven en er wordt stilgestaan bij vragen
die sommige juristen zichzelf en elkaar stellen over het portretrecht.
Zo maakt de Auteurswet onderscheid tussen het publiceren van foto's
die in opdracht en met medeweten van de geportretteerden zijn gemaakt
(commercieel portretrecht) en van foto's die zonder toestemming of
zonder opdracht zijn gemaakt (ideëel portretrecht). Juist foto's die
zonder toestemming of zonder opdracht zijn gemaakt kunnen bij het
openbaar maken problemen geven, zeker als het nieuwsfoto's betreffen.
Om nog maar te zwijgen over de problemen die kunnen ontstaan als een
dergelijke foto zonder medeweten van de fotograaf ook nog eens in een
advertentie wordt gebruikt...
In de "Handleiding Auteursrecht voor fotografen" is een voorbeeldtekst
voor vrijwaring opgenomen. Met deze vrijwaring maakt de fotograaf
kenbaar dat degene die het beeld publiceert aansprakelijk is voor
eventuele schade die uit publicatie kan voortvloeien. Misschien ten
overvloede maar... werk je digitaal dan kun je de voorbeeldtekst samen
met je naam, de datum van opname en het copyrightteken standaard in de
bestandsinfo kopiëren. De tekst luidt:
"De fotograaf aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid jegens wie dan
ook ten aanzien van rechtmatigheid van het openbaar maken van de foto.
(Hier invullen de naam van de gebruiker/uitgever/wederpartij) is
daarvoor zelf, volledig en als enige aansprakelijk. Hij vrijwaart de
fotograaf voor alle schade die deze mocht lijden doordat derden
(bijvoorbeeld geportretteerden, merkhouders, organisaties of
anderszins) de fotograaf aanspreken op grond van het openbaar maken
van de foto."
Meer informatie: www.fotografenfederatie.nl
Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten