Schakelen als in de Formule 1 - dat kan sinds kort ook in een BMW M3 of in een M3 cabrio. Met de tweede generatie sequentiële M versnellingsbak (SMG II) kan de rijder beide handen aan het stuur houden. Bij de SMG II gaat schakelen met toetsen - zogenaamde paddles - op het stuur: kort aantippen van de rechter toets voor opschakelen, aantippen van de linker toets voor terugschakelen. En dat letterlijk in een oogwenk, want de gehele schakelbeweging verloopt binnen 80 milliseconden. De rijder hoeft daarbij het gas niet eens los te laten. Het koppelingspedaal ontbreekt, koppelen wordt door de elektronica overgenomen. En wie even geen zin heeft in het bedienen van de schakeltoetsen op het stuur kiest de volautomatische modus - SMG II neemt het schakelen dan van de rijder over. Voor de wijze waarop wordt geschakeld is keuze uit een elftal Drive-Logic-Programma's, van relaxed tot puur sportief, net zo als in de Formule 1. In de Formule 1 schakelen de coureurs tegenwoordig niet meer met een pook, maar bliksemsnel via de paddles aan het stuurwiel. Zo ook in de BMW Williams Formule 1-auto. Hier bedienen Ralf Schumacher en Juan Pablo Montoya via twee vlindervormige paddles achter het stuurwiel de geautomatiseerde versnellingsbak. Door kort de rechter paddle te bedienen wordt opgeschakeld, met de linker paddle schakelt men terug. Daarbij kan de coureur het gaspedaal volledig ingetrapt blijven houden: de allermodernste motorelektronica onderbreekt gedurende enkele milliseconden het motorkoppel, de regelelektronica schakelt elektro-hydraulisch op of neer, en stuurt het in- en ontkoppelen aan; een koppelingspedaal is dan ook niet aanwezig. De voorloper van dit geraffineerde systeem, dat in de Formule 1 reeds lang gemeengoed is, werd door BMW zo'n tien jaar geleden al in de autosport toegepast in de succesvolle toerwagens. Bij dat systeem werd er, nog wèl met een pook, sequentieel geschakeld, net als bij een motorfiets. Om op te schakelen trekt de bestuurder de pook kort naar achter - zonder de koppeling te bedienen, om terug te schakelen drukt hij de pook kort naar voren. Dit systeem maakt enerzijds extreem snel schakelen mogelijk, anderzijds voorkomt het onverhoopt mis-schakelen. BMW is de eerste aanbieder van een dergelijk geavanceerde transmissie Deze ervaringen uit de autosport heeft BMW M in nauwe samenwerking met Getrag en Sachs vertaalt naar een concept dat geschikt is voor gebruik 'op de weg' in personenauto's. Het resultaat is de sequentiële M transmissie (SMG II), die in de nieuwe M3 nu in zijn tweede generatie wordt aangeboden. Al in 1996 was BMW M 's werelds eerste producent die een volledig geautomatiseerde versnellingsbak aanbood. Deze SMG werd exclusief voor de vorige M3 op de markt gebracht. Dit systeem bleek bijzonder succesvol; bijna de helft van alle vorige M3's was met deze vooruitstrevende transmissie uitgerust. Het ten opzichte van de eerste generatie verder ontwikkelde, en ingrijpend aangepaste concept van de SMG wordt nu in zijn tweede generatie wederom exclusief voor de M3 aangeboden. Technisch is de transmissie gelijk aan de normale handgeschakelde zesversnellingsbak van de M3. Maar in plaats van dat de bestuurder hem alleen sequentieel via een keuzehendel kan bedienen, kan dat nu ook via schakelpaddles aan het stuur. Daarmee bepaalt de bestuurder zelf hoe hij de transmissie wenst te bedienen. Vooral het schakelen via de paddles levert een bijdrage aan de actieve veiligheid, omdat de handen tijdens het rijden permanent aan het stuur kunnen blijven. Formule 1-gevoel bij schakelen aan het stuur
De nieuwe SMG-transmissie combineert de mogelijkheid van sportief sequentieel schakelen en ontspannen automatisch schakelen. Het systeem biedt vele voordelen:
· de bestuurder kan op elk moment kiezen uit twee schakelmogelijkheden, de sequentiële ('S') modus of de geautomatiseerde ('A') modus;
