Persbericht
5 juni 2001, nr. 039
Consument moet leren leven met risicos
De kwaliteitszorg in de levensmiddelenindustrie heeft een hoge vlucht
genomen, terwijl ook de kennis van de samenstelling van voedsel, van
de bereidings- en bewaarmethoden en van de invloed van voeding op de
gezondheid in hoog tempo is toegenomen. Tegen deze achtergrond wekt
het bevreemding dat de consument meer en meer twijfelt aan de
veiligheid van het voedsel. "Het blijkt voor de consument niet
eenvoudig een redelijke afweging te maken tussen de positieve
bijdragen van de wetenschap aan het dagelijkse leven en de risicos die
nu eenmaal elke handeling of gedragspatroon met zich meebrengt. Vele
overwegingen bij de consument zijn vooral emotioneel van karakter.
Objectieve analyses van risicos en voordelen worden door de consument
niet gemaakt". Dit stelt prof.dr. Peter Folstar, lid van de Raad van
Bestuur van TNO, in de oratie Terug naar de basis die hij donderdag 7
juni aanstaande uitspreekt in verband met zijn benoeming tot bijzonder
hoogleraar Kennismanagement van innovatieprocessen in de
levensmiddelenproductie aan Wageningen Universiteit. Volgens Folstar
kan het vertrouwen van de consument weer groeien als er meer inzicht
gegeven wordt in de herkomst en toebereiding van het voedsel, door
meer relevante informatie beschikbaar te stellen omtrent de opbouw van
de productieketen. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de
Wageningse levensmiddelentechnoloog als regisseur of dirigent van de
integrale kwaliteitszorg en van kennisontwikkeling en -toepassing.
"Kennis en innovaties worden voor bedrijven in de
levensmiddelenindustrie van steeds groter belang", aldus Folstar.
Smakelijk eten
De toegenomen welvaart heeft grote invloed gehad op de eetpatronen en
het assortiment voedingsmiddelen waaruit de consument een keuze kan
maken. Gemeenschappelijke maaltijden op vaste tijdstippen hebben deels
plaatsgemaakt voor meer individualistische eetpatronen. Folstar: "De
behoefte groeit naar gezond, smakelijk eten dat in minimale tijd kan
worden bereid. Daarnaast heeft de trend naar het gebruiken van
maaltijden buiten het huishouden duidelijk doorgezet. Het wereldwijde
toerisme en het opengaan van de grenzen hebben gezorgd voor meer
aandacht en appreciatie van producten uit andere landen en culturen".
Als voorbeelden van producten die zich hebben ontwikkeld van luxe
bijzonderheid tot een normaal geaccepteerd onderdeel van ons
eetpatroon noemt hij de pastagerechten, rijstproducten en exotische
vruchten. Zulke voedingsmiddelen zijn nu beschikbaar op alle plaatsen
en op alle tijdstippen, tegen een redelijke prijs en bovenal veilig.
Het niveau van de kwaliteitszorg in de voedingsmiddelenindustrie,
waarvoor HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points) de hoeksteen
vormt, betekent nog niet dat de toekomst onbezorgd tegemoet kan worden
gezien. In de geïndustrialiseerde wereld is een stijgende trend van
het aantal voedselvergiftigingen veroorzaakt door onder anderen
salmonella, campylobacter en de beruchte E.coli-stam 0157:H7. Volgens
FAO/WHO wordt alleen al voor de Verenigde Staten het aantal jaarlijkse
sterfgevallen op 7.000 geschat, terwijl wereldwijd jaarlijks drie
miljoen kinderen onder de vijf jaar aan diarree sterven, waarbij naar
schatting 70% wordt veroorzaakt door bedorven voedsel.
Voedselbederf
Folstar denkt dat ook in de toekomst extra aandacht voor
voedselveiligheid noodzakelijk is. De toegenomen verstedelijking en
daarmee samenhangende organisatie van de voedselvoorziening zorgt er
voor dat er sprake kan zijn van een groter aantal betrokkenen per
incident. Ook de vele transportbewegingen van grondstoffen en
eindproducten zorgen voor een extra risico. Folstar: "De
internationalisatie raakt ook de consument zelf: door het
massatoerisme en de toename van het reizen is blootstelling aan
ziekteverwekkers groter geworden. Niet minder belangrijk is de groei
van het aantal ouderen in onze samenleving alsmede de groei van het
aantal individuen met een verzwakt immuunsysteem: beide groepen kennen
een groter risico voor de gevolgen van voedselbederf". Export en
thuismarkten vragen in toenemende mate producten van constant hoge
kwaliteit. Hierdoor zal veel aandacht gegeven moeten worden aan
informatie, opleiding en training, zowel in de industrie als ten
behoeve van de consument.
Duurzame ontwikkeling
Het bestrijden van bederf biedt volgens Folstar bovendien de
mogelijkheid om de beschikbare hoeveelheden voedsel wereldwijd te
vergroten. Een aanzienlijk deel (30-40%) van de basisvoedselproducten
gaat verloren door bederf. De grote verspilling van producten,
grondstoffen, energie, water en diensten bedreigt de ontwikkeling van
een duurzame, wereldwijde economie. "In economische zin zal het aspect
duurzaamheid pas zichtbaar worden wanneer door schaarste grondstof- en
energieprijzen omhoog gaan", meent Folstar. Het tegengaan van
verspilling van grondstoffen, alsmede de ontwikkeling van nieuwe
innovatieve productiemethoden, is een praktische invulling van
duurzame ontwikkeling. "Het bedrijfsleven onderkent de noodzaak tot
duurzame ontwikkeling ook en maakt actieve communicatie met de
afnemers over dit onderwerp tot onderdeel van het beleid. Daarmee
wordt duurzaamheid onderdeel van klantenbinding en een nieuwe middel
om zich van concurrenten te onderscheiden", aldus Folstar.