Persbericht Wageningen Universiteit
27 juni 2001, nr. 045
Hoogste veterinaire ambtenaar van LNV op Wagenings studenten-symposium:
"Weinig kans op ander vaccinatiebeleid bij nieuwe MKZ-uitbraak"
Het is zeer onwaarschijnlijk dat Nederland binnen afzienbare tijd gebruik zal maken van preventieve vaccinaties om nieuwe uitbraken van mond- en klauwzeer (MKZ) te bestrijden. "Dit najaar gaat binnen de Europese Unie de discussie over de kosten en baten van vaccinatie tegen MKZ van start en het zal heel moeilijk worden de andere lidstaten te overtuigen ruimere maatregelen toe te staan. Veel landen hechten sterk aan status `MKZ-vrij zonder vaccinatie' en gebruiken de manier waarop Nederland het virus heeft bestreden juist als argument voor non-vaccinatie. Bovendien zijn de EU-lidstaten gebonden aan de voorwaarden van het OIE (International Office of Epizootics - het Internationaal Bureau voor Besmettelijke Veeziekten) waar 160 landen bij zijn aangesloten. Aanpassing van die voorwaarden is een moeizame weg, het speelveld is niet breed". Dit zei drs. Frits Pluimers, Chief Veterinary Officer van het Ministerie van LNV tijdens het symposium `Met Kennis van Zaken' dat woensdagmiddag 27 juni in Wageningen is gehouden.
Het symposium vormde de afsluiting van een cyclus van een zevental lunchlezingen van
deskundigen, die studenten van Wageningen Universiteit in mei en juni hebben
georganiseerd als reactie op de MKZ-crisis. De studenten wilden hiermee de discussie
over het non-vaccinatiebeleid en de gewenste vorm van veehouderij in Nederland meer
diepgang geven zodat studenten `met kennis van zaken' aan het debat kunnen deelnemen.
Uit een peiling tijdens de bijeenkomst bleek ruim driekwart voorstander te zijn van
vaccineren tegen MKZ. De Rotterdamse viroloog prof.dr. Ab Osterhaus was een warm
pleitbezorger voor vaccineren. "De blootstelling aan zulke virusziekten wordt steeds
groter en de wereld steeds kleiner. Zonder een goede diagnostiek en vaccinatie zullen
er ongetwijfeld meer uitbraken komen. Ik snap heel goed dat je de regels niet
verandert tijdens de crisis. Maar nu heeft de politiek en de agrarische sector de
gelegenheid om de ergste misstanden in de bestrijding van MKZ ongedaan te maken",
aldus Osterhaus. Hij vindt dat de land- en tuinbouworganisatie LTO nu alles zou
moeten doen om de ontwikkeling van een betrouwbaar merkervaccin, waarmee
geinfecteerde en gevaccineerde dieren kunnen worden ongescheiden, te bevorderen.
Volgens melkveehouder Henk Berends zal LTO haar invloed aanwenden om het
non-vaccinatie-beleid ter discussie te stellen en in ieder geval een verruiming van
noodentingen te bewerkstelligen. "Het is eigenlijk onaanvaardbaar dat gezonde,
gevaccineerde dieren moeten worden geruimd, daarvoor zou je een regionale afzet
moeten regelen".
Volgens prof.dr.ir. Jan Douwe van der Ploeg, hoogleraar rurale sociologie in
Wageningen, is door de MKZ-crisis nog eens goed duidelijk geworden dat landbouw niet
gereduceerd kan worden tot een technisch-economische operatie. "We hebben te lang
geloofd dat landbouw los te koppelen is van haar sociaal-culturele context en het
ecosysteem. Om onze fouten te herstellen is een nieuw herontwerp nodig". Hij
waarschuwt daarbij voor het gevaar dat er gekozen wordt voor een nieuwe
optimalisatie, dit maal niet langs een technisch-economische lijn maar langs een
hygienelijn.