· via 'Drivelogic' kan de bestuurder de schakelkarakteristiek van de SMG met elf programma's aan de gewenste rijstijl individueel aanpassen;
· bij terugschakelen geeft de motor zelf de juiste hoeveelheid tussengas;
· het bedienen van de koppeling en daarmee ook van het koppelingspedaal komt te vervallen, en anders dan bij andere automatische transmissies heeft de SMG ook geen energieverbruikende en prestaties reducerende koppelomvormer;
· het schakelplezier neemt aanzienlijk toe, want de SMG laat zich in de sequentiële modus bliksemsnel op- of terugschakelen en geeft daarmee een puur 'Formule 1-gevoel';
· ten opzichte van een handgeschakelde versnellingsbak is er sprake van licht verbeterde en - wat nog belangrijker is - altijd reproduceerbare prestaties;
· omdat de bestuurder zich niet meer op het schakelen hoeft te concentreren, maakt de nieuwe transmissie exacter, veiliger en ontspannender rijden mogelijk;
· met de sequentiële M transmissie kunnen ook de grote vermogensreserves van de M3-motor door de optimale advisering over het beste schakelmoment met 'shift lights' (lichtdiodes in de cockpit, die het optimale schakelpunt in de toerenteller aangeven) beter worden benut. Schakelen in recordtijd
De tweede generatie van de SMG-transmissie onderscheidt zich ook door zijn nog kortere onderbrekingen van het aandrijfkoppel dan bij de vorige transmissie - voortaan bedraagt de tijd voor de snelste schakelmanoeuvre slechts 80 milliseconden; zo snel kan haast niemand met de hand schakelen. Bovendien heeft de M3-rijder dankzij Drivelogic de mogelijkheid om bij het sequentieel schakelen de schakeldynamiek via zes verschillende programma's aan te passen aan de individuele rijstijl - van evenwichtig dynamisch (programma S1) tot uitgesproken sportief (programma S5). En als de bestuurder het standaard DSC-systeem uitschakelt kan ook nog programma S6 worden gekozen. Dan schakelt het SMG met schakeltijden als in een racewagen. Maar ook op veiligheidsgebied heeft de nieuwe sequentiële M transmissie vele voordelen: in kritieke situaties, bijvoorbeeld bij het terugschakelen op glad wegdek, wordt in een fractie van een seconde ontkoppeld. De auto kan bij een te hoog motorsleepmoment aan de aangedreven wielen niet uitbreken. Verkeerd schakelen door de bestuurder is niet meer mogelijk. En tenslotte is er sprake van een aanzienlijk vereenvoudigde bediening, want de sequentiële M transmissie maakt dankzij de geautomatiseerde ('A') modus ook een overwegend ontspannen rijstijl mogelijk - of men nu op de snelweg of op een circuit rijdt. Zowel in de sequentiële ('S') modus als ook in de 'A'-modus schakelt de transmissie bij het tot stilstand komen van de auto automatisch terug naar de eerste versnelling. Om weer verder te rijden hoeft dan alleen maar het gaspedaal te worden ingetrapt. Actief, ook in de geautomatiseerde modus
In de 'A'-modus schakelt de transmissie zelfstandig - afhankelijk van het gekozen Drivelogic-rijprogramma, van de rijsituatie, van de snelheid en van de stand van het gaspedaal. In het programma A1 wordt bijvoorbeeld altijd in de tweede versnelling weggereden; handig in de winter bij glad wegdek. Bovendien wordt dan de koppeling bijzonder soepel bediend. Is een per versnelling afhankelijke minimumsnelheid overschreden, dan kan de bestuurder - door het voorzichtig terugnemen van het gas - de versnellingsbak een signaal geven om op te schakelen. Daarmee heeft de bestuurder de mogelijkheid om ook in de geautomatiseerde ('A') modus het schakeltijdstip te beïnvloeden. De actuele rijsituatie wordt daarbij door sensoren gemeten. Om snel te accelereren, bijvoorbeeld bij inhalen, kan de bestuurder het gaspedaal helemaal intrappen. Dit resulteert in een, van het schakelprogramma afhankelijk, snel terugschakelen. De 'schakelcentrale' van dit nieuwe systeem is het door BMW M zelf ontwikkelde elektronische motormanagement MSS54, in combinatie met de regeleenheid van de sequentiële M transmissie. Beide regelcomputers zijn via een bijzonder krachtige 'databus' (SMG-CAN) met elkaar verbonden. Via de CAN-bus zijn ook elf redundante, speciale SMG-sensoren aangesloten. Deze vormen de sleutel tot de vele, wereldwijd exclusieve, speciale functies van de SMG. Zo biedt bijvoorbeeld alleen een 'langs-acceleratiesensor' de mogelijkheid om functies als 'hellingsassistentie' of 'bergherkenning' te gebruiken. Het transmissiemanagement is compatible met de jongste generatie diagnosecomputers bij de BMW dealers. Hoe werkt de sequentiële M transmissie
