Promotie
Seksferomonen bij de huisvlieg
De huisvlieg (Musca domestica) bezorgt mens en dier veel overlast. Hij
kan maag- en darmziekten overbrengen en zelfs tyfus, cholera en tbc
veroorzaken. Nico Noormans onderzoek richtte zich op de rol van
signaalstoffen (feromonen) op het gedrag van de huisvlieg. Hij vroeg
zich vooral af of zijn onderzoek een bijdrage kon leveren aan het
milieuvriendelijk bestrijden van vliegen. Eerder onderzoek had al
laten zien dat op het lichaam van de vrouwelijke huisvliegen die in
het laboratorium gekweekt zijn een feromoon aanwezig is dat seksueel
gedrag bij de mannetjes opwekt, het zogenaamde (Z)- 9-tricoseen.
Noorman wilde weten of dit ook geldt voor vliegen die in het wild
voorkomen. Dat is niet helemaal het geval: het bleek dat de productie
van het seksferomoon door vrouwelijke huisvliegen sterk bepaald wordt
door omgevingsfactoren. Wilde vrouwtjesvliegen maken niets of heel
weinig van het feromoon aan. Maar ook bleek dat wilde mannetjesvliegen
het seksferomoon van de laboratoriumvliegen toch heel aantrekkelijk
vinden. De stof kan dus wel als lokmiddel voor mannetjes dienen.
Noorman ontdekte ook dat de wilde vrouwtjes bij het eileggen
(ovipositie) een ovipositieferomoon afzetten dat andere zwangere
vrouwtjes aanzet om ook hun eieren te gaan leggen. Dit feromoon zou
kunnen worden gebruikt als lokstof voor zwangere vrouwtjes. Dat heeft
dan het grote voordeel dat de bestrijding al kan beginnen bij het
leggen van de eitjes./VS
Nico Noorman (Groningen, 1949) studeerde voor zoölogisch analist aan
de HLO te Groningen. Hij verrichtte zijn onderzoek bij vakgroep
Dierfysiologie van de RUG in het kader van een NWO project.
Datum en tijd
dinsdag 26 juni 2001, 13.15 uur
Promovendus
N. Noorman, tel. (050)363 23 66, fax (050)363 23 31, e-mail:
n.noorman@biol.rug.nl (werk)
Proefschrift
Pheromones of the housefly. A chemical and behavioural study
Promotores
prof.dr. D.G. Stavenga en prof.dr. J.M. Koolhaas
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen