VU ziekenhuis

Amsterdam, 8 juni 2001

Denken over oorzaken ziekten vaak rommelig

Opvattingen over de oorzaken van ziekten zouden in de medische opleiding veel explicieter aan de orde moeten komen. Zo leren studenten niet alleen over allerlei aandoeningen maar gaan zij ook kritisch denken over de grondslagen van hun vak. Dit stelt dr. Coen D.A. Stehouwer in zijn oratie bij de aanvaarding van het ambt als hoogleraar in de algemene inwendige geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Opvattingen over de oorzaken van ziekten vormen de kern van onze klinische geneeskunde. Bij het huidige denken over de oorzaken van ziekten worden echter twee fouten gemaakt. Men redeneert veelal vanuit één ziekte, één oorzaak. Iets wordt als oorzaak aangewezen omdat het simpelweg vooraf gaat aan de ziekte. Dit rommelige denken over oorzaken van ziekten leidt tot misvattingen. Beter is het een universeel toepasbaar denkmodel over oorzaken van ziekten te gebruiken met als kernconcepten: deeloorzaak, voldoende oorzaak, noodzakelijke oorzaak en oorzakelijk complement. Men heeft nu veelal de neiging om te versimplificeren wat ten koste gaat van de nuances en de volledigheid. Dit model maakt duidelijk dat ziekten niet worden herkend, maar gedefinieerd op basis van onze opvattingen over ziekte-oorzaken. Verder kan men door dit model inzien dat verbanden tussen oorzaken en ziekten lang niet altijd consistent hoeven te zijn. Wanneer artsen in de toekomst beter in staat zullen zijn oorzaak en gevolg te bepalen kunnen zij betere beslissingen nemen. Daarnaast worden zij zo bewuster van de grondslagen van de medische wetenschap. Dit andere denken over ziekten en oorzaken zou dus explicieter in de opleiding van medici aan de orde moeten komen.

Daarnaast behandelt Stehouwer de vasculaire geneeskunde in deze rede. Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak. Dit geldt ook voor vrouwen en voor niet-westerse landen. Vasculaire geneeskunde houdt zich bezig met de ziekten van de (slag)aderen in de meest brede zin. Stehouwer pleit voor een specialisatie van vasculaire geneeskunde binnen de inwendige geneeskunde. Een aandachtsgebied voor algemene internisten met een brede kennis van slagaderverkalking, vaatafsluiting en ontsteking, hoge bloeddruk,
vetstofwisselingsstoornissen en diabetes, en chronisch nier- en hartfalen. De ontwikkeling binnen dit specialisme gaat snel. Stehouwer ziet het als een belangrijke taak om deze nieuwe inzichten op artsen (van de toekomst) over te dragen.