Alle versnellingen worden elektro-hydraulisch geschakeld; de bedieningselementen van de SMG in de M3 werken 'by wire'; dus net als in de lucht- en ruimtevaart, bliksemsnel en veilig, zonder mechanische verbindingen. Bevindt het systeem zich tijdens het rijden in de geautomatiseerde ('A') modus, dan schakelt de sequentiële M transmissie - volgens een door de bestuurder individueel via 'Drivelogic Control' gekozen programma - zelfstandig op of terug. Wordt via de keuzehendel van de 'A'- naar de 'S'-modus overgeschakeld - iets dat te allen tijde, ook tijdens het rijden mogelijk is - dan kunnen de versnellingen handmatig worden gekozen via de paddles achter het stuurwiel, of door het naar voren of achteren tippen van de keuzehendel in de middenconsole. Door de rechter schakelpaddle te bedienen of door de keuzehendel kort naar achteren te tippen kan worden opgeschakeld. Omgekeerd kan worden teruggeschakeld via de linker paddle en het naar voren duwen van de hendel. Daarbij geeft de motor - afhankelijk van het gekozen programma en de actuele rijsituatie - zelfstandig de juiste hoeveelheid tussengas, zoals een ervaren coureur dat ook zou doen, om het proces van het terugschakelen sneller en gelijkmatiger te laten verlopen. Door het meerdere malen bedienen van de schakelpaddles of de keuzehendel kunnen naar keuze ook versnellingen worden 'overgeslagen'. De schakelcommamdo's worden alleen dan door de elektronica uitgevoerd, wanneer dat binnen het brede toerenbereik van de M3-motor mogelijk is. Het is daarmee onder alle omstandigheden uitgesloten om de motor teveel toeren te laten maken. 'Shift lights' geven het optimale schakelmoment aan Welk schakelprogramma hij heeft gekozen en in welke versnelling de transmissie zich bevindt, kan de M3-bestuurder aflezen in een SMG-display in het instrumentenpaneel, onder de toerenteller. Daarnaast informeren (in de sequentiële modus) na elkaar oplichtende 'shift lights' in de toerenteller de bestuurder dat hij het optimale schakeltijdstip nadert. Evenals bij de instrumenten in een Formule 1-cockpit wordt de bestuurder bij de M3 met SMG daarmee de mogelijkheid gegeven om het maximaal beschikbare vermogen van de motor om te zetten in optimale aandrijfkracht. Want opschakelen doet de sequentiële M transmissie in de 'S'-modus nooit zelfstandig. Per slot van rekening moet het 'actieve' schakelen met de hand bewust gehandhaafd blijven. De achteruit wordt ingelegd met de keuzehendel in de middenconsole. Daarbij moet hij, net als bij de handgeschakelde versnellingsbak, naar voren en naar links worden bewogen. Wordt de auto met ingelegde versnelling geparkeerd, dan kan hij niet wegrollen. Wegrijden op hellingen zonder achteruit te rollen wordt mogelijk gemaakt door een andere praktische en unieke functie van SMG: de hellingsassistent. Deze kan zowel in de sequentiële als ook in de geautomatiseerde modus worden gebruikt, bij zowel voor- als achteruit rijden. Daarvoor hoeft de bestuurder bij stilstaande auto alleen op de rem te trappen en de linker schakelpaddle achter het stuur korte tijd naar zich toe te trekken. Wordt de rem losgelaten, dan kan de bestuurder binnen twee seconden met zijn M3 wegrijden, zonder eerst ongecontroleerd naar achteren te rollen. Optimale acceleratie wordt mogelijk met de acceleratie-assistent. Wanneer DSC is uitgeschakeld en de bestuurder programma S6 heeft gekozen, dan kan hij bij stilstaande auto de keuzehendel naar voren drukken en zo vasthouden. Trapt hij nu het gaspedaal helemaal in, dan wordt automatisch het optimale wegrijtoerental van de motor ingeregeld. Laat de bestuurder de keuzehendel nu los, dan kan de M3 met optimaal geregelde slip accelereren. Deze functie is uniek voor de M3. Het starten van de motor is alleen mogelijk wanneer tegelijkertijd de rem wordt ingetrapt en de keuzehendelpositie '0' (neutraal) is gekozen. Bovendien verhindert een zogenoemde 'Shift-Lock' na het starten van de motor een ongewenst inleggen van een versnelling zonder intrappen van de rem. Magneetkleppen sturen het hele systeem aan
Welke versnelling is gekozen herkent het SMG-management via een redundante, bijzonder hoogwaardige positiesensor. Indien moet worden geschakeld, dan activeert het management binnen enkele duizendsten van een seconde de voor het proces relevante magneetkleppen, die de hydraulica van het complete systeem regelen. Nu kan de onder zeer hoge systeemdruk (max. 85 bar) staande hydraulische olie via een magneetklep bliksemsnel in de koppelingscilinder stromen en via een zuiger de koppeling bedienen; deze is overigens verder gelijk aan de koppeling van de handgeschakelde versnellingsbak. In de volgende stap worden via magneetkleppen in de hydraulische eenheid maximaal drie hydraulische cilinders in de schakelbediening aangestuurd. Deze voeren de schakelprocessen uit, door de in de transmissie ingaande schakelhendel precies in de overeenkomstige schakelcoulisse te plaatsen en dan de schakelhendel naar voren of naar achteren te bewegen om de gewenste versnelling in te leggen. Daarbij is het niet van belang of schakelmodus 'A' of 'S' is gekozen. Bij uitval van een processor in het transmissiemanagement wordt direct overgegaan op signalen van een parallel werkende processor (redundantie) - daarmee is te allen tijde een optimale bedrijfszekerheid gegarandeerd. Het systeem omvat daarnaast nog veel meer veiligheidsfuncties, zoals bijvoorbeeld tegen ongewenst wegrijden met nog geopend bestuurdersportier. Zoiets kan bijvoorbeeld gebeuren na het wisselen van bestuurders. In zo'n geval geldt een zeker veiligheidspauze (circa vier seconden). Indien in deze tijdspanne niet het gas- of rempedaal wordt bediend, dan schakelt de transmissie in neutraal, tot de portieren weer zijn gesloten en opnieuw een versnelling of rijrichting is gekozen. Ook wanneer de motorkap is geopend, kan niet met de auto worden weggereden. De M3 met SMG kan in de posities 'R' (achteruit), 'S', 'A' of '0' (met optische en akoestische waarschuwing) worden geparkeerd. Alleen in deze posities kan ook de contactsleutel worden uitgenomen. SMG II met Drivelogic in het kort:
Historie:
BMW M was in 1996 's werelds eerste producent met een volledig geautomatiseerde (handgeschakelde) versnellingsbak. Formule 1-gevoel:
Extreem snel en precies schakelen binnen 80 milliseconden. Schakelen via schakelpaddles aan het stuur, 'shift lights', acceleratie-assistent. Individuele aanpassing aan persoonlijke rijstijl:
Drivelogic ('your personal gearbox') - elf schakelprogramma's van evenwichtig dynamisch tot uiterst sportief. Sequentiële schakelmodus:
Schakelen via schakelpaddles achter het stuur of via de keuzehendel in de middenconsole. Geautomatiseerde schakelmodus:
Systeem schakelt zelfstandig, overeenkomstig het gekozen programma en de in de Drivelogic gekoppelde functies. Speciale functies:
Slipherkenning, hellingsassistent, 'shift lights', acceleratie-assistent. Actieve veiligheid:
Handen altijd aan het stuur, veiliger rijden, situatie-afhankelijk schakelen. Passieve veiligheid:
Redundante sensoren en signaalverwerking, zoals in de lucht- en ruimtevaart; beschermingssystemen tegen foutieve bediening. Gemakkelijkere bediening:
Geen koppelingspedaal, nooit meer verkeerd schakelen. De SMG II is leverbaar op de M3 coupé en de M3 cabrio en voor de prijs van fl. 9.800 inclusief BPM en BTW.