Volgens Van der Ploeg heeft de MKZ-crisis aangetoond dat draaiboeken en rekenkundige
modellen niet werken als ze alleen rekening houden met technische en economische
factoren. "Bij zo'n crisis blijkt dat mensen vooral behoefte te hebben aan informatie
en dat een gebrek aan onderling vertrouwen tot enorme problemen kan leiden". Wel ziet
hij een lichtpuntje in de stedelijke reactie op de MKZ-crisis. "Bij de varkenspest
was er alleen maar afkeer voor de intensieve veehouderij, terwijl er nu ook sprake
was van mededogen met de melkveehouderij. Het is opvallend dat de culturele elite
hierbij voorop liep. Blijkbaar heeft de landbouw nog stevige wortels in de
Nederlandse samenleving". Kennisinstellingen - `Wageningen voorop' - moeten zorgen
voor een herontwerp van de Nederlandse landbouw dat niet uitgaat van één optimale
standaard.
Prof.dr.ir. Arie Oskam, hoogleraar agrarische economie en plattelandsbeleid, ziet
twee alternatieven voor het MKZ-beleid. "Een eenzijdige stap van Nederland naar
vaccinatie is geen begaanbaar pad, dus kun je eigenlijk alleen kiezen voor een
Europees preventief vaccinatiebeleid of een beleid waarbij de EU vaccinatie toestaat
in het geval van een uitbraak". Het belang van de Europese export van vee en vlees
naar landen als de Verenigde Staten, Canada en Japan is volgens hem niet
doorslaggevend voor het handhaven van non-vaccinatie. De export bedraagt zo'n 3,5
miljard gulden, maar een aanzienlijk deel daarvan betalen we zelf in de vorm van
exportsubsidie. De politiek staat voor het dilemma kwantificeerbare kosten af te
wegen tegen niet-kwantificeerbare kosten als ethiek, maatschappelijke ontwrichting en
emotie. De kosten van entingen zijn volgens Oskam in ieder geval niet
verwaarloosbaar. Bovendien zorgen inentingen juist weer voor meer diercontacten en
biedt vaccinatie geen garantie op het uitblijven van uitbraken.
Vrijwel alle deskundigen waren het er over eens dat de MKZ-crisis geen directe relatie heeft met de intensieve veehouderij. Maar door MKZ is de roep op een herstructurering van de veehouderij wel weer actueel geworden. De politiek is twee jaar geleden nog precies geinformeerd over wat er bij een mogelijke MKZ-crisis zou gaan gebeuren. Maar politieke aandacht is er nou eenmaal eigenlijk alleen als er ook publieke en media-aandacht is. Professor Osterhaus ziet geen bezwaren om de MKZ-crisis te gebruiken om gewenste veranderingen door te voeren. "Ik gebruik media-aandacht ook om er op te wijzen dat bij mensen een wereldwijde griepuitbraak voor de deur staat. Het is eigenlijk een wonder dat dit nog niet is gebeurd. Zo kun je MKZ gebruiken om pijnpunten in de veehouderij aan de kaak te stellen. Als men zich maar realiseert dat een overstap naar biologische landbouw het risico op MKZ verhoogt en dat je MKZ niet buiten de deur kunt houden door alleen de weerstand van de dieren te verhogen", aldus Osterhaus.
Het Wagenings MKZ-debat is een initiatief van studievereniging `De Veetelers' (dierwetenschappen), studievereniging Mercurius (consumentenwetenschappen), WSO (Wageningse Studenten Organisatie), de Boerengroep en RUW (Ruraal Wageningen). De zeven lunchbijeenkomsten hebben duidelijk voorzien in een behoefte. Er was steeds sprake van een goede belangstelling en levendige discussie. In de lezingen is onder meer ingegaan op eigenschappen van het virus en de ziekte MKZ, de geschiedenis van MKZ, de rol van veetransporten en identificatie & registratie van dieren, export en handelsbelemmeringen, het economisch model en sociologische aspecten ten aanzien van consument, burger en boeren.
NOOT VOOR DE PERS
Meer informatie: Stafafdeling Communicatie, Gert van Maanen, tel. 0317-485003.