Persinformatie-logo
Nummer 79 5 juni 2001
Periode 14 t/m 20 juni
Genetische test voorspelt succes van medicijnen
Goedkoper en sneller
Vrouwen lagere afbraaksnelheid
ONDERZOEK
Machtige bedrijven wentelen problemen af op niet-machtige
bedrijven
Bouwstenen met het juiste spiegelbeeld
Extremofiel overleeft extreme hitte, zuur en voedselarme
omstandigheden
Bevorderen van foliumzuurgebruik onder vrouwen met kinderwens
Genetische test voorspelt succes van medicijnen
Biologische eiwitlaag onder de loep
Remming angiotensine II door receptorblokkade is onvoldoende
Mechanisme achter acute leukemie onderzocht
Behandeling kransslagaderverkalking met alleen operatie kan de
aandoening verergeren
AGENDA
25 jaar jeugdpsychiatrische kliniek 'De Wenakker'
Tendensen in de hedendaagse literatuur en literatuurwetenschap
Penschilderijen van 17e-eeuwse scheepsschilders
Promotie
Bouwstenen met het juiste spiegelbeeld
Bepaalde chemische moleculen komen voor in twee varianten die elkaars
spiegelbeeld zijn. De natuur is erg selectief als het om deze
spiegelbeelden gaat. Praktisch altijd is slechts één van de twee
varianten biologisch actief. Bij de reacties die chemici in het
laboratorium gebruiken om de moleculen te synthetiseren, ontbreekt die
selectiviteit vaak. Dat houdt in dat de twee spiegelbeelden gewoon in
gelijke hoeveelheden worden aangemaakt. Voor geneesmiddelen, maar ook
voor bijvoorbeeld insecticiden, kan dit betekenen dat de helft van de
hoeveelheid niet werkzaam is of zelfs de verkeerde werking heeft.
Daarom is het beter om medicijnen zo te maken dat alleen het
biologisch actieve spiegelbeeld ontstaat. Geneesmiddelen zijn vaak
grote, ingewikkelde moleculen die in elkaar worden gezet met
bouwstenen. Voor een goed eindresultaat moeten ook deze bouwstenen al
van het juiste spiegelbeeld zijn. Het onderzoek van Hanneke van der
Deen richtte zich op twee typen - zeer breed toepasbare - bouwstenen,
namelijk furanonen en pyranonen. Bij de eerste categorie, de
furanonen, begint zij bij het begin: de synthese van deze
verbindingen. Met behulp van twee verschillende enzymatische
technieken slaagt zij erin de beide spiegelbeeld varianten in zuivere
vorm te maken. Voor de pyranonen was dit werk al in een ander
promotie-onderzoek gedaan. Van der Deen onderzocht verder hoe de
furanonen onder andere gebruikt kunnen worden bij het maken van
lignanen. Dat zijn verbindingen die in veel planten voorkomen.
Lignanen hebben een anti-bacteriële en anti-tumor werking. Bij de
furanonen en de pyranonen keek Van der Deen hoe die kunnen worden
gekoppeld aan alcoholen. Voor de pyranonen kan deze methode worden
toegepast bij het maken nieuwe suikerverbindingen. Haar conclusie is
dat bij beide bouwstenen diverse toepassingen goed mogelijk zijn. /JS
Hanneke van der Deen (Slochteren, 1969) studeerde scheikunde in
Groningen. Ze verrichtte het onderzoek bij de afdeling Organische en
Moleculair Anorganische Chemie van het Stratingh Instituut van RUG.
Het onderzoek werd gefinancierd door NWO.
Datum en tijd
vrijdag 15 juni 2001, 14.15 uur
Promovendus
mw. J. van der Deen, tel. (050)314 37 19,
Proefschrift
Enantiopure furanones and pyranones
Promotores
prof.dr. B.L. Feringa en prof.dr. R.M. Kellogg
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen