Het Koninklijk Huis
05/06/01 Rede uitgesproken door de Koningin tijdens het staatsbanket
aangeboden door de President van de Russische Federatie, Moskou 5 juni
2001
Mijnheer de President,
Het is voor mij een groot genoegen dit staatsbezoek aan uw land te
brengen - het eerste in de geschiedenis - en hier vanavond met onze
zoon Uw gast te zijn. Meer dan driehonderd jaar zijn verstreken tussen
het welhaast legendarische bezoek van Tsaar Peter de Grote aan ons
land in 1697 en 1698 en onze aanwezigheid nu. Daaruit mag niet worden
afgeleid dat de betrekkingen tussen onze landen koel zouden zijn.
Integendeel, in de loop der eeuwen waren de contacten veelzijdig,
vriendschappelijk en vreedzaam.
Onze handelsbetrekkingen, via de Nederlandse factorij in Novgorod,
gaan terug tot de Hanze-tijd. Veel kooplui en ambachtslieden vestigden
zich toen hier. Tijdens de regering van Catharina de Grote deden
Nederlanders hier bovendien grote investeringen. Omgekeerd was het de
belangstelling voor de opbloeiende welvaart van onze jonge Republiek
die Tsaar Peter naar ons land bracht. Zijn bezoek blijft in onze beide
landen sterk tot de verbeelding spreken. Enkele jaren geleden werd het
herdacht met een groot aantal programma's van culturele en
wetenschappelijke samenwerking, die van blijvende betekenis zijn.
De toenemende contacten met Uw land brachten tevens belangstelling
voor volk en cultuur met zich. De grote bloei van de Russische cultuur
- en in het bijzonder de letterkunde - in de negentiende eeuw heeft in
heel Europa en ook in Nederland grote indruk gemaakt. In de twintigste
eeuw werden ook de Russische film en beeldende kunst voor West-Europa
een bron van inspiratie. De uitzonderlijke explosie van creativiteit
die volgde op de Oktober-revolutie fascineerde vele Westerse
kunstenaars en intellectuelen en heeft ook op ons culturele leven een
onmiskenbaar stempel gedrukt. De werken van Uw beroemde componisten
staan op het repertoire van al onze grote orkesten, die bovendien
talrijke Russische musici onder hun leden tellen en dikwijls onder
leiding van Russische dirigenten staan.
Mijnheer de President,
Nederland is klein in omvang, Rusland is zo groot als een continent.
Toch bestaat er één duidelijke overeenkomst: Rusland is onmiskenbaar
ook een Europees land. Het heeft, vooral in de laatste tweehonderd
jaar, in de geschiedenis van Europa - en van de wereld - een grote rol
gespeeld. De hartelijke band tussen onze vorstenhuizen kwam tot uiting
in het huwelijk van onze koning Willem II met de dochter van de
Russische Tsaar, prinses Anna Paulovna. Later nam Tsaar Nicolaas II
het initiatief tot de Haagse Vredesconferentie van 1899, die voor ons
van blijvende betekenis was, omdat zij leidde tot de oprichting van
het Internationale Hof van Arbitrage en de bouw van het Vredespaleis.
Helaas bracht de twintigste eeuw niet de beoogde vrede, maar
verwoestende oorlogen en ingrijpende sociale en politieke revoluties.
In de Eerste Wereldoorlog verloren vele Russen hun leven en leden
anderen grote ontberingen. De Tweede Wereldoorlog bracht nog grotere
verschrikkingen. Onvergetelijk zijn het lijden en de moed van het
Russische volk in die jaren. Onvergetelijk is ook het aandeel dat het
Russische leger heeft gehad in de eindoverwinning. Wij blijven Rusland
hiervoor diep dankbaar.
De revolutie van 1917 schiep een volstrekt nieuw sociaal, politiek en
constitutioneel systeem, dat voor Rusland een nieuwe tijd inluidde,
maar tevens een oppressief regime van dwang en onvrijheid met zich
bracht. De drang naar vrijheid en economische hervormingen heeft
tenslotte aan dit systeem een eind gemaakt. Nu ruim tien jaar later,
is Uw land al vertrouwd met een president die zijn ambt na
democratische verkiezingen aanvaardt. Dit tijdvak is daarom uniek in
de geschiedenis van Uw land.
Diep ingrijpende veranderingen zoals die zich de laatste jaren in Uw
land hebben voltrokken, gaan onvermijdelijk gepaard met grote sociale
en economische problemen en met zeer pijnlijke gevolgen voor vele
burgers. De oude zekerheden zijn verloren gegaan, nieuwe moeten worden
opgebouwd. U heeft zelf aangegeven groot belang te hechten aan
versterking van de rechtsstaat, vergroting van rechtszekerheid voor
burgers en bescherming van de vrije meningsuiting als onmisbaar
element in de samenleving. Op deze wijze geeft de Russische Federatie
duidelijk aan de beginselen van de Europese waardengemeenschap te
onderschrijven. Dit biedt een fundament om samen voort te bouwen aan
een veilig, welvarend en democratisch Europa.
Vanmiddag is het Gezamenlijk Russisch-Nederlands Actieprogramma voor
de komende jaren ondertekend. Deze overeenkomst voorziet in een
permanente politieke en economische dialoog en in samenwerking tussen
onze landen op terreinen als bewaking van de vrede en veiligheid,
justitie en rechtshandhaving, onderwijs en cultuur, milieu en
waterbeheer. Wellicht kan Nederland door de vele contacten en
uitwisselingen die hieruit zullen voortvloeien, steun geven bij het
zoeken naar nieuwe zekerheden voor de burgers en daarmee een
bescheiden bijdrage leveren aan de verdere maatschappelijke en
economische ontwikkeling van de Russische Federatie. Het zou
verheugend zijn als onze landen op die manier de hartelijke
betrekkingen die er tussen hen bestaan, verder zouden kunnen
verstevigen.
Mijnheer de President,
Rusland neemt in Europa een onmisbare plaats in. Dat geldt voor
verleden, heden en toekomst. De relaties tussen onze beide landen zijn
nu weer zoals ze vroeger waren: goed en veelzijdig. Een Russisch
spreekwoord zegt: "Eén oude vriend is beter dan twee nieuwe" (Stary
droeg loetsje novych dvoech). Terugziend op een gemeenschappelijke
geschiedenis van meer dan driehonderd jaar, mag ons land zich
inderdaad tot Uw oude vrienden rekenen.
Gaarne nodig ik alle aanwezigen uit met mij het glas te heffen op Uw
gezondheid, Mijnheer de President, op die van Mevrouw Poetina, en op
de toekomst van het grote Russische volk.